Żywienie trzody chlewnej w starożytnym Rzymie

Agnieszka Bartnik

doi:10.18778/1506-6541.29.07

Autor

Agnieszka Bartnik University of Silesia in Katowice, Faculty of Humanities, Institute of History

DOI:

https://doi.org/10.18778/1506-6541.29.07

Słowa kluczowe:

świnie, hodowla, żywenie, pastwiska, starożytność, Rzym

Abstrakt

Świnie były popularnymi zwierzętami hodowlanymi w starożytnym Rzymie. Hodowano je w celu pozyskania mięsa, tłuszczu oraz jako zwierzęta ofiarne. Antyczni uważali, że świnie należą do stosunkowo niekłopotliwych w utrzymaniu zwierząt i dlatego zalecali trzymanie w gospodarstwie przynajmniej kilku sztuk. Dieta świń była zbliżona do sposobu odżywiania dzików. Rzymianie preferowali trzymanie świń w trybie pastwiskowym, jednak równocześnie podkreślali, że zwierzęta powinny mieć dostęp do mokradeł, pokarmu pochodzenia zwierzęcego oraz mocno zróżnicowanego pokarmu roślinnego. W pracach agronomów wymieniono liczne gatunki roślin, które powinny występować na obszarach przeznaczonych pod wypas świń. W okresie jesienno-zimowym dieta świń była uzupełniana poprzez skarmianie żołędzi, liści, plew itd. Odrębną dietę opartą m.in. na jęczmieniu czy prażonej pszenicy stosowano w przypadku macior i prosiąt. Działania hodowców miały na celu zwiększenie mleczności macior oraz zapewnienie lepszego rozwoju prosiąt. Sposób żywienia świń w starożytnym Rzymie wskazuje na dużą wiedzę ówczesnych hodowców. Preferowana dieta nie tylko zapewniała bogate w składniki odżywcze pożywienie, ale także pozwalała utrzymać zwierzęta w dobrej kondycji.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Anthimius – Anthimus, On the observance of foods. De observatione ciborum, ed. M. Grant, Totnes-Blackawton 2007.
Google Scholar

Apicius, De re coquinaria – Apicius, A critical edition with an introduction and an English translation of the Latin recipe text Apicius, eds. Ch. Grocock, S. Grainger, Blackawton-Totnes 2006.
Google Scholar

Columella, De re rustica – Lucius Iunius Moderatus Columella, On agriculturae and trees, eds. H.B. Ash, E.S. Forester, E.H. Heffner, London–Cambridge 1941–1955.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4159/DLCL.columella-trees.1955

Galen, De alimentorum facultatibus – Galeni, “De alimentorum facultatibus libri III,” [in:] Claudii Galeni opera omnia, ed. D.C.G. Kühn, vol. VI, Lipsiae 1923.
Google Scholar

Palladius, Opus agriculturae – Palladius, Opus agriculturae, De veterinaria medicina, De Institione, ed. R.H. Rodgers, Leipzig 1975.
Google Scholar

Plinius, Historia Naturalis – Pliny, Natural History, Vol. III: Books 8–11, ed. H. Rackham, Cambridge 1940.
Google Scholar

Varro, Rerum rusticarum. – M. Terentii Varronis, Rerum rusticarum libri tres, Leipzig 1929.
Google Scholar

Albarella U., Dobney K., Rowley-Conwy P., “The domestication of the pig (Sus scrofa): new challenges and approaches,” [in:] Documenting domestication: new genetic and archaeological paradigms, eds. M.A. Zeder, D.G. Emshwiller, B.D. Smith, Berkeley 2006.
Google Scholar

Albarella U., Pyne S., “Neolithic pigs from Durrungton Walls, Wiltshire, England: a biometrical database,” Journal of Archaeological Science 2005, vol. 32.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jas.2004.11.008

Bertini L., Cruz-Rivera E., “The size of ancient Egyptian pigs. A biometrical analysis using molar width,” Bioarchaeology of the Near East 2014, vol. 8.
Google Scholar

Bieliński P., “Żywienie świń ‘na mokro,’” Hoduj z Głową – Świnie 2011, no. 3.
Google Scholar

Corbier M., “The ambiguous status of meat in ancient Rome,” Food and Foodways. Explorations in the History and Culture of Human Nourishment 1989, vol. 3.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/07409710.1989.9961951

Cucchi T. et al., “Early Neolithic pig domestication at Jiahu, Henan Province, China: clues from molar shape analyses using geometric morphometric approaches,” Journal of Archaeological Science 2011, vol. 38.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jas.2010.07.024

Dardaillon M., “Seasonal feeding habits of the wild boar in a Mediterranean Wetland, the Camargue (Southern France),” Acta Theriologica 1987, vol. 32.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4098/AT.arch.87-27

