Kodeksy etyczne i ich wpływ na moralne perspektywy polskich menedżerów

Jerzy Szczupaczyński

doi:10.18778/0208-600X.48.10

Autor

Jerzy Szczupaczyński Uniwersytet Warszawski, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych, Instytut Nauk Politycznych, Zakład Socjologii i Psychologii Polityki

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.48.10

Słowa kluczowe:

kodeksy etyczne, postawy moralne menedżerów, moralne pespektywy, etyczne zarządzanie, analiza jakościowa, etyka biznesu

Abstrakt

W artykule poruszony został problem moralnych perspektyw percepcyjnych polskich menedżerów, w szczególności sformułowano pytanie, w jaki sposób na świadomość moralną oddziałują sformalizowane kodeksy etyczne. Przedstawiona została typologia postrzegania związków etyki i zarządzania, będąca wynikiem eksploracyjnych badań jakościowych, przeprowadzonych na zbiorze pogłębionych wywiadów z menedżerami wyższego szczebla, kierującymi średnimi i dużymi przedsiębiorstwami w różnych rejonach Polski. Wyłoniono pięć perspektyw, różniących się ze względu na sposób rozumienia moralnych aspektów zarządzania. Z zawartego przeglądu perspektyw moralnych wynika, że korporacyjne kodeksy etyczne mają ograniczony wpływ na wzory moralnej percepcji menedżerów. Tylko jedna z wyróżnionych perspektyw wiąże moralne aspekty zarządzania z oddziaływaniem sformalizowanych kodeksów etycznych. Przedstawiona typologia pokazuje obraz sfragmentaryzowany, będący efektem oddziaływania różnorodnych czynników i procesów. Niektóre ze zrekonstruowanych perspektyw mogą być interpretowane jako potwierdzenie tezy o relatywizacji norm moralnych, często stawianej w kontekście rozważań na temat kryzysu więzi moralnej społeczeństwa późnej nowoczesności

Bibliografia

Barcik A. (2000), Etyka biznesu w zarządzaniu przedsiębiorstwem w polskiej gospodarce rynkowej, Agencja Wydawnicza „TRIO”, Katowice.
Google Scholar

Bauman Z. (1996), Etyka ponowoczesna, [przeł. J. Bauman, J. Tokarska-Bakir], Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Bokszańska G. (2011), Etyka ‒ biznes ‒ zarządzanie, Monografie Politechniki Łódzkiej, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź.
Google Scholar

Carroll A. B. (1987), In Search of the Moral Manager, „Business Horizons”, March‒April, Vol. 30, No. 2, s. 7‒15.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/0007-6813(87)90002-4

Ciulla J. B. (2004), Leadership Ethics: Mapping the Territory, [w:] J. B. C i u l l a (ed.), Ethics, the Heart of Leadership, Praeger, Westport‒Connecticut‒London, s. 3‒24.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5040/9798216967286.0006

Crane A., Matten D. (2007), Business Ethics. Managing Corporate Citizenship and Sustainability in the age of Globalization, Oxford University Press, Oxford.
Google Scholar

CSR w Polsce – badanie GoodBrand oraz Forum Odpowiedzialnego Biznesu (2010), M. Dudkiewicz (przygotowanie raportu), B. Szczęsna (red.), Warszawa, http://odpowie dzialnybiznes.pl/pl/o-nas/nasze-dzialania/aktualne-projekty/badanie-menedzerowie-500lider-csr.html, 10.05.2012
Google Scholar

Dylus A. (2002), Erozja standardów etycznych w biznesie, [w:] J. M a r i a ń s k i (red.), Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, Wydawnictwo WAM, Polska Akademia Nauk, Komitet Socjologii, Kraków, s. 271‒297.
Google Scholar

Fassin Y., Van Rossem A., Buelens M. (2011), Small-Business Owner-Managers’ Perceptions of Business Ethics and CSR-Related Concepts, „Journal of Business Ethics”, Vol. 98, s. 425‒453.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s10551-010-0586-y

Filek J. (2008), Przyczyny małego zainteresowania ideą CSR w Polsce, [w:] M. B ą k, P. K u - l a w c z u k (red.), Społeczna odpowiedzialność biznesu w małych i średnich przedsiębiorstwach, Instytut Badań nad Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywatnym, Uniwersytet Gdański, Warszawa, s. 62‒70.
Google Scholar

