Próba stworzenia typologii ludzi starych na przykładzie osób korzystających z dziennych domów pomocy społecznej
DOI:
https://doi.org/10.18778/1427-969X.13.06Słowa kluczowe:
elderly, life span development approach, care needs, relations with close persons, social activity, life satisfactionAbstrakt
The issue undertaken in this essay focuses on the matter of life satisfaction of older people. The purpose was to create a typology of older people with the use of independent variables (the care needs; the goodness of relations with close persons; social activity) and characterize the types by especially quality of life indicators – whole and current life satisfaction (dependent variables). Socio-ecological health model and a life span development approach were the theoretical base of the study. The research was conducted in day care homes in Poznań on a sample of 84 volunteers – elderly day care home residents. The following trial set of questionnaires have been completed by the investigated group: Questionnaire of Personal Details and RANaF (Relations, Activity, Care Needs and their Fulfillment) Questionnaire both made by author and Life Satisfaction Scale. Cluster analysis was made in this research. Four main types of older people were distinguished: 1) family; 2) socially passive; 3) compensatory and 4) socially active type. To sum up, findings of the research have led to following conclusions: 1) relations with close persons and social activity is a significant predictor of current life satisfaction of elderly day care home residents: a) social activity has no significance for current life satisfaction of younger elderly, if their relations with close persons are satisfying, b) social activity in conjunction with relations with close persons are significant predictors of current life satisfaction for older elderly; 2) good relations with close persons and high social activity perform a protective function of pathological aging process: a) high social activity is connected with lower care needs and greater independence in activities of daily living in the group of older elderly; 3) subjective health status is a secondary predictor of life satisfaction, considering relations with close persons and social activity as a prime predictors of current life satisfaction.
Bibliografia
Argyle M. (2004), Przyczyny i korelaty szczęścia, [w:] J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 165–203
Google Scholar
Bajka J., Brzyski P., Tobiasz-Adamczyk B. (red.), (2004), Społeczne uwarunkowania jakości życia kobiet u progu wieku starszego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Google Scholar
Błachnio A. (2002), Pytanie o jakość życia w kontekście rozważań nad naturą starości, [w:] K. Obuchowski (red.), Starość i osobowość, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, 13–52
Google Scholar
Błędowski P. (2004), Polityka społeczna Unii Europejskiej, [w:] B. Tokarz (red.), My też – seniorzy w Unii Europejskiej, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce, Warszawa, 36–41
Google Scholar
Brzezińska A. (2000), Społeczna psychologia rozwoju, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
Google Scholar
Brzezińska A., Stolarska M., Zielińska J. (2001), Poczucie jakości życia w okresie dorosłości, [w:] K. Appelt, J. Wojciechowska (red.), Zadania i role społeczne w okresie dorosłości, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań, 103–126
Google Scholar
Cichocka M. (1993), Psychologiczne problemy starzenia się i starości, [w:] S. Krzymiń-ski (red.), Zaburzenia psychiczne wieku podeszłego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 249–262
Google Scholar
Cichocka M. (1995), Psychologiczne determinanty pomocy psychologicznej dla człowieka starego, [w:] B. Waligóra (red.), Elementy psychologii klinicznej: praca zbiorowa, t. 4, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 81–94
Google Scholar
Cichocka M. (2000), Starość, niemoc, smutek, bezradność?, [w:] Z. Woźniak (red.), Profile starości, Wydawnictwo Miejskie, Urząd Miasta Poznania, Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych, Poznań, 97–104
Google Scholar
Czapiński J. (1994), Psychologia szczęścia, Akademos, Poznań
Google Scholar
Czapiński J. (2005), Diagnoza społeczna 2005, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie, Warszawa
Google Scholar
Diener E., Lucas E. R., Oishi S. (2004), Dobrostan psychiczny. Nauka o szczęściu i zadowoleniu z życia, [w:] J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 35–50
Google Scholar
Dziurowicz-Kozłowska A. (2002), Wokół pojęcia jakości życia, „Psychologia Jakości Życia”, 1 (2), 77–99
