Gastroproblemy i igrzyska czasu. Prekaryjność polskich pracowników gastronomii

Hanna Szalecka

doi:10.18778/0208-600X.93.03

Autor

Hanna Szalecka Adam Mickiewicz University, Faculty of Sociology https://orcid.org/0009-0008-7444-6095

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.93.03

Słowa kluczowe:

gastronomia, prekarność, czas, brak kontroli

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza pracy w gastronomii przez pryzmat kategorii temporalnych i przyjrzenie się mechanizmom prekaryjności rządzącym sektorem gastronomicznym. Artykuł powstał na podstawie badania przeprowadzonego w 2024 roku, w którym udział wzięły byłe i obecnie zatrudnione w gastronomii osoby. Omawiane w tekście dane obrazują centralną rolę upływu czasu w organizacji pracy w gastronomii i jej konsekwencje dla życia prywatnego i przyszłości osób pracujących.

Bibliografia

Adamkiewicz W.B., Zielińska J. (2024), Praca w “małej gastronomii” z perspektywy zatrudnionych w Warszawie i Wiedniu. Studium przypadku, Przegląd Socjologii Jakościowej, vol. 20, no. 2, pp. 196–219.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.20.2.09

Bednarczykówna K. (2018), Kelner to jest misja. Dziś kelnerów nie ma, są podawacze jedzenia. 10 przykazań dla kelnera [REPORTAŻ], https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,23060551,kelner-to-jest-misja-dzis-kelnerow-nie-ma-sa-podawacze-jedzenia.html?utm_source=mail&utm_medium=art_polecane&utm_campaign=artid_23060551&token=TUC3fg_3g2de8KLCP-kSVruf1Wnj-8joRWIgGgCH2-P0UWBo5FO-2_-7c97cBcUX [dostęp: 24.08.2024].
Google Scholar

Błażewicz A., Cichoń D. (2024), Delivery Heroes. Bohaterowie na wynos, https://teatr-polski.pl/spektakle/delivery-heroes-bohaterowie-na-wynos/ [dostęp: 24.08.2024].
Google Scholar

Butler J. (2009), Frames of War: When is Life Grievable?, Verso, London.
Google Scholar

Crary J. (2022), 24/7: późny kapitalizm i celowość snu (trans. D. Żukowski), Karakter, Kraków.
Google Scholar

Czajkowski K. (1979), Wychowanie do rekreacji, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Google Scholar

Durkheim É. (2010), Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii (trans. A. Zadrożyńska), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Giermanowska E. (2013), Ryzyko elastyczności czy elastyczność ryzyka. Instytucjonalna analiza kontraktów zatrudnienia, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323514817

Gładczak P. (2019), Pracownik – największy problem gastronomii?, https://wroclawskiejedzenie.pl/2019/12/13/pracownik-najwiekszy-problem-gastronomii/ [dostęp: 24.08.2024].
Google Scholar

Graeber D. (2018), Praca bez sensu. Teoria, http://pl.anarchistlibraries.net
Google Scholar

GUS (2021), Wpływ pandemii COVID-19 na koniunkturę gospodarczą – oceny i oczekiwania (dane szczegółowe oraz szeregi czasowe). Aneks do publikacji Koniunktura w przetwórstwie przemysłowym, budownictwie, handlu i usługach 2000–2021 (marzec 2021).
Google Scholar

GUS (2023), Rynek wewnętrzny w 2022 r.
Google Scholar

Hall E.T. (1999), Taniec życia. Inny wymiar czasu (trans. R. Nowakowski), Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa.
Google Scholar

Honneth A. (2012), Walka o uznanie: moralna gramatyka konfliktów społecznych (trans. J. Duraj), Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków.
Google Scholar

Kaleta E. (2016), Gastrowyzysk. Pracownicy gastronomii zakładają związek zawodowy, https://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,20493477,gastrowyzysk-pracownicy-gastronomii-zakladaja-zwiazek-zawodowy.html [dostęp: 24.08.2024].
Google Scholar

Kiersztyn A. (2015), Niepewne uczestnictwo – młodzi na polskim rynku pracy w latach 2008–2013, Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, https://rcin.org.pl/publication/176596/edition/204245/niepewne-uczestnictwo-mlodzi-na-polskim-rynku-pracy-w-latach-2008-2013-wybrane-wyniki-polskiego-badania-panelowego-polpan-1988-2013-kiersztynanna-orcid-0000-0001-8112-6059?language=pl [dostęp: 8.02.2025].
Google Scholar

Kosiewicz J. (2012), Free Time versus Occupied Time in a Philosophical Context, Physical Culture and Sport. Studies and Research, vol. LV.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/v10141-012-0015-2

Krajewski M. (2016), Incydenty. Badając gęste społeczeństwo, Studia Socjologiczne, vol. 2, no. 221, pp. 145–162.
Google Scholar

Kramarczyk J. (2018), Życie we własnym rytmie. Socjologiczne studium slow life w dobie społecznego przyspieszenia, UNIVERSITAS, Kraków.
Google Scholar

Lebhar G.M. (1958), The use of time, Chain Store Publishing Corp., New York.
Google Scholar

