Typy przekształceń stroju rzeszowskiego pod wpływem mody krakowskiej i ich uwarunkowania
DOI:
https://doi.org/10.18778/1506-6541.31.09Słowa kluczowe:
moda krakowska, strój rzeszowski, stroje ludoweAbstrakt
Rzeszowski strój ludowy podlegał w pierwszych dziesięcioleciach XX w. znaczącym zmianom. Niniejszy artykuł skupia się przede wszystkim na analizie przemian jego elementów pod wpływem mody na strój krakowski. Analiza została przeprowadzona na podstawie wywiadów etnograficznych oraz materiału ikonograficznego zgromadzonego przez Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie i pozwoliła zidentyfikować pięć najczęściej występujących typów przekształceń: elementy wymienione, zmodyfikowane, takie, których sposób noszenia zmienił się, dodane oraz o zmienionej nazwie. W pierwszej części artykułu omówiono dotychczasowe badania naukowe poświęcone wpływowi mody krakowskiej na stroje ludowe Rzeszowiaków, w drugiej przedstawiono typy przekształceń stroju rzeszowskiego pod wpływem mody krakowskiej oraz ich główne przyczyny.
Pobrania
Bibliografia
Archiwum Materiałów Terenowych Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie. Dawne stroje w mojej okolicy, 1948 r. Ankiety uczniów szkół pow. Rzeszów, Kolbuszowa, Tarnobrzeg i in., 1948, t. 83, nr inw. 590/m.2.
Google Scholar
Archiwum Materiałów Terenowych Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie. Grzegorzówka, Hermanowa, Konieczkowa, Sołonka, Straszydle. Strój ludowy, oprac. A. Targońska, 1975, t. 291, nr inw. 817.
Google Scholar
Archiwum Materiałów Terenowych Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie. Grzegorzówka, Hermanowa, Konieczkowa, Sołonka, Straszydle. Strój ludowy, oprac. M. Marciniak, 1975, t. 292, nr inw. 818.
Google Scholar
Archiwum Materiałów Terenowych Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie. Stroje i obrzędy rodzinne w okolicy Rzeszowa w latach 1908–1920, oprac. S. Synowiecka, t. 118, nr inw. 650, 651.
Google Scholar
Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie – Archiwum Fotografii.
Google Scholar
Fołta W., Życie z własnego nadania, Warszawa 1987.
Google Scholar
Rzeszów. Pejzaż dawnego miasta. Rzeszów 1905–1918 w obiektywie Andrzeja Bujniaka, oprac. M. Czarnota, Rzeszów 2002.
Google Scholar
Brzezińska A.W., Strój ludowy – od biografii przedmiotu do tożsamości podmiotu, [w:] Stroje ludowe jako fenomen kulturowy, red. A.W. Brzezińska, M. Tymochowicz, „Atlas Polskich Strojów Ludowych zeszyt specjalny”, Wrocław 2013.
Google Scholar
Bystroń J.S., Ugrupowanie etniczne ludu polskiego, Kraków 1925.
Google Scholar
Danak-Gajda J., Nie zmarnowałam życia. Biografia Alicji Haszczak, Rzeszów 2022.
Google Scholar
Haszczak A., Folklor taneczny Ziemi Rzeszowskiej, Warszawa 1989.
Google Scholar
Ignas K., Ludowe stroje przeworskie – przeszłość i przyszłość, Przeworsk 2017.
Google Scholar
Ignas K., Od tradycyjnego do folklorystycznego stroju ludowego, [w:] Folklor Rzeszowiaków. Obraz przemian. Według badań terenowych 2014–2016, red. K. Barańska, J. Dragan, Kolbuszowa 2018.
Google Scholar
Ignas K., Strój przeworski, na przykładzie kolekcji strojów ludowych Muzeum w Przeworsku, a tzw. „strój przeworski” jako kostium estradowy zespołów folklorystycznych w regionie, [w:] Stroje ludowe jako fenomen kulturowy, red. A. Brzezińska, M. Tymochowicz, „Atlas Polskich Strojów Ludowych zeszyt specjalny”, Wrocław 2013.
Google Scholar
Kamocki J., Przyczyny upowszechniania się stroju krakowskiego jako stroju narodowego, „Polska Sztuka Ludowa – Konteksty” 1976, t. 30, z. 2.
