Empatia a postawy wobec przemocy – doniesienie z badań

Beata Pastwa-Wojciechowska; Maria Kaźmierczak; Magdalena Błażek

doi:10.18778/1427-969X.19.08

Autor

Beata Pastwa-Wojciechowska Uniwersytet Gdański, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Psychologii
Maria Kaźmierczak Uniwersytet Gdański, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Psychologii
Magdalena Błażek Uniwersytet Gdański, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Psychologii

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-969X.19.08

Słowa kluczowe:

empatia, postawy, przemoc

Abstrakt

W prezentowanym artykule opisano związek między trójwymiarowym modelem empatii a postawami wobec przemocy. W badaniach wzięło udział 575 osób (356 kobiet i 199 mężczyzn). Uczestnicy badania wypełniali trzy kwestionariusze: Kwestionariusz postaw wobec przemocy, Kwestionariusz postaw wobec przemocy w bliskich związkach oraz Skalę Wrażliwości Empatycznej (SWE) mierzącą: przyjmowanie perspektywy, empatyczną troskę i osobistą przykrość. Wyniki badania wskazują na istnienie związku miedzy empatią a postawami wobec przemocy, przy czym Przyjmowanie Perspektywy i Empatyczna Troska są skorelowane ujemnie ze ogólnym wynikiem skal postaw wobec przemocy, zaś Osobista Przykrość dodatnio. Badania wskazują też na istnienie różnic płciowych – skłonność mężczyzn do przyjmowania cudzej perspektywy zdaje się silniej korelować z ich postawami wobec przemocy w życiu społecznym niż to ma miejsce wśród kobiet. Przeprowadzone badanie pozwala sądzić, że trójwymiarowy model empatii może pogłębić naszą wiedzę o postawach wobec przemocy w szerszym kontekście społecznym i w bliskich związkach.

Bibliografia

Anderson C. A., Bushman B. J. (2002). Human aggression. Annual Review of Psychology, 53, 27–51.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.psych.53.100901.135231

Anderson C. A., Shibuya A., Ihori N., Swing E. L., Bushman B. J., Sakamoto A., Saleem M. (2010). Violent video game effects on aggression, empathy, and prosocial behavior in eastern and western countries: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 136 (2), 151–173.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/a0018251

Bartholow B. D., Sestir M. A., Davis E. B. (2005). Correlates and consequences of exposure to video game violence: Hostile personality, empathy, and aggressive behavior. Personality and Social Psychology Bulletin, 31 (11), 1573–1586.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0146167205277205

Batson C. D. (1991). The Altruism Question: Toward a Social – Psychological Answer. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates.
Google Scholar

Betancourt H. (1990). An attribution-empathy model of helping behavior: behavioral intentions and judgments of help-giving. Personality and Social Psychology Bulletin, 16, 573–591.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0146167290163015

Błażek M., Pastwa-Wojciechowska B., Kaźmierczak M. (2009). Percepcja i ocena zachowań agresywnych w grupach osób stosujących i doświadczających przemocy. BW/7400-5-0058-9 (grant UG).
Google Scholar

Davis M. H. (2001). Empatia. O umiejętności współodczuwania. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Davis H. M. (2004). Empathy: Negotiating the border between self and other. [W:] L. Z. Tiedens, C. W. Leach (red.), The Social Life of Emotions (s. 19–42). Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511819568.003

Davis M. H. (2006). Empathy. [W:] J. E. Stets, J. H. Turner (red.), Handbook of the Sociology of Emotions (s. 443–466). New York: Springer.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-0-387-30715-2_20

Dover A. (2014). A phenomenological study of delinquent adolescent males. Rozprawa doktorska, Capella University.
Google Scholar

Eisenberg N. (2005). Empatia i współczucie. [W:] M. Lewis, J. M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji (s. 849–867). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Eisenberg N., Eggum N. D., Di Giunta L. (2010). Empathy-related responding: Associations with prosocial behavior, aggression, and intergroup relations. Social Issues and Policy Review, 4 (1), 143–180.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1751-2409.2010.01020.x

Eisenberg N., Fabes R. A. (1992). Emotion, regulation, and the development of social competence. [W:] M. S. Clark (red.), Review of Personality and Social Psychology: Emotion and Social Behavior (t. 14, s. 119–150). Newbury Park: Sage.
Google Scholar

Eisenberg N., Lennon R. (1983). Sex differences in empathy and related capacities. Psychological Bulletin, 94 (1), 100–131.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0033-2909.94.1.100

Feshbach N. (1990). Parental empathy and child adjustment/maladjustment. [W:] N. Eisenberg, J. Strayer (red.), Empathy and its development (s. 271–291). Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Feschbach N., Feschbach S. (2009). Empathy education. [W:] Decety J., Ickes W. (red.), The Social Neuroscience of Empathy (s. 85–97). Cambridge: MIT Press.
Google Scholar

Fincham F. D., Cui M., Braithwaite S., Pasley K. (2008). Attitudes toward intimate partner violence in dating relationships. Psychological Assessment, 20 (3), 260–269.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/1040-3590.20.3.260

Flood M., Pease B. (2009). Factors influencing attitudes to violence against women. Trauma, Violence, and Abuse, 10 (2), 125–142.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1524838009334131

