Tradycje ludowe w muzyce wojskowych jednostek podhalańskich (1918–1939). Wybrane zagadnienia i postacie
DOI:
https://doi.org/10.18778/1506-6541.22.14Słowa kluczowe:
wojskowe jednostki podhalańskie (1918–1939), muzyka wojskowa, muzyka Podhala, orkiestry podhalańskie, orkiestry wojskowe, Mieczysław Mordarski, Maksymilian Firek, Zdenko Karol RundAbstrakt
The martial music has accompanied the people since the antiquity. It has been used to announce military events or accompany marching formations but first of all to intimidate the enemy and to encourage the fighting soldiers. In November 1918 Poland restored sovereignty after 123 years of partition by the Russian Empire, the Kingdom of Prussia and the Habsburg Empire. The Polish Army was organized. In the south of Poland the highlander riflemen units were created thanks to the activity of colonel/general Andrzej Galica (1873–1945). These regiments obtained the uniforms referring to traditional folk costumes of Gorale (Polish highlanders). They wore special cloaks and hats. Also the martial music of the Polish highlander riflemen units had a source in the folk music. The folk instruments, like the bagpipes, were adapted for martial orchestras. A traditional hiking stick/weapon of the Gorale, called ciupaga, was used to conduct the orchestras. In the article three characters of highlander riflemen band masters were presented. These are: Mieczysław Mordarski (1888–1959) – the 1st highlander riflemen regiment; Maksymilian Firek (1888–1871) – the 2nd highlander riflemen regiment; Zdenko Karol Rund (1889–1962) – the 3rd highlander riflemen regiment. Nowadays Orkiestra Reprezentacyjna Straży Granicznej (The Representative Band of the Border Guard of the Republic of Poland) in Nowy Sącz and Orkiestra Garnizonowa (The Garrison Band) in Rzeszów cultivate the Polish highlanders traditions in their music.
Pobrania
Bibliografia
F. Kulczycki, Muzyka wojskowa w dawnej Polsce, „Orkiestra” (Przemyśl) 1931, R. II, nr 4 (7), s. 57.
Google Scholar
W. Motyka, Za nasom ślebode, za Ojcyzne miłom. Tradycje góralskie i górskie w Wojsku Polskim, Beskidzkie Towarzystwo Oświatowe, Milówka 2008, s. 340.
Google Scholar
A. Surmacz, 21 Brygada Strzelców Podhalańskich im. gen. bryg. Mieczysława Boruty- Spiechowicza 1993–2013. 100 lat formacji górskich Wojska Polskiego, Bonus Liber Wydawnictwo i Drukarnia Diecezji Rzeszowskiej, Rzeszów 2013.
Google Scholar
A.A. Kozłowska, Góral generałem. Andrzej Galica. Biografia żołnierza, polityka i literata, Księży Młyn Dom Wydawniczy, Łódź 2013.
Google Scholar
J. Lubicz-Pachoński, Galica Andrzej, [w:] Polski Słownik Biograficzny, T. VII, z. 3, Kraków 1948–1958.
Google Scholar
W.B. Moś, Strzelcy podhalańscy 1918–1939, Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków 1989, s. 22–54.
Google Scholar
M. Papierman, Urok pieśni podhalańskiej, „Orkiestra” (Przemyśl) 1937, R. VIII, nr 2 (77), s. 19.
Google Scholar
B. Sidorowicz, Marsz Galicowy, „Muzyk Wojskowy” (Grudziądz) 1928, R. III, nr 4 z 15 II, s. 6–7.
Google Scholar
S. Korusiewicz, Zapomniany kapelmistrz, „Almanach Sądecki” 1995, R. IV, nr 3 (12), s. 48–52.
Google Scholar
T. Aleksander, Życie społeczne i przemiany kulturalne Nowego Sącza w latach 1870–1990, Oficyna Literacka, Kraków 1993
Google Scholar
J. Leśniak, S. Sikora, Piórko i peleryna. 50 lat tradycji orkiestry „Podhalańczyków”. 15-lecie Orkiestry Reprezentacyjnej Straży Granicznej, „Goldruk”, Nowy Sącz 2006, nlb.; Nekrologi, „Orkiestra” (Przemyśl) 1935, R. VI, nr 7 (58), s. 111.
Google Scholar
A. Galica, Janosik. Pieśń dramatyczna w 4 aktach, Poleski Posterunek Wydawniczy „Placówka”, Warszawa 1922.
Google Scholar
K. Trebunia-Tutka, Śpiew górali podhalańskich, Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, Zakopane 2012, s. 74.
Google Scholar
A. Aniszczyk, Sylwetki muzyków śląskich (kompozytorzy), Marian Dorożyński, „Śpiewak” (Katowice) 1939, R. XX, nr 5 z maja, s. 68–69.