Google Scholar
Kotula F., Gorsety ludowe XVIII–XX w. z terenu województwa rzeszowskiego, Rzeszów 1970.
Google Scholar
Kotula F., O polską kostiumologię ludową. Na marginesie książki Janiny Przeworskiej „Ubiory ludowe”, „Rocznik Województwa Rzeszowskiego” 1958, t. 1, z. 2.
Google Scholar
Kotula F., Poszukiwanie metryk dla stroju ludowego, Rzeszów 1954.
Google Scholar
Kotula F., Strój łańcucki, „Atlas Polskich Strojów Ludowych” 1955, t. 5, z. 4.
Google Scholar
Kotula F., Strój rzeszowski, „Atlas Polskich Strojów Ludowych” 1951, t. 5, z. 131.
Google Scholar
Kotula F., Wełniane spódnice i owce, „Nowiny Rzeszowskie” 1958, nr 60.
Google Scholar
Kotula F., Wilkom cechu szewców w Łańcucie, „Biuletyn Historii Sztuki” 1952, t. 14, z. 3.
Google Scholar
Kowalska-Lewicka A., Ludowy strój krakowski – strojem narodowym, „Polska Sztuka Ludowa – Konteksty” 1976, t. 30, z. 2.
Google Scholar
Marczak A., Krakowiacy Zachodni, [w:] Krakowiacy, Lachy, Górale. Stroje wsi małopolskiej, t. 1., red. M. Brylak-Załuska, Nowy Sącz 2020.
Google Scholar
Marczak A., Pobiegły E., Rossal E., Strój krakowski rozebrany, [w:] Stroje krakowskie. Historie i mity, red. E. Rossal, E. Pobiegły, Kraków 2017.
Google Scholar
Minksztym J., Pominięte... Kierunki rozwoju zbiorów tkanin i ubiorów ludowych, na podstawie kolekcji Muzeum Etnograficznego w Poznaniu, [w:] Stroje ludowe jako fenomen kulturowy, red. A.W. Brzezińska, M. Tymochowicz, „Atlas Polskich Strojów Ludowych zeszyt specjalny”, Wrocław 2013.
Google Scholar
Paprocka W., Tradycja ludowa a świadomość społeczna warstwy chłopskiej w okresie II Rzeczypospolitej, „Etnografia Polska” 1983, t. 27, z. 1.
Google Scholar
Piskorz-Branekova E., Polskie stroje ludowe, t. 1, Warszawa 2003.
Google Scholar
Rossal E., Kreacje, mity i gabloty strojów krakowskich, [w:] Stroje krakowskie. Historie i mity, red. E. Rossal, E. Pobiegły, Kraków 2017.
Google Scholar
Rossal E., Materialność i znaczenia. Zaszyte strony strojów krakowskich, [w:] Stroje krakowskie. Historie i mity, red. E. Rossal, E. Pobiegły, Kraków 2017.
Google Scholar
Ruszel K., Rzeszowiacy, [w:] Encyklopedia Rzeszowa, Rzeszów 2011.
Google Scholar
Ruszel K., Z badań nad kulturą ludową Rzeszowiaków, „Prace i Materiały z Badań Etnograficznych”, Rzeszów 1985, t. 5.
Google Scholar
Stroje krakowskie. Historie i mity, red. E. Rossal, E. Pobiegły, Kraków 2017.
Google Scholar
Szczurkowa E., W czerwonych korolach... O staromiejskim stroju ludowym, „Zeszyty Staromiejskie” 2007, t. 7.
Google Scholar
Świder W., Kultura ludowa Rzeszowiaków przełomu XIX i XX wieku – wybrane zagadnienia, „Prace Historyczno-Archiwalne” 2020, t. 32.
Google Scholar
Targońska A., Moda chłopska (w okolicy Rzeszowa w początkach XX wieku). Folder wystawy, Rzeszów 1988–1989.
Google Scholar
Ulanowska S., Wśród ludu krakowskiego (Wola Filipowska w pow. chrzanowskiem), „Wisła” 1882, t. 1.
Google Scholar
Foto Polska. Członkowie zespołu ludowego, 1925–1930. https://opolskie.fotopolska.eu/2051819,foto.html?galeria_zdjec&p=325&&wykonane_do_rok=1960&source=/nowe_zdjecia/Polska.html
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
