Ziemie nieswoje, niczyje, porzucone. Opowieść o prozie drugiej dekady XXI wieku

Agnieszka Czyżak

doi:10.18778/2299-7458.11.02

Autor

Agnieszka Czyżak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza https://orcid.org/0000-0001-8918-5264

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-7458.11.02

Słowa kluczowe:

proza najnowsza, temat wiejski, Holokaust, Ziemie Odzyskane, tożsamość

Abstrakt

Głównym celem artykułu jest namysł nad prozą powstałą w drugiej dekadzie XXI wieku. Tekst zawiera rozpoznania wyrastające z tradycji geopoetyki i wsparte na wypracowanych w jej ramach kategoriach spacjalnych. Taka perspektywa oglądu utworów najnowszych tematyzujących doświadczanie przestrzeni pozwoliła na wyodrębnienie trzech dużych zbiorów: literatury powracającej do dziejów zasiedlania ziem poniemieckich po II wojnie światowej, renarracji historii Zagłady na polskim terytorium oraz nowych ujęć tematu chłopskiego we współczesnej prozie wiejskich przestrzeni. Książki opublikowane w ostatnich latach (pisane przez autorów różnych pokoleń, są to między innymi: Karolina Kuszyk, Tomasz Różycki, Szczepan Twardoch, Zbigniew Rokita, Tadeusz Słobodzianek, Magdalena Tulli, Mikołaj Łoziński, Marian Pilot, Wioletta Grzegorzewska, Anna Janko, Andrzej Stasiuk) pokazują różnorodne przemiany zachodzące w tradycyjnych sposobach wytwarzania polskiej zbiorowej tożsamości.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Agnieszka Czyżak - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

Agnieszka Czyżak – dr hab., prof. UAM, zatrudniona w Zakładzie Poetyki i Krytyki Literackiej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, badaczka literatury współczesnej, przede wszystkim powstałej po roku 1989. Współredaktorka tomów zbiorowych, m.in.: Powroty Iwaszkiewicza (1999), PRL – świat (nie)przedstawiony (2010), Pokolenie „Współczesności”. Twórcy. Dzieła. Znaczenie (2016). Autorka książek Życiorysy polskie 1944–89 (1997), Kazimierz Brandys (1998), Na starość. Szkice o literaturze przełomu tysiącleci (2011), Świadectwo rozproszone. Literatura najnowsza wobec przemian (2015), Przestrzenie w tekście, w przestrzeni tekstów. Interpretacje (2018), Pasja przemijania, pasja utrwalania. O dziennikach pisarek (2019, współautorstwo) oraz Przeciw śmierci. Opowieść o twórczości Wiesława Myśliwskiego (2019).

Bibliografia

Bauman Z., Retrotopia. Jak rządzi nami przeszłość, tłum. K. Lebek, Warszawa 2018.
Google Scholar

Chmielewska K., Lud w perspektywie, perspektywa ludu, „Teksty Drugie” 2021, nr 5.
Google Scholar

Ciarkowska A., Dewocje, Warszawa 2021.
Google Scholar

Czapliński P., Prześladowcy, pomocnicy, świadkowie. Zagłada i polska literatura późnej nowoczesności, [w:] Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania, red. P. Czapliński, E. Domańska, Poznań 2009.
Google Scholar

Czapliński P., Śliwiński P., Literatura polska 1976–1998. Przewodnik po prozie i poezji, Kraków 1999.
Google Scholar

Czermińska M., Tożsamość kształtowana w pamięci miejsca, [w:] Kulturowa historia literatury, red. A. Łebkowska, W. Bolecki, Warszawa 2015. https://doi.org/10.2478/v10273-012-0088-x
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/v10273-012-0088-x

Czyżak A., Mutacje gatunkowe czy przekroczenie konwencji – wokół zagadnień prozy wiejskich przestrzeni, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2019, t. 62, nr 3, s. 51–64.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26485/ZRL/2019/62.3/10

Dziewit-Meller A., Od jednego Lucypera, Kraków 2020.
Google Scholar

Gogola W., Po trochu, Wrocław 2017.
Google Scholar

Gross J.T., Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny 2000.
Google Scholar

