Strategies of survival of sports clubs after 1989. Analytical model proposal
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-600X.84.03Keywords:
institutionalization, strategy, sport club, sociology of sport, modelAbstract
The aim of this article is to present a proposal for an analytical model of sports clubs, the foundation of which is a description of the strategy for overcoming problems and stabilizing the organization’s activities. The authors take their own research projects as a basis for consideration, during which they looked at the activities of clubs experiencing crises of various origins in the years 1989–2014. The considerations made are not focused on the location of the above-mentioned entities on the scale of effectiveness and professionalism, referring either to purely sporting or economic effects of their functioning, but on the description and role of social actors in sports organizations, the choice of strategy or lack of it. The main problems faced by sports clubs in crises of various nature were also indicated.
References
Antonowicz D., Kossakowski R., Szlendak T. (2015), Aborygeni i konsumenci. O kibicowskiej wspólnocie, komercjalizacji futbolu i stadionowym apartheidzie, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Google Scholar
Barney J.B. (1986), Organizational culture: Can it be a source of sustained competitive advantage?, „Academy of Management Review”, t. 11, s. 656–665.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5465/amr.1986.4306261
Barney J.B. (1991), Firm Resources and Sustained Competitive Advantage, „Journal of Management”, t. 17, s. 99–120.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/014920639101700108
Bartkowski J. (2007), Kapitał społeczny i jego oddziaływanie na rozwój w ujęciu socjologicznym, [w:] M. Herbst (red.), Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 54–97.
Google Scholar
Burdyka K. (2012), Nie tylko orliki, czyli o piłkarskiej twarzy polskiej wsi, „Res Publica Nova”, nr 17(207), s. 9–15.
Google Scholar
Burdyka K. (2019a), Od pastwiska do orlika – proces usportowienia polskiej wsi, [w:] M. Halamska, M. Stanny, J. Wilkin (red.), Ciągłość i zmiana. Sto lat rozwoju polskiej wsi, t. 1, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 455–480.
Google Scholar
Burdyka K. (2019b), Między zagrodą a boiskiem. Studium aktywności wiejskich klubów sportowych, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, https://doi.org/10.5281/zenodo.3520063
Google Scholar
Cewińska J. (2011), Wybory strategiczne w organizacjach sportowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu”, nr 171, s. 19–28.
Google Scholar
Charycka B., Gumkowska M., Bednarek J. (2022), Kondycja organizacji pozarządowych 2021. Raport z badania, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa.
Google Scholar
Chojnacka M. (2021), Organizacja przyszłości, Wydawnictwo Naukowe Akademii im. Jakuba z Paradyża, Gorzów Wielkopolski.
Google Scholar
Coleman J. (1988), Social Capital in the Creation of Human Capital, „The American Journal of Sociology”, t. 94, suplement, s. 95–120, http://www.econ.msu.ru/cmt2/lib/c/477/File/Social%20Capital%20in%20the%20Creation%20of%20Human%20Capital.pdf (dostęp: 29.11.2022).
Google Scholar
Coleman J. (1990), Foundations of Social Theory, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge–London.
Google Scholar
DiMaggio P.J., Powell W.W. (1983), The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields, „American Sociological Review”, t. 48(2), s. 147–160.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2307/2095101
Doktór K. (1990), Klub sportowy: struktura – funkcje – otoczenie, „Sport Wyczynowy”, nr 11–12, s. 10–15.
Google Scholar
Drążdżewski S. (1974), Ludowe Zespoły Sportowe. Powstanie i działalność, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Google Scholar
Fligstein N. (2009), Kompetencje społeczne i teoria pola, [w:] A. Manterys, J. Mucha (red.),
Google Scholar
Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Wybór tekstów, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
Google Scholar
Fligstein N., McAdam D. (2012), Theory of fields, University Press, Oxford.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199859948.001.0001
Giza-Poleszczuk A., Marody M., Rychard A. (2000), Od mikrostrategii do makrosystemu: założenia teoretyczne i problem badawczy, [w:] A. Giza-Poleszczuk, M. Marody, A. Rychard (red.), Strategie i system. Polacy w obliczu zmiany społecznej, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, s. 13–43.
Google Scholar
Gorzelany-Dziadkowiec M., Smutek H. (2020), Zintegrowane zarządzanie we współczesnych organizacjach, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar
Grabowski A. (2012), Przedsiębiorstwo sportowe Hamburger SV wobec kryzysu społecznej gospodarki
Google Scholar
rynkowej w Niemczech, [w:] K. Piech, K. Wierus (red.), Ostatni światowy kryzys finansowy. Przyczyny, przebieg, polityka, przedsiębiorstwa, t. II, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa.