Lipiec S. (2022), Gastronomia. Praca i prekariat. Studium socjologiczno-prawne, Wydawnictwo Rys, Poznań.
Google Scholar

Lorey I. (2015), State of Insecurity: Government of the Precarious, Verso, London.
Google Scholar

Maison D. (2022), Jakościowe metody badań społecznych. Podejście aplikacyjne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.53271/2022.057

McDowell L. (2001), Father and Ford Revisited: Gender, Class and Employment Change in the New Millennium, Transactions of the Institute of British Geographers, vol. 26, no. 4, pp. 448–464.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1475-5661.00034

Mika B. (2023), Satisfaction Despite Precarity. Applying the Concept of Flexibility to Understand Tricity Uber Drivers’ Attitudes to Their Work, Miscellanea Anthropologica et Sociologica 2022, vol. 23, no. 2–3, pp. 125–141.
Google Scholar

Mokras-Grabowska J. (2015), Czas wolny w dobie postmodernizmu, Folia Turistica, no. 34.
Google Scholar

Mroczkowska D. (2020), (Z)rozumieć czas wolny. Przeobrażenia, tożsamość, doświadczanie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań.
Google Scholar

Mroczkowska D. (2023), Czas wolny – o codziennych i niecodziennych scenariuszach doświadczania, Studia Humanistyczne AGH, vol. 22, no. 1, pp. 13–32.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7494/human.2023.22.1.13

Mrozowicki A., Czarzasty J. (2020), Oswajanie niepewności. Studia społeczno-ekonomiczne nad młodymi pracownikami sprekaryzowanymi, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Niezgoda A. (2014), Czas wolny a zmiany na rynku turystycznym, [in:] Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość turystyki. Warsztaty z geografii turyzmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, pp. 101–112.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-262-0.07

Palęcka A., Płucienniczak P. (2017), Niepewne zatrudnienie, lęk i działania zbiorowe. Trzy wymiary prekarności, Kultura i Społeczeństwo, vol. 61, no. 4, pp. 65–85.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2017.61.4.4

Pawłowska A. (2017), Byłyśmy zastraszane, wyśmiewane i upokarzane. Pracownice kociej kawiarni przeciwko właścicielce, https://noizz.pl/spoleczenstwo/bylysmy-zastraszane-wysmiewane-i-upokarzane-pracownice-kociej-kawiarni-przeciwko/tsk1wkd [dostęp: 24.08.2024].
Google Scholar

Pobiedzińska J. (2020), Napiwku nie będzie: sekrety kelnerów, Agora, Warszawa.
Google Scholar

Polkowska D. (2019), Między światem realnym a wirtualnym: obietnice vs. rzeczywistość. Prekarna praca kierowcy Ubera?, Przegląd Socjologii Jakościowej, vol. 15, no. 4, pp. 224–249.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.15.4.11

Polkowska D. (2020), Platform work during the COVID-19 pandemic: a case study of Glovo couriers in Poland, European Societies, vol. 23, pp. S321–S331.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/14616696.2020.1826554

Polkowska D. (2023), Przyspieszenie czy spowolnienie? Praca platformowa dostawców jedzenia w dobie pandemii Sars-Cov-2, Studia Socjologiczne, vol. 4, no. 243, pp. 109–133.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24425/sts.2021.139724

Sennett R. (2006), Korozja charakteru: osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie (trans. J. Dzierzgowski, Ł. Mikołajewski), Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa.
Google Scholar

Sennett R. (2010), Kultura nowego kapitalizmu (trans. G. Brzozowski, K. Osłowski), Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa.
Google Scholar

Standing G. (2014), Prekariat: nowa niebezpieczna klasa (trans. K. Czarnecki, P. Kaczmarski, M. Karolak), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Szymkowiak H. (2021), Polska gastronomia w czasie pandemii, Tutoring Gedanensis, vol. 6, no. 1, pp. 79–88.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26881/tutg.2021.1.09

Winogrodzka D., Mleczko I. (2019), Migracja płynna a prekaryzacja pracy. Przykłady doświadczeń zawodowych młodych migrantów z wybranych miast średniej wielkości w Polsce, Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, (XLV), vol. 171, no. 1, pp. 85–106.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.19.004.10254

Wysocka E. (2013), Wschodząca dorosłość a tożsamość młodego pokolenia – współczesne zagrożenia dla kształtowania tożsamości. Analiza teoretyczna i empiryczne egzemplifikacje, Kwartalnik Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych, no. 1, pp. 69–96.
Google Scholar

Zielińska J. (2014), Współczesny rynek pracy w Polsce. Kondycja psychospołeczna i ekonomiczna. Prekariat w branży gastronomicznej, [in:] H. Liberska, A. Malina, D. Suwalska-Barancewicz (eds.), Współcześni ludzie wobec wyzwań i zagrożeń XXI wieku, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
Google Scholar

Zielińska J. (2015), Dwuznaczny urok elastyczności, czyli o pracy w branży gastronomicznej, Polityka Społeczna, vol. 492, no. 3, pp. 20–25.
Google Scholar