Reformy agrarne w Drugiej Rzeczypospolitej na przykładzie ordynacji chroberskiej

Paweł Pryt

doi:10.18778/1506-6541.31.13

Autor

Paweł Pryt Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Wydział Humanistyczny, Instytut Historii https://orcid.org/0000-0002-4235-8006

DOI:

https://doi.org/10.18778/1506-6541.31.13

Słowa kluczowe:

ordynacja chroberska, reforma rolna, parcelacja oddłużeniowa, serwituty

Abstrakt

Reformy agrarne były jednym z wielu problemów, przed jakimi stanęło odrodzone w 1918 r. państwo polskie. Przeprowadzana w Drugiej Rzeczypospolitej modernizacja rolnictwa nie dotyczyła jedynie kwestii zaspokojenia „głodu ziemi” wśród ludności wiejskiej czy racjonalizacji prowadzonej na terenie kraju gospodarki rolnej, ale była także związana z potrzebą ujednolicenia stosunków agrarnych, wynikającą z dziedzictwa trzech zaborów w poszczególnych częściach państwa. Sztandarowymi przedsięwzięciami były reformy rolne realizowane na podstawie ustaw z 1920 r. oraz 1925 r., wśród kwestii do rozwiązania znajdowały się także te związane z likwidacją serwitutów czy komasacją gruntów. Prowadzone prace parcelacyjne przyspieszył wielki kryzys gospodarczy lat 1929–1935, którego negatywne skutki starano się niwelować poprzez parcelację prowadzoną na podstawie ustawy o ułatwieniu spłaty uciążliwych zobowiązań z 1932 r. Sytuacja w będącej przedmiotem rozważań ordynacji chroberskiej była, podobnie jak w innych tego typu majątkach, nieco inna od większości ziemskich posiadłości. Grunty ordynackie w dobie dwudziestolecia międzywojennego w dalszym ciągu zgodnie z prawem były niezbywalne (nie zostały objęte literą ustawodawstwa z 1920 r.), co w obliczu ciążącego na majątku długu wymuszało na właścicielach zakulisowe zabiegi wśród elit politycznych.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Archiwum Akt Nowych. Prezydium Rady Ministrów.
Google Scholar

Archiwum Narodowe w Krakowie. Państwowy Bank Rolny. Oddział w Krakowie.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Kielcach. Archiwum Ordynacji Myszkowskich.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Kielcach. Okręgowy Urząd Ziemski w Kielcach.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Kielcach. Powiatowy Urząd Ziemski w Pińczowie.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Kielcach. Urząd Wojewódzki Kielecki I.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Kielcach. Wojewódzkie Biuro do spraw Finansowo-Rolnych w Kielcach.
Google Scholar

Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 1920, 1926, 1927, 1932.
Google Scholar

Kielecki Dziennik Wojewódzki 1930.
Google Scholar

Błąd M., Sto lat reform agrarnych w Polsce, Warszawa 2019.
Google Scholar

Deskur S., Deskur Andrzej, [w:] Ziemianie polscy XX wieku, t. 2, Warszawa 1994.
Google Scholar

Gałka B., Ziemianie i ich organizacje w Polsce lat 1918–1939, Toruń 1999.
Google Scholar

Iwaniak S., Reforma rolna w województwie kieleckim w latach 1944–1945, Warszawa 1975.
Google Scholar

Kawalec W., Kielecczyzna. Rozwój gospodarczy regionu, Warszawa 1969.
Google Scholar

Koprukowniak A., Likwidacja serwitutów w ordynacji zamojskiej, „Rocznik Lubelski” 1960, t. 3.
Google Scholar

Kozaczka M., Gospodarka ordynacji rodowych w Polsce w latach 1918–1939, Rzeszów 1996.
Google Scholar

Kozaczka M., Ordynacja Zamojska 1919–1945, Lublin 2003.
Google Scholar

Ludkiewicz Z., Podręcznik polityki agrarnej, t. 1, Warszawa 1932.
Google Scholar

Majcher-Ociesa E., Znaczenie obrotu ziemią w życiu codziennym ziemiaństwa w województwie kieleckim w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] Z życia codziennego szlachty i ziemiaństwa między Wisłą a Pilicą w XVI–XX wieku. Studia, red. J. Gapys, M. Nowak, J. Pielas, Kielce 2010.
Google Scholar

Markowski M.B., Wielopolski Aleksander Erwin, [w:] Świętokrzyski słownik biograficzny, t. 2: 1795–1918, red. J. Szczepański, Kielce 2009.
Google Scholar

Mich W., W obliczu wywłaszczenia. Kwestia reformy rolnej w publicystce ziemiańskiej 1918–1939, Lublin 2001.
Google Scholar

Michalski M., Nadzwyczajna danina państwowa – jeden z elementów naprawy finansów publicznych II Rzeczypospolitej ministra skarbu Jerzego Michalskiego (1921/1922 r.), [w:] Z dziejów historii podatków. Wybrane problemy, red. K. Banaś, R. Stasiak, Łódź 2017.
Google Scholar

Narkowicz L., Wielopolski Zygmunt Konstanty, [w:] Ziemianie polscy XX wieku, t. 10, Warszawa 2013.
Google Scholar

Nowak M., Zmierzch ekonomiczny Ordynacji Myszkowskiej margrabiów Wielopolskich w XIX–XX wieku, [w:] Wielkie rody na ziemiach polsko-litewskich w XVI–XX wieku. Postacie i legendy – Działalność i pamięć – Majątki rodowe i ich znaczenie, red. N. Kasparek, T. Zych, R. Pawłoszek, Olsztyn 2017.
Google Scholar

Przeniosło M., Aktywność polityczna i społeczna Wielopolskich z Chrobrza i Potockich z Chrząstowa (informacje w korespondencji rodzinnej z lat 1905–1939), [w:] Społeczeństwo i gospodarka w regionie świętokrzyskim w XIX i XX wieku, red. U. Oettingen, J. Szczepański, Kielce 2008.
Google Scholar

Przeniosło M., Sytuacja materialna Wielopolskich z Chrobrza w latach 1918–1939, ,,Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku” 2008, t. 5.
Google Scholar

Przeniosło M., Trudności finansowe ordynacji Myszkowskich w okresie międzywojennym, [w:] Szlachta i ziemianie między Wisłą a Pilicą w XVI–XX wieku. Studia z dziejów społeczno-gospodarczych, red. J. Gapys, M. Nowak, J. Pielas, Kielce 2008.
Google Scholar

Roszkowski W., Gospodarcza rola większej prywatnej własności ziemskiej w Polsce 1918–1939, Warszawa 1986.
Google Scholar

Szyndler B., Biblioteka Ordynacji Myszkowskiej w Chrobrzu, „Rocznik Biblioteki Narodowej” 1974, nr 11.
Google Scholar