Finds of Gold and Silver Ornaments of the People of the Wielbark Culture From the Area of the So-Called Eastern Zone of the Przeworsk Culture

Authors

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6034.38.08

Keywords:

Wielbark culture, eastern zone of the Przeworsk culture, Roman empire, gold, silver, ornaments

Abstract

This paper presents finds of gold and silver ornaments characteristic of the Wielbark culture, originating from the eastern zone of the Przeworsk culture. The distinctiveness of the areas on the right bank of the Vistula occupied by the people of the Przeworsk culture has been repeatedly emphasised in the literature. This distinctiveness primarily manifests in a unique style, combining features typical of the Przeworsk culture with elements derived from other cultural areas, such as the Wielbark culture. The exceptional craftsmanship of goldsmiths is most evident in women’s ornaments, specifically in various forms of pendants and bracelets. The article provides descriptions of fifteen gold and electrum ball and pear-shaped pendants, focusing on their internal variations and decorative elements like granulation or filigree. Additionally, the findings of bracelets from the discussed area are briefly outlined. The issue of sourcing non-ferrous metals required for crafting these ornaments is also explored. No outcrops of these materials were identified in the area occupied by the Wielbark and Przeworsk cultures. It is highly likely that these materials were obtained from the territories of the Roman Empire. However, it remains uncertain whether Roman coins could have been a source of these metals, considering the varying purity levels of coins during different emperors’ reigns. The identification of gold and silver objects within the grave goods of these cultures is hindered by the funeral practice of corpse-burning commonly employed during that era. Most findings exist in the form of small molten metal lumps, making identification impossible. Research and experiments involving the cremation of funeral pyres with grave goods have demonstrated that small non-ferrous metal ornaments almost entirely vanish, either fusing with the funeral pyre or melting to the point of becoming imperceptible. This underscores the possibility of such materials being present in the studied grave sites.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Andersson K. (1995), Romartida guldsmide i Norden. Övriga smycken, teknisk analys och verkstadsgrupper III, Aun 21, Uppsala.
Google Scholar

Andrzejowski J. (1994), Powiązania kultur przeworskiej i wielbarskiej w świetle znalezisk bransolet, [in:] Kultura przeworska, vol. I, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, p. 317–341.
Google Scholar

Andrzejowski J. (1998), Nadkole 2. A Cemetery of the Przeworsk Culture in Eastern Poland, Wydawnictwo Secesja, Kraków (Monumenta Archaeologica Barbarica, 5).
Google Scholar

Andrzejowski J. (2001), Wschodnia strefa kultury przeworskiej – próba definicji, “Wiadomości Archeologiczne”, 54.1–2 (1995–1997) (= Kultura wielbarska a wschodnia strefa kultury przeworskiej), p. 59–87.
Google Scholar

Andrzejowski J. (2020), The Eastern Zone of the Przeworsk culture – and what it comprehends, “Acta Archaeologica Carpathica”, 55, p. 9–38, https://doi.org/10.4467/00015229AAC.20.002.13507
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/00015229AAC.20.002.13507

Barankiewicz B. (1959), Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Grodzisku Mazowieckim, “Materiały Starożytne”, 5, p. 191–231.
Google Scholar

Becker M., Döhle H., Hellmund M., Leineweber R., Schafberg R. (2005), Nach dem Großen Brand Verbrennung auf dem Scheiterhaufen – ein interdisziplinärer Ansatz, “Bericht der Römisch-Germanischen Kommission”, 86, p. 63–195.
Google Scholar

Bezzenberger A. (1904), Analysen vorgeschichtlicher Bronzen Ostpreussens, Verlag von Gräfe und Unzer, Königsberg.
Google Scholar

Blume E. (1912), Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit, vol. I, C. Kabitzsch, Würzburg.
Google Scholar

Bujakowska B. (2004), Łączany, pow. radomski, woj. mazowieckie, [in:] J. Andrzejowski, A. Kokowski, Chr. Leiber (ed.), Wandalowie. Strażnicy bursztynowego szlaku. Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, 8 marca – 16 czerwca 2004. Katalog wystawy, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; Państwowe Muzeum Archeologiczne, Lublin–Warszawa, p. 330–331.
Google Scholar

Czarnecka K. (2007), Oblin. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Südmasowien, Państwowe Muzeum Archeologiczne; Fundacja Monumenta Archaeologica Barbarica, Warszawa (Monumenta Archaeologica Barbarica, 13).
Google Scholar

Czarnecka K. (2014), Północne nawiązania w uzbrojeniu kultury przeworskiej z wczesnego okresu wpływów rzymskich. Dwa ciekawe groby z bronią z cmentarzyska w Czersku, pow. piaseczyński, [in:] R. Madyda-Legutko, J. Rodzińska-Nowak (ed.), Honoratissimum assensus genus est armis laudare. Studia dedykowane Profesorowi Piotrowi Kaczanowskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, Towarzystwo Historyczne “Historia Iagellonica”, Kraków, p. 101–110.
Google Scholar

