Kontrurbanizacja a jakość życia na wsi
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-600X.57.04Słowa kluczowe:
kontrurbanizacja, jakość życia, wieśAbstrakt
W artykule poruszono kwestię kontrurbanizacji oraz jej związków z jakością życia na wsi. W pierwszej części artykułu zarysowano rozumienie pojęcia kontrurbanizacji i przedstawiono szeroki przegląd literatury międzynarodowej, jaka na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat powstała na ten temat. Odniesiono się zwłaszcza do tych prac, które wskazują na potrzebę prowadzenia badań z zakresu kontrurbanizacji w Europie Środkowo-Wschodniej. W dalszej części przeanalizowano różne motywy migracji na peryferyjne obszary wiejskie, zwłaszcza w kontekście powiązań pomiędzy procesami kontrurbanizacji a jakością życia. Zwrócono uwagę zarówno na motywy pozytywne – migracja na obszary wiejskie powodowana chęcią podniesienia jakości życia, oraz negatywne (migracje powodowane presją sytuacji życiowej) – wybór wsi jako miejsca za-mieszkania wynikający z chęci redukcji kosztów utrzymania czy konieczności zaopiekowania się najbliższymi krewnymi. W końcowej części artykułu, na podstawie istniejącego stanu wiedzy sformułowano propozycję kilku problemów badawczych, które zdaniem autorek powinny w najbliższym czasie zostać podjęte na gruncie polskim, w ramach szerokich interdyscyplinarnych studiów z zakresu geografii, socjologii i innych nauk społecznych.
Bibliografia
Andersen H. S. (2011), Explanations for long-distance counter-urban migration into fringe areas in Denmark, “Population, Space and Place”, 17, s. 627–641.
Google Scholar
Andersen W. P., Papageorgiou Y. (1992), Metropolitan and nonmetropolitan population trends in Canada, 1966–1982, “The Canadian Geographer”, 36, 2, s. 124–144.
Google Scholar
Beale C. L. (1974), Rural development, population and settlement prospects, “Journal of Soil and Water Conservation”, 29, 1, s. 23–27.
Google Scholar
Beale C. L. (1976), A further look at nonmetropolitan population growth since 1970, “American Journal of Agricultural Economics”, 58, s. 953–958.
Google Scholar
Berry B. J. L. (1976a), The counterurbanization process: urban America since 1970, “Urban Af-fairs Annual Review”, 11, s. 17–30.
Google Scholar
Berry B. J. L. (1976b), Urbanization and Counterurbanization, Sage Publications, Beverly Hills. Berry B. J. L., Gillard Q. (1977), The Changing Shape of Metropolitan America, Ballinger, Cambridge.
Google Scholar
Bijker R., Haartsen T., Strijker D. (2012), Migration to less-popular rural areas in the Netherlands: Exploring the motivations, “Journal of Rural Studies”, 28, s. 490–498.
Google Scholar
Bolton N. (1988), The rural population turnaround: a case study of North Devon, Unpublished Ph. D. Thesis, Plymouth Polytechnic, Plymouth.
Google Scholar
Bourne L. S., Logan M. (1976), Changing urbanisation patterns at the margin: the examples of Australia and Canada, [w:] B. Berry (red.), Urbanization and Counterurbanization. Sage Publications, Beverly Hills, s. 111–144.
Google Scholar
Bourne L. S., Simmons J. (1979), Canadian settlement trends: an examination of the spatial pattern of growth, 1971–1976, Centre for Urban and Community Studies, University of Toronto, Toronto.
Google Scholar
Boyle P., Halfacree K., Robinson V. (2013), Exploring Contemporary Migration, Routledge, New York.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315843100
Borys T., Knippschild R. (red.) (2014), Jakość życia w obszarze przygranicznym – wzmocnienie ponadgranicznych przepływów dla wspólnego zrównoważonego rozwoju i planowania regionalnego, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław.
Google Scholar
Brierley J., Tod D. (1990), Prairie and Small Town Survival: The Challenge of Agro-Manitoba, Mellen, Lewiston.