Evin A. et al., “The long and winding road: identifying pig domestication though molar size and shape,” Journal of Archaeological Science 2013, vol. 40.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jas.2012.08.005

Fang M. et al., “Contrasting mode of evolution at a coat color locus in wild and domestic pigs,” PLoS Genetics 2009, vol. 5.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pgen.1000341

Fang M., Andersson L., “Mitochondrial diversity in European and Chinese pigs is consistent with population expansions that occurred prior to domestication,” Proceedings of the Royal Society B. Biological Sciences 2006, vol. 273.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1098/rspb.2006.3514

Frankiewicz A., “Pszenica i produkty jej przetwarzania w żywieniu trzody chlewnej,” Trzoda Chlewna 2008, vol. 46.
Google Scholar

Frost F., “Sausage and meat preservation in antiquity,” Greek, Roman and Byzantine Studies 1999, vol. 40.
Google Scholar

Fuchs B., “Żywienie świń,” [in:] Żywienie zwierząt i paszoznawstwo. Podstawy szczegółowego żywienia zwierząt, eds. D. Jamróz, A. Potkański, Warszawa 2013.
Google Scholar

Giuffa E. et al., “The Origin of the Domestic Pig: Independent Domestication and Subsequent Introgression,” Genetics 2000, vol. 154.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/genetics/154.4.1785

Halestead P., “A pig fed by hand is worth two in the bush: ethnoarchaeology of pig husbandry in Greece and its Archaeological implications,” [in:] Ethnozooarchaeology: the present and past of human-animal relationship, eds. U. Albarella, A. Trentacoste, Oxford 2011.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctvh1dwvg.20

Hecker H.M., “A zooarchaeological inquiry into pork consumption in Egypt from prehistoric do the new kingdom times,” Journal of the American Research Center in Egypt 1982, vol. 19.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/40000434

Karwowska M., “Wpływ zastosowania ekstraktu lucerny w żywieniu świń na barwę mięsa,” Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2008, vol. 15.
Google Scholar

Kasprowicz-Potocka M., “Jęczmień – podstawowe zboże w żywieniu świń,” Trzoda Chlewna 2016, vol. 54.
Google Scholar

Kasprowicz-Potocka M., “Kukurydza w żywieniu świń,” Trzoda Chlewna 2009, vol. 47.
Google Scholar

Kasprowicz-Potocka M., “Nasiona roślin strączkowych w żywieniu świń – bób i bobik,” Trzoda Chlewna 2012, vol. 50.
Google Scholar

Kasprowicz-Potocka M., “Zboża w żywieniu świń – proso,” Trzoda Chlewna 2012, vol. 50.
Google Scholar

Kasprowicz-Potocka M., “Zboża w żywieniu świń – pszenica,” Trzoda Chlewna 2011, vol. 49.
Google Scholar

Konarkowski A., “Śruta słonecznikowa w żywieniu świń,” Trzoda Chlewna 2007, vol. 45.
Google Scholar

Kotowski K., “Bezmleczność poporodowa u loch (zespół MMA),” Hodowca Trzody Chlewnej 2011, no. 3.
Google Scholar

Kotowski K., Kotowski B., “Wybrane poglądy na występowanie zespołu MMA u loch, zapobieganie i leczenie,” Trzoda Chlewna 2007, vol. 45.
Google Scholar

Kwit A., Jabłoński A., “Niedokrwistość prosiąt osesków,” Lecznica Dużych Zwierząt. Ogólnopolski Kwartalnik dla Lekarzy Weterynarii 2011, vol. 6.
Google Scholar

Larson G. et al., “Ancient DNA, pig domestication, and the spread of the Neolithic into Europe,” Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 2007, vol. 104.
Google Scholar

Larson G. et al., “Worldwide Phylogeography of Wild Boar Reveals Multiple Centers of Pig Domestication,” Science 2005, vol. 307.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1126/science.1106927

Lasota-Moskalewska A., Zwierzęta udomowione w dziejach ludzkości, Warszawa 2005.
Google Scholar

Lega C. et al., “Size matters: A comparative analysis of pig domestication,” The Holocene 2016, vol. 26.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0959683615596842

Lipiński K., “Pszenica w żywieniu świń,” Trzoda Chlewna 2014, vol. 52.
Google Scholar

Lobban R.A., “Pigs in ancient Egypt,” [in:] Ancestors for the Pigs. Pigs in Prehistory, ed. S.M. Nelson, Philadelphia 1998.
Google Scholar

MacKinnon M., “High on the hog: linking zooarchaeological, literary and artistic data for pig breeds in Roman Italy,” American Journal of Archaeology 2001, vol. 105.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/507411

Mai-Kaldonska A., “Prawidłowe żywienie świń,” Rada: Rolnictwo, Aktualności, Doradztwo, Analizy. Miesięcznik Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Bartoszewicach 2008, no. 4.
Google Scholar