Flick U. (2000), Qualitative Inquiries into Social Representation of Health, „Journal of Health Psychology”, No. 5, s. 315‒324.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/135910530000500303

Flick U. (2006), An introduction to qualitative research, SAGE Publications, London.
Google Scholar

Gardawski J. (2001), Powracająca klasa. Sektor prywatny w II Rzeczpospolitej, IFiS PAN, Warszawa.
Google Scholar

Glinka B. (2008), Kulturowe uwarunkowania przedsiębiorczości w Polsce, Polskie Wydawnic- two Ekonomiczne, Warszawa.
Google Scholar

Haidt J. (2001), The Emotional Dog and Its Rational Tail: A Social Intuitionist Approach to Mo- ral Judgment, „Psychological Review”, Vol. 108, No. 4, s. 814‒834.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//0033-295X.108.4.814

Jasiecki K. (2002), Elita biznesu w Polsce. Drugie narodziny kapitalizmu, IFiS PAN, Warszawa.
Google Scholar

Lewicka-Strzałecka A. (1999), Etyczne standardy firm i pracowników, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Google Scholar

Lewicka-Strzałecka A. (2006), Odpowiedzialność moralna w życiu gospodarczym, Wy- dawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Google Scholar

Long B. S., Driscoll C. (2008), Codes of Ethics and the Pursuit of Organizational Legitimacy: Theoretical and Empirical Contributions, „Journal of Business Ethics”, Vol. 77, s. 173‒189.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s10551-006-9307-y

Mariański J. (2006), Socjologia moralności, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Google Scholar

Powell W. W., DiMaggio P. J. (2006), Nowe spojrzenie na „żelazną klatkę”: instytucjonal- ny izomorfizm i racjonalność zbiorowa w polach organizacyjnych, [przeł. A. Lompart], [w:] A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, t. 1, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa, s. 600‒612.
Google Scholar

Scott W. R. (2003), Organizations. Rational, Natural, and Open Systems, Prentice‒Hall, New Jersey.
Google Scholar

Skarga B. (1995), Usankcjonowanie niecnoty (wystąpienie w dyskusji redakcyjnej: wokół etyki zawodowej), „Etyka”, nr 27, s. 169‒171.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14394/etyka.1112

Skąpska G. (2002), Kultura prawna w procesie tworzenia wolnej gospodarki, [w:] G. S k ą p s k a (red.), Buddenbrookowie czy piraci. Polscy przedsiębiorcy okresu głębokich przemian, Universitas, Kraków, s. 97‒128.
Google Scholar

Skąpska G. (2009), Prawo i etyka w teorii i w opiniach polskich przedsiębiorców, [w:] W. Gasparski, J. Jabłońska-Bonca (red.), Biznes, prawo, etyka, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa, s. 48‒67.
Google Scholar

Szczupaczyński J. (2013), Władza a moralny wymiar przywództwa, Dom Wydawniczy „Elipsa”, Warszawa.
Google Scholar

Trutkowski C. (2002), Teoria społecznych reprezentacji i jej zastosowanie, [w:] M. M a r o d y (red.), Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa, s. 327‒355.
Google Scholar

Tyszka T., Macko A. (2012), Oceny i decyzje moralne, [w:] W. G a s p a r s k i (red.), Biznes, etyka, odpowiedzialność, Wydawnictwa Profesjonalne PWN, Warszawa, s. 319‒339.
Google Scholar

Walczak-Duraj D. (2002), Ład etyczny w gospodarce rynkowej. Doświadczenia polskiej transformacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Williams C. A., Aguilera R. V. (2008), Corporate Social Responsibility in a Comparative Perspective, [w:] A. Crane, A. McWilliams, D. Matten, J. Moon, D. Siegel (eds.), The Oxford Handbook of Corporate Social Responsibility, Oxford University Press, Oxford ‒ New York, s. 452‒472.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199211593.003.0020

Williams O. E. (2004), The UN Global Compact: The Challenge and the Promise, „Business Ethics Quarterly”, Vol. 14, No. 4, s. 755‒774.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5840/beq200414432

Ziółkowski M. (2006), Zmiany systemu wartości, [w:] J. W a s i l e w s k i (red.), Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa, s. 145‒174.
Google Scholar