Dąbrowska T. (1981a), Zmiany kulturowe prawobrzeżnego Mazowsza i Podlasia w okresie wpływów rzymskich, “Wiadomości Archeologiczne”, 45.1, p. 45–58.
Google Scholar

Dąbrowska T. (1981b), Przeworsk culture and Wielbark culture in Mazovia and Podlasie, [in:] Problemy kultury wielbarskiej, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Słupsk, p. 111–125.
Google Scholar

Dąbrowska T. (1997), Kamieńczyk. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Ostmasowien, Wydawnictwo Secesja, Kraków (Monumenta Archaeologica Barbarica, 3).
Google Scholar

Dąbrowska T., Pozarzycka-Urbańska A. (1978), Wyniki prac wykopaliskowych na cmentarzysku kultury przeworskiej w Kamieńczyku, woj. Ostrołęka, “Sprawozdania Archeologiczne”, 30, p. 151–174.
Google Scholar

Gedl M. (1988), Obiekty z okresu wpływów rzymskich na cmentarzysku w Kietrzu, woj. Bythe way, [in:] M. Gedl (ed.), Scripta Archaeologica, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Kraków (Uniwersytet Jagielloński, Varia, 231), p. 119–198.
Google Scholar

Gitler H., Ponting M. (2003), Silver Coinage of Septimius Severus and his family, 193–211 AD. A study of the chemical composition of the Roman and Eastern issues, Ennerre, Milano (Galux, 16).
Google Scholar

Godłowski K. (1970), Discovery of further graves in the cemetery of Lusatian culture and the period of Roman influence in Opatów, district. Kłobuck, “Sprawozdania Archeologiczne”, 22, p. 243–251.
Google Scholar

Godłowski K. (1981), Kultura przeworska, [in:] J. Wielowiejski (ed.), Prahistoria ziem polskich, vol. V, Późny okres lateński i okres rzymski. Opracowanie zbiorowe, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, p. 57–135.
Google Scholar

Godłowski K. (1985), Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej Polsce w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie rzymskim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Godłowski K., Wichman T. (1998), Chmielów Piaskowy. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur im Świętokrzyskie-Gebirge, Wydawnictwo Secesja, Kraków (Monumenta Archaeologica Barbarica, 6).
Google Scholar

Grabarczyk T. (1983), Metalowe rzemiosło artystyczne na Pomorzu w okresie rzymskim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar

Grzymkowski A. (1986), Wstępne wyniki badań na birytualnym cmentarzysku ciałopalnym i szkieletowym w Modle, gm. Wiśniewo, woj. Ciechanów, “Sprawozdania Archeologiczne”, 38, p. 223–258.
Google Scholar

Kaczanowski P. (1988), Chronologia inkrustowanych grotów broni drzewcowej z okresu wpływów rzymskich z obszaru europejskiego Barbaricum, [in:] M. Gedl (ed.), Scripta Archaeologica, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Kraków (Uniwersytet Jagielloński, Varia, 231), p. 51–77.
Google Scholar

Kaczanowski P., Zaborowski J. (1988), Bemerkungen über die Bewaffnung der Bevölkerung der Wielbark-Kultur, [in:] Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim, vol. I, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, p. 221–239.
Google Scholar

Kmieciński J. (1962), Zagadnienie tzw. kultury gocko-gepidzkiej na Pomorzu Wschodnim w okresie wczesnorzymskim, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
Google Scholar

Kokowski A. (1991), Grób wojownika kultury przeworskiej z Orońska w woj. radomskim, “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica”, 12, p. 105–133, https://doi.org/10.18778/0208-6034.12.07
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6034.12.07

Kucharenko Ju.V. (1964), Zarubineckaja kul’tura, Archeologija SSSR D1-19, Moskva.
Google Scholar

Madyda R. (1977), Sprzączki i okucia pasa na ziemiach polskich w okresie rzymskim, “Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne”, 4, p. 351–409.
Google Scholar

Madyda-Legutko R. (1984), Próba rekonstrukcji pasów z metalowymi częściami na obszarze środkowoeuropejskiego Barbaricum w okresie wpływów rzymskich i we wczesnej fazie okresu wędrówek ludów, “Przegląd Archeologiczny”, 31, p. 91–133.
Google Scholar

Madyda-Legutko R., Rodzińska-Nowak J., Zagórska-Telega J. (2010), Złote wisiorki z cmentarzyska ludności kultury przeworskiej w Prusieku, stan. 25, gm. Sanok, [in:] A. Urbaniak, R. Prochowicz, I. Jakubczyk, M. Levada, J. Schuster (ed.), Terra Barbarica. Studia ofiarowane Magdalenie Mączyńskiej w 65. rocznicę urodzin, Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego; Fundacja Monumenta Archaeologica Barbarica, Łódź–Warszawa (Monumenta Archaeologica Barbarica, Series Gemina, 2), p. 387–395.
Google Scholar