Google Scholar
Grabowski A. (2013), Przedsiębiorstwa sportowe w gospodarce rynkowej. Na przykładzie FC Bayern Monachium SA, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa.
Google Scholar
Grabowski A. (2019), Ekonomia sportu. Zagadnienia metodologiczne i wybrane doświadczenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Grodecki M. (2018), Nowi aktywiści. Polski ruch „socios” jako nowa forma relacji kibiców z klubem, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 14, nr 2, s. 30–49.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.14.2.02
Gulak-Lipka P. (2015), Stan infrastruktury sportowej w Polsce, [w:] M. Tomanek, S. Raniszewski (red.), Problemy kultury fizycznej – aspekty ekonomiczne, prawne, pedagogiczne, Akademia Sportu i Nauki, Ośrodek Rekreacji, Sportu i Edukacji w Poznaniu, Bydgoszcz–Poznań.
Google Scholar
GUS (1996), Rocznik Statystyczny, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Google Scholar
GUS (2021), Kultura fizyczna w latach 2019 i 2020, Główny Urząd Statystyczny, Ośrodek Statystyki Sportu i Rekreacji, Warszawa–Rzeszów, https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5495/1/6/1/kultura_fizyczna_w_latach_2019_i_2020.pdf (dostęp: 10.05.2022).
Google Scholar
Gutowski A. (1965), Drogi rozwoju kultury fizycznej w Polsce Ludowej w latach 1944–1965, Sport i Turystyka, Warszawa.
Google Scholar
Jakubczyk Z., Krawczyk A. (2000), Wpływ przemian własnościowych na finansowanie i aktywność Ludowych Zespołów Sportowych w województwie opolskim w latach 1991–1995, „Człowiek i Ruch”, t. 2(2), s. 94–98.
Google Scholar
Jarvie G. (2003), Communitarianism, Sport and Social Capital: ‘Neighbourly Insights into ScottishSport’, „International Review for the Sociology of Sport”, t. 38, s. 139–153.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1012690203038002001
Kikulis L.M., Slack T., Hinings C.R. (1995), Sector-Specific Patterns of Organizational Design Change, „Journal of Management Studies”, t. 32(1), s. 67–100.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-6486.1995.tb00646.x
Kończak J. (2020), Komunikacja sponsoringowa oraz ambush marketing podczas Euro 2016, „Studia Medioznawcze”, t. 3(66), s. 123–136.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.33077/uw.24511617.ms.2016.66.456
Kopecka-Piech K. (2017), Media, [w:] H. Jakubowska, P. Nosal (red.), Socjologia sportu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Krawczyk Z. (1992), Sport in the Era of Structural Changes: the Example of Eastern Europe, „International Review for Sociology of Sport”, t. 27(1).
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/101269029202700106
Krawczyk Z. (1997), Struktura i przeobrażenia organizacji sportowy w Polsce, „Wychowanie Fizyczne i Sport”, nr 1–2, s. 267–277.
Google Scholar
Krawczyk Z. (2000), Sport w zmieniającym się społeczeństwie, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, Warszawa.
Google Scholar
Kurkowska-Budzan M., Stasiak M. (2016), Stadion na peryferiach, Universitas, Kraków.
Google Scholar
LZS (2022), Wiadomości Sportowe. Wydanie specjalne, Krajowe Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe.
Google Scholar
Małolepszy E. (2004), Kultura fizyczna w działalności wiejskich organizacji młodzieżowych II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza, Częstochowa.
Google Scholar
Małolepszy E. (2010), Sport i turystyka w działalności Zrzeszenia Ludowe Zespoły Sportowe w Polsce w latach 1989–2009, [w:] R. Muszkieta, W. Żukow, M. Napierała, E. Saks (red.), Stan i rozwój regionalnego sportu i rekreacji, Ośrodek Rekreacji, Sportu i Edukacji, Poznań, s. 6–21.
Google Scholar
Mańkowski D. (2018a), Sport Organizations and Environmental Pressures: An Institutional Analysis, „Society Register”, t. 2(1).
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.14746/sr.2018.2.1.09
Mańkowski D. (2018b), Polski Związek Sportowy jako organizacja w teorii pól Fligsteina i McAdama, „Acta Universitatis Lodziensis Folia Sociologica”, t. 65.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.65.03
Mańkowski D. (2020), Sport w transformacji ustrojowej w Polsce. Gdańskie studium przypadku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, t. 75, s. 101–120.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.75.07
March J.G., Olsen J.P. (2005), Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki, przeł. D. Sielski, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar
Morgan G. (2013), Obrazy organizacji, przeł. Z. Wiankowska-Ładyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Noga R. (2016), Żużel w PRL-u. Sport żużlowy w Polsce w latach 1948–1989, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar
North D.C. (1991), Institutions, „Journal of Economic Perspectives”, t. 5(1), s. 97–112.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1257/jep.5.1.97
Nosal P. (2014), Sport i technologia, Wydawnictwo Katedra, Gdańsk.