Google Scholar
Brown D., Schafft K. (2002), Leaving Athens: Narratives of counterurbanisation in time of crisis, “Journal of Rural Studies”, 32, s. 158–167.
Google Scholar
Cawley M. (1990), Population change in the Republic of Ireland 1981–1986, “Area”, 22, 1, s. 67–74.
Google Scholar
Champion A. G. (1981), Population trends in rural Britain, “Population Trends”, 26, 20–23.
Google Scholar
Champion A. G. (1987), Recent changes in the pace of population deconcentration in Britain, “Geoforum”, 18, s. 379–401.
Google Scholar
Champion A. G. (1992), Urban and regional demographic trends in the developed world, “Urban Studies”, 29, s. 461–482.
Google Scholar
Champion A. G. (1993a), A decade of regional and local population change, “Town and Country Planning”, 62, 3, s. 43–45.
Google Scholar
Champion A. G. (1993b), People in Britain – taking stock, “Town and Country Planning”, 62, 3, s. 42–45.
Google Scholar
Champion A. G. (1994), Population change and migration in Britain since 1981: evidence for continuing deconcentration, “Environment and Planning A”, 26, s. 1501–1520.
Google Scholar
Champion A. G. (1998), Studying counterurbanisation and the rural population turnaround, [w:] P. Boyle, K. Halfacree (red.), Migration into Rural Areas, Theories and Issues, Wiley, Chichester, s. 21–40.
Google Scholar
Champion A. (2000), Demography, [w:] U. Gardiner, H. Mathews H. (red.), The Changing Geography of the United Kingdom, Routled London, New York, s. 169–189.
Google Scholar
Champion A., Vandermotten C. (1997), Migration, counterurbanisation and regional restructuring in Europe, [w:] H. Blotevogel, A. J. Fielding (red.), People, jobs and mobility in New Europe, John Wiley, Chichester, s. 69–90.
Google Scholar
Champion A. G., Watkins C. (1990), People in the Countryside: Studies of Social Change in Rural Britain, Paul Chapman, London.
Google Scholar
Cross D. (1990), Counterurbanization in England and Wales, Avebury, Adlershot.
Google Scholar
Cybulska A. (2012), Zaufanie społeczne, komunikat CBOS nr 33/2012.
Google Scholar
Czapiński J., Panek T. (red.) (2015), Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków, Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.
Google Scholar
D’Agostini L., Fantini A. (2008), Quality of Life and Quality of Living Conditions in Rural Areas: Distinctively Perceived and Quantitatively Distinguished, “Social Indicators Re-search”, 89, s. 487–499.
Google Scholar
Dahms F. (1995), Dying Villages, Counterurbanization and the Urban Field – a Canadian Perspective, “Journal of Rural Studies”, 11,1, s. 21–33.
Google Scholar
Dahms F., McComb J.(1999), Counterurbanization, Interaction and functional Change in a Rural Amenity Area – A Canadian Example, “Journal of Rural Studies”, 15, 2, s. 129–146.
Google Scholar
Dean K. (1986), Counterurbanisation continues in Brittany, “Geography”, 71, s. 151–154.
Google Scholar
Foulkes M., Newbold K. B. (2008), Poverty catchments: migration, residential mobility, and population turnover in impoverished rural Illinois communities, “Rural Sociology”, 73, s. 440–462.
Google Scholar
Gkartzios M. (2013), Leaving Athens: Narratives of counterurbanisation in times of crisis, “Journal of Rural Studies”, 32, s. 158–167.
Google Scholar
Grzeszczak J. (1996), Tendencje kontrurbanizacyjne w krajach Europy Zachodniej, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 167, Warszawa.
Google Scholar
Grzeszczak J. (1998), Przesunięcie „miasto-wieś” w przemyśle krajów Unii Europejskiej, Zeszyty IGiPZ PAN, 55, Warszawa.
Google Scholar
Halamska M. (2011), Wiejskość jako kategoria socjologiczna, „Wieś i Rolnictwo”, 1(150), s. 37–54.
Google Scholar
Halamska M. (2013), Żyć na wsi: elementy stylu życia, „Wieś i Rolnictwo”, 1(158), s. 25–43.