Madyda-Legutko R., Rodzińska-Nowak J., Kotowicz P.N. (2021), W cieniu góry Wroczeń. Znalezisko fragmentu pomorskiej bransolety wężowatej z miejscowości Jurowce, pow. sanocki, [in:] A. Michałowski, M. Brzostowicz, M. Kaczmarek, A. Strobin (ed.), Ze świata dawnych barbarzyńców. Studia pradziejowe i wczesnodziejowe. Księga dedykowana Profesorowi Henrykowi Machajewskiemu z okazji 70. urodzin i 50 lat pracy archeologicznej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, p. 89–100.
Google Scholar

Maksimov E.V., Rusanova I.P. (1993), Zarubineckaja kul’tura, [in:] Slavjane i ich sosedi v konce I tysjačeletija do n.è. – pervoj polovine I tysjačeletija n.è., Archeologija SSSR, Moskva, p. 20–39.
Google Scholar

Michelbertas M. (1986), Senasis geležies amžius Lietuvoje, Mokslas, Vilnius.
Google Scholar

Moora H. (1938), Die Eisenzeit in Lettland bis etwa 500 n. Chr., vol. II, Mattiesen, Tartu.
Google Scholar

Natuniewicz-Sekuła M. (2020), Złotnictwo społeczności kultury wielbarskiej ze szczególnym uwzględnieniem wybranych zabytków z cmentarzyska w Weklicach, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Google Scholar

Nowakowski W. (1983), Kultura bogaczewska na Pojezierzu Mazurskim od schyłku późnego okresu przedrzymskiego do starszej fazy późnego okresu wpływów rzymskich. Próba analizy chronologiczno-kulturowej, “Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne”, 7.
Google Scholar

Okulicz J. (1965), Plemiona grupy nidzickiej kultury grobów jamowych (a manuscript of a doctoral dissertation in the Institute of Archaeology and Ethnology PAS, Warszawa).
Google Scholar

Okulicz J. (1970), Studia nad przemianami kulturowymi i osadniczymi w okresie rzymskim na Pomorzu wschodnim, Mazowszu i Podlasiu, “Archeologia Polski”, 15, p. 419–491.
Google Scholar

Okulicz J. (1983), Cmentarzyska z okresu rzymskiego na „Łysej Górze” i „Zwierzyńcu” w Gródkach w województwie ciechanowskim, “Rocznik Olsztyński”, 14/15, p. 73–189.
Google Scholar

Okuliczowa Ł. (1964), Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Tuchlinie, pow. Wyszków, “Wiadomości Archeologiczne”, 30.3–4, p. 372–387.
Google Scholar

Olędzki M. (2015), Cmentarzysko w Mnichu koło Kutna (stan. 1) i jego kulturowe tło, [in:] M. Fudziński, H. Paner (ed.), Kontakty ponadregionalne kultury wielbarskiej. Przemiany kulturowe w okresie wpływów rzymskich na Pomorzu, Muzeum Archeologiczne, Gdańsk, p. 289–310.
Google Scholar

Olędzki M. (2022), Plemienny świat Germanów, Stara Szuflada, Chrzan.
Google Scholar

Peiser F.E. (1916), Das Gräberfeld von Pajki bei Praßnitz in Polen, Gräfe und Unzer, Königsberg.
Google Scholar

Pescheck Ch. (1939), Die frühwandalische Kultur in Mittelschlesien 100 vor bis 200 nach Christus, C. Kabitzsch, Leipzig.
Google Scholar

Raddatz K. (1996), Der ‘Alte See’ bei Butzke, ein Opferplatz urgeschichtlicher Zeit im östlichen Pommern, “Jahrbuch des Römische-Germanischen Zentralmuseums Mainz”, 41.1 (1994), p. 231–295.
Google Scholar

Rehren Th. (2003), Crucibles as reaction vessels in ancient metallurgy, [in:] P. Craddock, J. Lang (ed.), Mining and Metal Production Through the Ages, British Museum Press, London, p. 208–215.
Google Scholar

Tuszyński M., Strobin A., Strobin J. (2016), Rzemieślnicy czy artyści? Ozdoby kobiece z Pomorza u schyłku starożytności. Katalog skrócony wystawy, Muzeum Archeologiczne, Gdańsk, p. 10–29.
Google Scholar

Wielowiejski J. (1960), Przemiany gospodarczo-społeczne u ludności południowej Polski w okresie późnolateńskim i rzymskim, “Materiały Starożytne”, 6, p. 52.
Google Scholar

Zieling N. (1989), Studien zu germanischen Schilden der Spätlatène- und der römischen Kaiserzeit im freien Germanien, vol. I–III, B.A.R., Oxford (BAR International Series, 505).
Google Scholar

Downloads

Published

2023-12-19

How to Cite

Błażejewska, A. (2023). Finds of Gold and Silver Ornaments of the People of the Wielbark Culture From the Area of the So-Called Eastern Zone of the Przeworsk Culture. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, (38), 159–173. https://doi.org/10.18778/0208-6034.38.08

Issue

Section

Articles