Google Scholar
Nosal P. (2020), Instytucjonalny wymiar sportu. Konteksty i historyczno-społeczne uwarunkowania, [w:] Z. Dziubiński, M. Jasny (red.), Kultura fizyczna a instytucjonalizacja, Salezjańska Organizacja Sportowa Rzeczypospolitej Polskiej, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, Warszawa.
Google Scholar
Obłój K. (2014), Strategia organizacji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Google Scholar
Parent M., Slack T. (red.) (2007), International Perspectives on the Management of Sport, Elsevier Academic Press, London.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780080545301
Pasko A. (2009), Wyścig pokoju w dokumentach władz partyjnych i państwowych 1948–1989, Avalon, Kraków.
Google Scholar
Pasko A. (2012), Sport wyczynowy w polityce państwa 1944–1989, Avalon, Kraków.
Google Scholar
Pedersen P.M., Ruihley B.J., Li B. (red.) (2022), Sport and the Pandemic: Perspectives on Covid-19’s Impact on the Sport Industry, Routledge, London–New York.
Google Scholar
Putnam R. (1995), Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, przeł. J. Szacki, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Google Scholar
Putnam R. (2008), Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, przeł. P. Sadura, S. Szymański, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Google Scholar
Seippel Ø. (2008), Sports in Civil Society: Networks, Social Capital and Influence, „European Sociological Review”, t. 24(1), s. 69–80.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/esr/jcm035
Siekiera R. (2016), Początki polskiej publicystyki sportowej w ujęciu genologicznym. „Przegląd Sportowy” w latach 1921–1925, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8088-174-7
Skalik M. (2020), Zespołowe gry sportowe kobiet w latach 1945–1989, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. J. Długosza, Częstochowa.
Google Scholar
Staniek Z. (2017), Ekonomia instytucjonalna. Dlaczego instytucje są ważne, Difin, Warszawa.
Google Scholar
Stempień J.R. (2020), Dysfunkcjonalizm metodologiczny – nowa propozycja analityczna w socjologii sportu i jej zastosowanie na przykładzie szachów, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 16, nr 1.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.16.1.10
Sznajder A. (2012), Marketing sportu, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Google Scholar
Szubert R. (2010), Kultura fizyczna w przemianach wsi polskiej w latach 1944–1956, Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego, Warszawa.
Google Scholar
Taylor T., Doherty A., McGraw P. (2008), Managing People in Sport Organizations. A Strategic Human Resource Management Perspective, Routledge, Oxon–New York.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780080551029
Wawrzyniak B. (1989), Polityka strategiczna przedsiębiorstwa, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Google Scholar
Wicker P., Filo K., Cuskelly G. (2013), Organizational Resilience of Community Sport Clubs Impacted by Natural Disasters, „Journal of Sport Management”, t. 27(6), s. 510–525, https://doi.org/10.1123/jsm.27.6.510
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1123/jsm.27.6.510
Wierzbicki Z.T. (1987), Aktywizacja i rozwój społeczności lokalnych i środowiskowych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, R. XLIX, z. 3, s. 313–335.
Google Scholar
Włoch R. (2016), Globalne przez narodowe. Euro 2012 w Polsce, DELab UW, Warszawa.
Google Scholar
Włoch R. (2017), Organizacje, [w:] H. Jakubowska, P. Nosal (red.), Socjologia sportu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Wohl A. (1977), Sport wiejski a przeobrażenia wsi polskiej, Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego, Warszawa.
Google Scholar
Zasada J.Z. (2008), Sportowo-pożarnicza działalność Ochotniczych Straży Pożarnych w latach 1875–2007, „Zeszyty Historyczne Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej”, t. VII, s. 121–147.
Google Scholar
Dziennik Bałtycki (1991), „Kosz w kwiatach” na pomoc koszykówce, 1 sierpnia.
Google Scholar
Dziennik Bałtycki (2003), Wypracować dobrą ofertę (wywiad z M. Formelą), 11 lipca.
Google Scholar
Ustawa o sporcie, Dz.U. 2010 nr 127 poz. 857
Google Scholar
Downloads
Published
Versions
- 2023-06-07 (2)
- 2023-03-30 (1)
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