Gross J.T., Grudzińska-Gross I., Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach Zagłady Żydów, Kraków 2011.
Google Scholar

Grzegorzewska W., Guguły, Wołowiec 2014.
Google Scholar

Handschke M., Brzuch Matki Boskiej, Wołowiec 2018.
Google Scholar

Jarzębski J., Apetyt na Przemianę. Notatki o prozie współczesnej, Kraków 1997.
Google Scholar

Kadłubek Z., Esej o rozłące, „Fabryka Silesia” 2012, nr 2.
Google Scholar

Keff B., Strażnicy fatum. Literatura dekad powojennych o Zagładzie, Polakach i Żydach, Warszawa 2020.
Google Scholar

Kobierski R., Ziemia Nod, Warszawa 2010.
Google Scholar

Konończuk E., Poetyka zamieszkiwania, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2017, nr 30, s. 55–65.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pspsl.2017.30.3

Kozicka D., Krytyczne (nie)porządki. Studia o współczesnej krytyce literackiej w Polsce, Kraków 2012.
Google Scholar

Kuszyk K., Poniemieckie, Wołowiec 2019.
Google Scholar

Leder A., Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej, Warszawa 2014.
Google Scholar

Leociak J., Tomczok M., Afektywny kicz holokaustowy – wprowadzenie, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2021, nr 17, s. 17–43. https://doi.org/10.32927/zzsim.870
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.32927/zzsim.870

Leszczyński A., Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania, Warszawa 2020.
Google Scholar

Liminowicz A., Zamalowane okna, Warszawa 2022.
Google Scholar

Łoziński M., Stramer, Kraków 2019.
Google Scholar

Mikołajczak M., Ramiona Antajosa. Z teorii i historii regionalizmu literackiego w Polsce, Kraków 2021.
Google Scholar

Nasiłowska A., Literatura okresu przejściowego 1975–1996, Warszawa 2013.
Google Scholar

Nieswojość, red. A. Pankiewicz, M. Przybyłko, Wrocław 2019.
Google Scholar

Pilot M., Pióropusz, Kraków 2010.
Google Scholar

Płaza M., Skoruń, Warszawa 2015.
Google Scholar

Raport o stanie literatury, „Nowa Dekada Krakowska” 2015, nr 6.
Google Scholar

Reszka P.P., Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota, Warszawa 2019.
Google Scholar

Rokita Z., Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku, Wołowiec 2020.
Google Scholar

Rozkład jazdy. Dwadzieścia lat literatury Dolnego Śląska po 1989 roku, red. J. Bierut, W. Browarny, G. Czekański, Wrocław 2012.
Google Scholar

Rybicka E., Peryferia pokazują język. O geolingwistycznych aspektach prozy ostatniej dekady, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2021, nr 19, s. 81–105. https://doi.org/10.15290/bsl.2021.19.04
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15290/bsl.2021.19.04

Sendyka R., Poza obozem. Nie-miejsca pamięci – próba rozpoznania, Warszawa 2021.
Google Scholar

Skarga B., Tercet metafizyczny, Kraków 2009.
Google Scholar

Sławek T., Kunce A., Kadłubek Z., Oikologia. Nauka o domu, Katowice 2013.
Google Scholar

Stala M., Coś się skończyło, nic nie chce się zacząć, „Tygodnik Powszechny” 2000, nr 2.
Google Scholar

Stasiuk A., Przewóz, Wołowiec 2021.
Google Scholar

Tulli M., Szum, Kraków 2014.
Google Scholar

Tulli M., Włoskie szpilki, Warszawa 2011.
Google Scholar

Uniłowski K., Małe ojczyzny i limitowanie różnicy: ze sporów nad literaturą i wizjami kultury ostatnich lat, [w:] Krainy utracone i pozyskane: problem w literaturach Europy Środkowej, red. K. Krasuski, Katowice 2005.
Google Scholar

Wąsowicz M., Historie alternatywne w literaturze polskiej: typologia, tematyka, funkcje, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2016, t. 118, nr 2, s. 91–105.
Google Scholar