Google Scholar
Halamska M. (2016), Zmiany struktury społecznej wiejskiej polski, „Studia Socjologiczne”, 1(220), s. 37–66.
Google Scholar
Halfacree K. (1994), The importance of ‘the rural’ in the constitution of counterurbanization: evidence from England in the 1980s., “Sociologis Ruralis”, 34, s. 164–189.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9523.1994.tb00807.x
Halliday J., Coombes M. (1995), In Search of Counterurbanisation: Some Evidence from Devon on the Relationship between Patterns of Migration and Motivation, “Journal of Rural Studies”, 11, 4, s. 433–446.
Google Scholar
Heffner K., Czarnecki A. (red.) (2011), Drugie domy w rozwoju obszarów wiejskich, IRWiR PAN, Warszawa.
Google Scholar
Hugo G. (1986), Australia’s Changing Population: Trends and Implications, Oxford University Press, Melbourne.
Google Scholar
Hugo G. (1994), The turnaround in Australia: some first observations from the 1991 census, “Australian Geographer”, 25, s. 1–17.
Google Scholar
Hugo G., Bell M. (1998), The hypothesis of welfareled migration to rural areas: the Australian case, [w:] P. Boyle, K. Halfacree (red.), Migration into Rural Areas, Theories and Issues, Wiley, Chichester, s. 107–133.
Google Scholar
Hugo G., Smailes P. (1985), Urban-rural migration in Australia: a process view of the turnaround, “Journal of Rural Studies”, 1, s. 11–30.
Google Scholar
Jauhiainen J. S. (2009), Will the retiring baby boomers return to rural periphery?, “Journal of Rural Studies”, 25, s. 25–34.
Google Scholar
Joseph A., Cloutier D. (1991), Elderly migration and its implications for service provision in rural communities; an Ontario perspective, “Journal of Rural Studies”, 7, s. 433–444.
Google Scholar
Joseph A., Keddie P., Smit B. (1988), Unraveling the population turnaround in rural Canada, “The Canadian Geographer”, 32, 1, s. 17–30.
Google Scholar
Kajdanek K. (2012), Pomiędzy miastem a wsią. Suburbanizacja na przykładzie osiedli podmiejskich Wrocławia, Wydawnictwo Nomos, Kraków.
Google Scholar
Kamińska A. (2011), Miastowi. Slow food i aronia losu, Wydawnictwo Trio, Warszawa.
Google Scholar
Kontuly T., Wiard S., Vogelsang R. (1986), Counterurbanization in the Federal Republic of Germany, “Professional Geographer”, 38, s. 170–181.
Google Scholar
Kowalczuk K. (2012), Gotowość Polaków do współpracy w latach 2002–2012, komunikat CBOS nr 19/2012.
Google Scholar
Lewis G. (2000), Changing places in a rural world: the population turnaround in perspective, “Geography”, 85, 2, s. 157–165.
Google Scholar
Michalska-Żyła A. (2016), Jakość życia na poziomie lokalnym, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica 56, s. 53–66.
Google Scholar
Mithell C. J. A., Briant C. R. (2009), Counterurbanization, [w:] R. Kitchin, N. Thrift (red.), International Encyclopedia of Human Geography, Elsevier.
Google Scholar
Mithell C. J. A., Madden M. (2014), Rethinking commercial counterurbanisation: Evidence from rural Nova Scotia, Canada, “Journal of Rural Studies”, 36, s. 137–148.
Google Scholar
Mrozik K. (2013), Zmiany jakości życia mieszkańców w gminie wiejskiej podlegającej suburbanizacji, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 320, s. 91–101.
Google Scholar
Murawska A. (2012), Zmiany w poziomie i jakości życia ludności na obszarach wiejskich w Polsce, “Journal of Agribusiness and Rural Development” 3(25), s. 169–180.
Google Scholar
Perry R., Dean K., Brown B. (red.) (1986), Counterurbanization, Case studies of Urban to Rural Movements, GeoBooks, Norwich.
Google Scholar
Podedworna H. (2010), Styl życia mieszkańców wsi, [w:] B. Łaciak (red.), Polskie style życia. Między miastem a wsią. Kongres Obywatelski, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk.