Google Scholar
M. Dorożyński, O naszych marszach wojskowych, „Orkiestra” (Przemyśl) 1931, R. II, nr 10 (13), s. 141.
Google Scholar
Z. Adjański, Złota księga pieśni polskich. Pieśni, gawędy, opowieści, Bellona, Warszawa 2010.
Google Scholar
T. Kutrzeba, Wyprawa kijowska 1920 roku, Gebethner i Wolff, Warszawa 1937.
Google Scholar
K. Mordarska-Łagan, Mój ojciec prowadził defiladę w Kijowie, [w:] Bóg, honor, ojczyzna. Sądeccy żołnierze i generałowie w służbie niepodległej Rzeczypospolitej, red. J. Leśniak, H. Szewczyk, Instytut Pamięci Narodowej, Nowy Sącz–Warszawa 2009.
Google Scholar
Bydgoska Szkoła Podchorążych. Jednodniówka wydana z okazji promocji VIII kursu Szkoły Podchorążych, Biblioteka Polska, Bydgoszcz 1932.
Google Scholar
R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, Kraków 2006.
Google Scholar
J. Łukasiak, Szkoła Podchorążych Artylerii w Toruniu 1923–1939, „Ajaks”, Pruszków 2000.
Google Scholar
J. Kowalczyk, Z naszego życia. Gwiazdka dla biednych dzieci w garnizonie Nowy Sącz, „Wiarus” 1935, R. VI, nr 2, 13 I, s. 45.
Google Scholar
A. Romaniak, Pamiątki po 2 pułku strzelców podhalańskich z Sanoka, Muzeum Historyczne, Sanok 2003, s. 113–125, 131.
Google Scholar
B. Sygudziński, Z naszego życia. Uroczystość święta pułkowego 3 pułku strzelców podhalańskich, „Wiarus” 1936, R. VII, nr 23, 6 VI, s. 562.
Google Scholar
J. Marcinek, Z naszego życia. Święto pułkowe cieszyńskiego pułku strzelców podhalańskich, „Wiarus” 1937, R. VIII, nr 45, 6 XI, s. 1236.
Google Scholar
A. Chybiński, Wspomnienia o Kazimierzu Tetmajerze, [w:] Miałem kiedyś przyjaciół. Wspomnienia o Kazimierzu Tetmajerze, oprac. K. Jabłońska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1972.
Google Scholar
A. Chybiński, Dudy, „Orkiestra” (Przemyśl) 1933, R. IV, nr 11 (38), s. 171.
Google Scholar
A.A. Kozłowska, Festiwale polskiego regionalizmu górskiego – święta, zjazdy i tygodnie gór (1935–1939), „Zeszyty Wiejskie”, Z. XIX, 2014, s. 279–295.
Google Scholar
B. Filarecka, Życie kulturalne Przemyśla w okresie II Rzeczypospolitej (w zarysie), Wydawnictwo TPN, Przemyśl 1997.
Google Scholar
F. Kulczycki, Z Wojskowej Szkoły Muzycznej, „Orkiestra” (Przemyśl) 1930, R. I, nr 1, s. 5–6.
Google Scholar
Kalendarz wojskowy na rok 1932, red. J. Jastrzębski, Warszawa 1931, s. 273.
Google Scholar
E. Wojtas-Ciborska, Księga limanowian. Biografie ludzi związanych z Ziemią Limanowską, cz. I, Miejska Biblioteka Publiczna, Limanowa 2006.
Google Scholar
C. Bogacz, Wspomnienie o Mieczysławie Mordarskim, „Almanach Ziemi Limanowskiej” 2004, R. V, nr 17, s. 20.
Google Scholar
Limanowa. Dzieje miasta, t. I, t. II, 1565–1945, red. F. Kiryk, Wydawnictwo „Secesja”, Kraków 1999.
Google Scholar
R. Rybka, K. Stepan, Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, Kraków 2003.
Google Scholar
Śpiewnik żołnierski Korpusu X, oprac. W. Jeziorski, Komitet Budowy Domu Żołnierza w Przemyślu, Przemyśl 1926.
Google Scholar
S. Kawski, Życie muzyczne dawnego Sanoka, „Tygodnik Sanocki” 1994, nr 26 (138), 1 VII, s. 6
Google Scholar
M. Firek, Muzyka w życiu człowieka, „Orkiestra” (Przemyśl) 1930, R. I, nr 1, s. 2.
Google Scholar
L. Markiewicz, Zdenko Karol Rund (1889–1962). Kapelmistrz, kompozytor, pedagog, „Śląsk”, Katowice 1997.
Google Scholar
W. Otto, Zdzisław Maklakiewicz, Towarzystwo „Więź”, Warszawa [2008].
Google Scholar
M. Maklakiewicz, Maklak oczami córki, Prószyński Media, Warszawa 2015.
Google Scholar
lat Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach, red. L. Markiewicz, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1960.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