Mason S., “Acornutopia? Determining the role of acorns in past human subsistence,” [in:] Food in antiquity, eds. J. Wilkins, D. Harvey, M. Dobson, Exeter 1999.
Google Scholar

Massei G., Genov P.V., “The Environmental impact of wild boar,” Galemys 2004, no. 16.
Google Scholar

Mroczek J.R., “Niedokrwistość prosiąt – przyczyny i zapobieganie,” Hodowca Trzody Chlewnej 2008, no. 1.
Google Scholar

Nieto R. et al., “Amino acid availability and energy value of acorn in the Iberian pig,” Livestock Production Science 2002, vol. 77.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0301-6226(02)00040-4

Owen J. et al., “The zooarcheological application of quantifying cranial shape differences in wild boar and domestic pigs (Sus scrofa) using 3D geometric morphometric,” Journal of Archaeological Science 2014, vol. 43.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jas.2013.12.010

Pakkanen P., “Beyond Skin-deep: Considering the pig in ancient Greece through the particularities of its skin,” Kernos 2021, vol. 34.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4000/kernos.3870

Peasnall B.L. et al., “Hallan Çemi, pig husbandry, and post-Pleistocene adaptations along the Taurus-Zargos Arc (Turkey),” Paléorient 1998, vol. 24.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3406/paleo.1998.4667

Pomorska-Mol M., Kwit K., “Niedokrwistość u prosiąt,” Weterynaria w Terenie 2014, vol. 8.
Google Scholar

Price M.D., Evin A., “Long-term morphological changes and evolving human-pig relations in the northern Fertile Crescent from 11,000 to 2000 cal. BC,” Archaeological and Anthropological Sciences 2019, vol. 11.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s12520-017-0536-z

Price M., Hongo H., “The Archaeology of Pig Domestication in Eurasia,” Journal of Archaeological Research 2020, vol. 28.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s10814-019-09142-9

Rekiel A., Sońta M., “Baza pokarmowa przedstawicieli rodziny świniowate (Suidae),” Przegląd Hodowlany 2019, no. 1.
Google Scholar

Rey A.J. et al., “Feeding Iberian pigs with acorns and grass in either free-range or confinement affects the carcass characteristics and fatty acids and tocopherols accumulation in Longissimus dorsi muscle and backfat,” Meat Science 2006, vol. 73.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.meatsci.2005.10.018

Rodríguez-Estévez V., Garcia A., Gόmez A.G., “Characteristic of the acorns selected by free range Iberian pigs during the montanera season,” Livestock Science 2009, vol. 122.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.livsci.2008.08.010

Rzeźnicka Z., “Ham in Ancient and Byzantine Dietetics, Medicine and Gastronomy,” [in:] Tasting Cultures: Thoughts for Food, ed. M.J. Pires, Oxford 2015.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/9781848884496_011

Rzeźnicka Z., “Rola mięsa w diecie okresu pomiędzy II a VII w. w świetle źródeł antycznych,” [in:] Dietetyka i sztuka kulinarna antyku i wczesnego Bizancjum (II–VII w.). Część II. Pokarm dla ciała i ducha, ed. M. Kokoszko, Łódź 1997.
Google Scholar

Rzeźnicka Z., Kokoszko M., Jagusiak K., “Cured Meats in Ancient and Byzantine Sources: Ham, Bacon and ‘Tuccetum,’” Studia Ceranea 2014, vol. 4.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2084-140X.04.16

Starkovich B.M., Stiner M.C., “Halan Çemi Tepesi: High-ranked Game Exploitation alongside Intensive Seed Processing at the Epipaleolithic-Neolithic Transition in Southeastern Turkey,” Anthropozoologica 2009, vol. 44.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5252/az2009n1a2

Świątkiewicz M., Hanczakowa E., Olszewska A., “Suszony zbożowy wywar gorzelniany (DDGS) w żywieniu świń,” Wiadomości Zootechniczne 2014, vol. 52.
Google Scholar

Trawal Z., “Hipoglikemia prosiąt – choroba osesków,” Top Agrar Polska 1995, no. 3.
Google Scholar

Weber S., Price M.D., “What the pig ate: A microbotanical study of pig dental calculus from 10th–3rd millennium BC northern Mesopotamia,” Journal of Archaeological Science: Reports 2016, vol. 6.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2015.11.016

Weiner A. et al., “Przetworzone białko zwierzęce – aktualne aspekty stosowania i wykrywania,” Życie Weterynaryjne 2014, vol. 89.
Google Scholar

Wojtaszczyk B., “Żywienie świń. Pasza gospodarska czy pełnoporcjowa?” Farmer 2018, no. 4.
Google Scholar

Zaworska A., “Choroby prosiąt spowodowane nieprawidłowym żywieniem,” Hodowca Trzody Chlewnej 2012, no. 3–4.
Google Scholar