Google Scholar
Popjakova D., Blazek M. (2015), Verification of counterurbanisation process: example of the Ceske Budejovice region, “Bulletin of Geography. Socio-economic Series”, No. 27, s. 153–169.
Google Scholar
Rimkuviene D. (2013), Quality of Life of Rural Population: the Aspects of Income and Living Conditions, “Economics and Rural Development”, Vol. 9, No.1, s. 56–62.
Google Scholar
Robert S., Randolph W. G. (1983), Beyond decentralization: the evolution of population distribution in England and Wales, 1961–1981, “Geoforum”, 14, s. 75–102.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/0016-7185(83)90008-8
Rogala P. (2015), Subiektywna jakość życia a cechy demograficzne badanej społeczności, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 378, s. 59–67.
Google Scholar
Rosner A. (2010), Rola ruchu naturalnego i migracyjnego w procesie zmian przestrzennego rozkładu gęstości zaludnienia obszarów wiejskich, „Wieś i Rolnictwo”, 4(149), s. 42–56.
Google Scholar
Shucksmith M., Cameron S., Merridew T., Pichler F. (2009), Urban–Rural Differences in Quality of Life across the European Union, “Regional Studies”, Vol. 43.10, s. 1275–1289.
Google Scholar
Shucksmith M., Chapman P., Clark G. (1996), Rural Scotland Today: The Best of Both Worlds?, Avebury, Aldershot.
Google Scholar
Simon M. (2014), Exploring Counterurbanisation in a Post-Socialist Context: Case of the Czech Republic, “Sociologia Ruralis”, 54, 2, s. 117–142.
Google Scholar
Słaby T. (2007), Poziom i jakość życia, [w:] T. Panek, A. Szulc (red.), Statystyka społeczna, SGH, Warszawa.
Google Scholar
Spellerberg A., Huschka D., Habich R. (2007), Quality of Life in Rural Areas: Processes of Divergence and Convergence, “Social Indicators Research”, 83, s. 283–307.
Google Scholar
Spencer D. (1997), Counterurbanisation and Rural Depopulation Revisited: Landowners, Planners and Rural Development Process, “Journal of Rural Studies”, 13, 1, s. 75–92.
Google Scholar
Spoor M., Tasciotti L., Peleah M. (2014), Quality of Life and Social Exclusion in Rural Southern, Central and Eastern Europe and the CIS, “Post-Communist Economies”, Vol. 26, No. 2, s. 201–219.
Google Scholar
Steenbekkers A., Simon C., Veldheer V. (2006), Thuis op het Platteland: De Leefsituatie van Platteland en Stad Vergeleken. Sociaal en Cultureel Planbureau, The Hague.
Google Scholar
Szymańska D., Biegańska J. (2011), Obszary podmiejskie dużych miast w Polsce w świetle migracji stałych, [w:] M. Soja, A. Zborowski (red.), Człowiek w przestrzeni zurbanizowanej, IGiGP UJ, Kraków.
Google Scholar
Twardzik M. (2011), Rodzaje relacji między właścicielami drugich domów a mieszkańcami wsi, [w:] K. Heffner, A. Czarnecki (red.), Drugie domy w rozwoju obszarów wiejskich, IRWiR PAN, Warszawa, s. 113–127.
Google Scholar
Wamsley D. J., Epps W. R., Duncan C. J. (1998), Migration to the New South Wales north coast 1986–1991: Lifestyle motivated counterurbanisation, “Geoforum”, 29(1), s. 105–118.
Google Scholar
Woźniak M. (2015), Jakość życia społeczeństwa jako główny cel rozwoju obszarów wiejskich woj. Podkarpackiego, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 378, s. 68–75.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2015.378.05
Zajda K. (2011), Nowe formy kapitału społecznego wsi. Studium przypadku lokalnych grup działania z województwa łódzkiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
Zelinsky W. (1971), Is nonmetropolitan America being repopulated? The evidence from Pennsylvania’s minor civil divisions, “Demography”, 15, s. 13–39.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.