Galinsky A., Moskowitz G. (2000). Perspective-taking: decreasing stereotype expression, stereotype accessibility, and in-group favoritism. Journal of Personality and Social Psychology, 78 (4), 708–724.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.78.4.708

Giancola P. R. (2002). Alcohol-related aggression during the college years: Theories, risk factors, and policy implications. Journal of Studies on Alcohol, 14, 129–139.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15288/jsas.2002.s14.129

Giancola P. R. (2003). The moderating effects of dispositional empathy on alcohol-related aggression in men and women. Journal of Abnormal Psychology, 112 (2), 275–281.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0021-843X.112.2.275

Gould R., Sigall H. (1977). The effects of empathy and outcome on attribution: An examination of the divergent-perspectives hypothesis. Journal of Experimental and Social Psychology, 13, 480–491.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/0022-1031(77)90032-4

Gracia E., Rodriguez C. M., Lila M. (2015). Preliminary evaluation of an analog procedure to assess acceptability of intimate partner violence against women: the partner violence acceptability movie task. Frontiers in Psychology, 6, http://dx.doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01567.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01567

Hoffman M. L. (2006). Empatia i rozwój moralny. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Jolliffe D., Farrington D. P. (2011). Is low empathy related to bullying after controlling for individual and social background variables? Journal of Adolescence, 34 (1), 59–71.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2010.02.001

Kaźmierczak M. (2005). Empatia jako czynnik podnoszący jakość komunikacji interpersonalnej. [W:] M. Plopa (red.), Człowiek u progu trzeciego tysiąclecia: zagrożenia i wyzwania (s. 561– 571). Elbląg: Wydawnictwo EUHE.
Google Scholar

Kaźmierczak M. (2008a). Oblicza empatii w relacjach małżeńskich. Perspektywa psychologiczna. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Kaźmierczak M. (2008b). Empatia rodziców jako korelat indywidualnych różnic w zakresie empatycznej troski u dzieci. Psychologia Rozwojowa, 13 (3), 41–56.
Google Scholar

Kaźmierczak M., Plopa M., Retowski S. (2007). Skala Wrażliwości Empatycznej. Przegląd Psychologiczny, 50 (1), 9–24.
Google Scholar

Kaźmierczak M., Pastwa-Wojciechowska B., Błażek M. (2013). Multidimentional model of empathy and occurrence of personality disorders, and stress in social settings. Acta Neuropsychologica, 11 (2),113–125.
Google Scholar

Lila M., Gracia E., García F. (2013). Ambivalent sexism, empathy and law enforcement attitudes towards partner violence against women among male police officers. Psychology, Crime and Law, 19 (10), 907–919.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/1068316X.2012.719619

Loudin J. L., Loukas A., Robinson S. (2003). Relational aggression in college students: Examing the roles of social anxiety and empathy. Aggressive Behavior, 29, 430–439.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/ab.10039

Mandal E. (2003). Kobiecość i męskość. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Google Scholar

Mandal E. (2005). Osobowość kobiet i mężczyzn w rozwoju: Różnice generacyjne i kulturowe. Psychologia Rozwojowa, 10 (2), 23–33.
Google Scholar

Mills J. F., Kroner D. G., Hemmati T. (2004). The measures of criminal attitudes and associates (MCAA). The prediction of general and violent recidivism. Criminal Justice and Behavior, 33, 717–733.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0093854804268755

McCullough M. E., Worthington E. L., Rachal K. C. (1997). Interpersonal forgiving in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 73, 321–336.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.73.2.321

Pastwa-Wojciechowska B. (2013). Psychopaci – sprawcy przestępstw seksualnych. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Google Scholar

Pastwa-Wojciechowska B., Kaźmierczak M., Błażek M., Besta T. (2013). Osobowościowe korelaty postaw wobec przemocy u kobiet i mężczyzn z uwzględnieniem poziomu organizacji osobowości O. Kernberga. Czasopismo Psychologiczne, 19 (1), 37–45.
Google Scholar

Regan D. T., Totten J. (1975). Empathy and attribution: Turning observers into actors. Journal of Personality and Social Psychology, 32, 850–856.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.32.5.850

Salmivalli Ch., Kaukainien A. (2004). „Female aggression” revisited: variable and person-centered approaches to studying gender differences in different types of aggression. Aggressive Behavior, 30, 158–163.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/ab.20012

Schweinle W. E., Ickes W., Bernstein I. H. (2002). Empathic inaccuracy in husband to wife aggression: the overattribution bias. Personal Relationships, 9, 141–159.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1475-6811.00009

Smith B. A., Thompson S., Tomaka J., Buchanan A. C. (2005). Development of the intimate partner violence attitude scales (IPVAS) with a predominantly Mexican American college sample. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 27 (4), 442–454.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0739986305281233

Stanger N., Kavussanu M., Ring C. (2012). Put yourself in their boots: Effects of empathy on emotion and aggression. Journal of Sport and Exercise Psychology, 34 (2), 208–222.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1123/jsep.34.2.208

Wojciszke B. (2009). Psychologia miłości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Zillmann D. (1988). Cognition-excitation interdependencies in aggressive behavior. Aggressive Behavior, 14 (1), 51–64.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/1098-2337(1988)14:1<51::AID-AB2480140107>3.0.CO;2-C