Google Scholar
Głębocka A., Szarzyńska M. (2005), Wsparcie społeczne a jakość życia osób starszych, „Gerontologia Polska”, 13 (4), 255–259
Google Scholar
Golinowska S. (2005), Raport społeczny Polska 2005, Fundacja im. Friedricha Elberta Przed-stawicielstwo w Polsce, Warszawa, http://www.feswar.org.pl/2/publications.htm, 30.03.2007
Google Scholar
Kaczmarek Ł. (2007), Zagrożenia rozwoju w okresie późnej dorosłości – perspektywa psychologii pozytywnej, [w:] A. Brzezińska (red.), Zagrożenia rozwoju w okresie późnej dorosłości, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań, 13–27
Google Scholar
Kędziora-Kornatowska K., Kornatowski T., Zielińska-Więczkowska H. (2008), Starość jako wyzwanie, „Gerontologia Polska”, 16 (3), 131–136
Google Scholar
Kotlarska-Michalska A. (1999), Samopoczucie społeczne osób w starszym wieku, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 1, 81–97
Google Scholar
Kowalik S. (1995), Pomiar jakości życia – kontrowersje teoretyczne, [w:] A. Bańka, R. Derbis (red.), Pomiar i poczucie jakości życia u aktywnych zawodowo i bezrobotnych, Wydawnictwo UAM i WSP, Poznań–Częstochowa, 75–85
Google Scholar
Kowalik S. (1999), Jakość życia psychicznego, Instytut Psychologii WSP, Bydgoszcz, maszynopis niepublikowany
Google Scholar
Krzymiński S. (red.), (1993), Zaburzenia psychiczne wieku podeszłego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
Google Scholar
Lachowicz-Tabaczek K., Straś-Romanowska M., Szmajke A. (2005), Jakość życia w badaniach empirycznych i refleksji teoretycznej, „Kolokwia psychologiczne”, 13, 6–8
Google Scholar
Leszczyńska-Rejchert A. (2005), Człowiek stary i jego wspomaganie – w stronę pedagogiki starości, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn
Google Scholar
Mesjasz J., Zalewski Z. (2005), Psychologiczne koszty sukcesu zawodowego, „Kolokwia Psychologiczne”, 13, 185–198
Google Scholar
Mielczarek A. (2006), Możliwości zaspokajania potrzeb ludzi starszych w domach dziennego pobytu, „Medi”, 3, http://www.dps.pl/home_new/index.php?rob=radar&dzial=12&art=725, 21.04.2007
Google Scholar
Porzych K., Kędziora-Kornatowska K., Polak A., Porzych M. (2004), Psychologiczne aspekty starzenia się i starości, „Gerontologia Polska”, 12 (4), 165–171
Google Scholar
Ratajczak Z. (1993), W pogoni za jakością życia. O psychologicznych kosztach radzenia sobie w sytuacji kryzysu ekonomicznego, „Kolokwia Psychologiczne”, 2, 37–51
Google Scholar
Sęk H. (1993), Jakość życia a zdrowie, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 2, 103–109
Google Scholar
Sierpowska S. (2002), Marzenia seniorów, „Ibis Poznański”, 16 (1), 24–25
Google Scholar
Stuart-Hamilton I. (2006), Psychologia starzenia się: wprowadzenie, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań
Google Scholar
Szatur-Jaworska B., Błędowski P., Dzięgielewska M. (2006), Podstawy gerontologii społecznej, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa
Google Scholar
Tarkowska E. (2005), Starzy ludzie w Polsce, „Więź”, 10, 8–14
Google Scholar
Toeplitz Z. (2005), Jesień życia a czynniki wpływające na jakość życia, „Kolokwia Psychologiczne”, 13, 219–230
Google Scholar
Tokaj A. (2000), Starość jako kontynuacja przebytej drogi życiowej, [w:] Z. Woźniak (red.), Profile starości, Wydawnictwo Miejskie, Urząd Miasta Poznania, Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych, Poznań, 105–109
Google Scholar
Tomaszewski T. (1984), Główne idee współczesnej psychologii, Wiedza Powszechna, Warszawa
Google Scholar
Twardowska-Rajewska J. (2005), Samotność jako czynnik etiologiczny chorób okresu starości, [w:] J. Twardowska-Rajewska (red.), Przeciw samotności, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 59–71
Google Scholar
Wejnert B. (2001), Problematyka subiektywnej i obiektywnej oceny jakości życia w badaniach amerykańskich, [w:] A. Wachowiak (red.), Jak żyć?, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań, 41–60
Google Scholar
Wołowicka L. (2000), Jakość życia seniorów. Stan aktualny i perspektywy, [w:] Z. Woźniak (red.), Profile starości, Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Miasta Poznania, Poznań, 40–46
Google Scholar
Woźniak Z. (1997), Najstarsi z poznańskich seniorów. Jesień życia w perspektywie gerontologicznej, Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Miasta Poznania, Poznań
Google Scholar
Zych A. Z. (1999), Człowiek wobec starości: szkice z gerontologii społecznej, Śląsk, Katowice
Google Scholar
Zych A. Z. (2004), Moderacja rozwoju – wyzwaniem dla gerontologii edukacyjnej, „Gerontologia Polska”, 12 (3), 119–124
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
