Lekcja godności, lekcja duchowości z Józefem Czapskim

Małgorzata Krakowiak

doi:10.18778/2450-4491.12.11

Authors

Małgorzata Krakowiak Uniwersytet Śląski https://orcid.org/0000-0002-5223-2626

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.12.11

Keywords:

Józef Czapski, 20th century Polish culture, metaphysic, artistic world outlook

Abstract

The starting point of this article is the question what permanent and timeless elements are contained in the heritage of Józef Czapski – the painter and writer. Examples of relations between the artist’s biography and work in his last years are shown. The idea of the article is to present how Czapski expressed his interest in different aspects of the human spirit, which was certainly the basis for his decisions and activity. This aspect also influenced the perspective applied when describing his painting Lustro na drewnianych drzwiach (the mirror on the wooden door) – an evident example of metaphysical painting.

Author Biography

Małgorzata Krakowiak, Uniwersytet Śląski

Krakowiak, Małgorzata – habilitated doctor, professor at the University of Silesia. She works at the Institute of Cultural Sciences at the Faculty of Humanities of the University of Silesia. She studies the literary essay, changes in literary criticism in historical and descriptive terms, axiological and historiosophical issues in 20th and 21st century literature and art, and the issue of contemporary cultural myths. She recently published O obowiązku szukania. Wybory światopoglądowe pisarzy polskich z XX stulecia (On the Obligation to Search. Worldview Choices of Polish Writers from the 20th Century) (2018).

References

Brzozowski S. (1910) Legenda Młodej Polski. Studya o strukturze duszy kulturalnej, Lwów, Księgarnia polska Bernarda Połonieckiego.
Google Scholar

Czapska M. (2006) Ostatnie odwiedziny i inne szkice, Warszawa, Biblioteka „Więzi”.
Google Scholar

Czapski J. (1991) Swoboda tajemna, Warszawa, Wydawnictwo PoMOST.
Google Scholar

Czapski J. (1994) [List do Czesława Miłosza], „Zeszyty Literackie”, nr 1 (45), s. 105–108.
Google Scholar

Czapski J. (1997) Tumult i widma, Kraków, Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Czapski J. (2004) Patrząc, wybór, przedm. i posłowie J. Pollakówna, Kraków, Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Czapski J. (2010) Wyrwane strony, Warszawa, Fundacja Zeszytów Literackich.
Google Scholar

Czapski J. (2016) Pawilon Józefa Czapskiego. Przewodnik, Kraków, Muzeum Narodowe w Krakowie.
Google Scholar

Heller M. (2013) Bóg i nauka. Moje dwie drogi do jednego celu, tłum. E. Nicewicz-Staszowska, Kraków, Copernicus Center Press Sp. z o.o.
Google Scholar

Jeleński K. A. (2010) Czyste malarstwo czy poetyka w: K. A. Jeleński, Chwile oderwane, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 187–202.
Google Scholar

Jeleński K. A. (2010) Oko i czas w: K. A. Jeleński, Chwile oderwane, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 263–265.
Google Scholar

Karpeles E. (2019) Prawie nic. Józef Czapski. Biografia malarza, tłum. M. Fedyszak, Warszawa, Noir sur Blanc Sp. z o.o.
Google Scholar

Krakowiak M. (2016) Z powodu Polski, z powodu Ameryki… Wspólny epizod z biografii twórczych Józefa Czapskiego i Jana Lechonia w: Literatura polska obu Ameryk. Studia i szkice. Seria druga, B. Szałasta-Rogowska (red.), Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 229–244.
Google Scholar

Krakowiak M. (2018) O obowiązku szukania. Wybory światopoglądowe polskich pisarzy z XX stulecia, Łomianki, Wydawnictwo LTW.
Google Scholar

Mańkowski Z. (2005) Widzieć prawdę. Józefa Czapskiego filozofia twórczej egzystencji, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria.
Google Scholar

Marcel G. (2011) Mądrość i poczucie sacrum, tłum. K. Chodacki, P. Chołda, Kraków, ARCANA sp. z o. o.
Google Scholar

Olechnowicz E. (2010) [Słowo wstępne] w: J. Czapski, Wybrane strony z dzienników 1942–1991, t. 1, wybrała i oprac. E. Olechnowicz, Warszawa, Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską. Oddział Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza.
Google Scholar

Osęka A. (1996) Co może nam dziś dać Józef Czapski? w: Józef Czapski. W stulecie. Centenary, Warszawa, Wydawnictwo Galerii Zachęta, s. 28–29.
Google Scholar

Pilch A., Włodarczyk A. (2019) Józef Czapski: malarz, pisarz i świadek historii – próba ujęcia postaci i dzieł w: Granit i tęcza. Dzieła i osobowość Józefa Czapskiego, A. Pilch, A. Włodarczyk (red.), Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 7–17.
Google Scholar

Pilch A., Włodarczyk A. (red.) (2019) Granit i tęcza. Dzieła i osobowość Józefa Czapskiego, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Rodziński S. (1996) Wspominając Józia w: Józef Czapski. W stulecie. Centenary, Warszawa, Wydawnictwo Galerii Zachęta, s. 6–9.
Google Scholar

Rodziński S. (1999) Sztuka na co dzień i od święta, Tarnów, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej „Biblos”.
Google Scholar

Rodziński S. (2001) „i te obrazy nie wiadomo skąd”. Rozważania o Józefie Czapskim w: Od Brzozowskiego do Kołakowskiego. Polscy pisarze XX wieku wobec religii, P. Nowaczyński (red.), Lublin, Redakcja Wydawnictw KUL, s. 125–134.
Google Scholar

Siemaszko P. (2000) Przestrzenie pograniczne w pisarstwie G. Herlinga-Grudzińskiego, Z. Herberta i J. Czapskiego, Bydgoszcz, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Google Scholar

Sochoń J. (2001) „Msza i komunia” – tak wiele i tak mało. Religijne powroty Józefa Czapskiego w: Od Brzozowskiego do Kołakowskiego. Polscy pisarze XX wieku wobec religii, P. Nowaczyński (red.), Lublin, Redakcja Wydawnictw KUL, s. 135–170.
Google Scholar

Stróżewski W. (2002) Wokół piękna. Szkice z estetyki, Kraków, TAiWPN UNIVERSITAS.
Google Scholar

Werner-Gagnebin M. (1994) Kadr Czapskiego, tłum. J. Pollakówna, „Zeszyty Literackie”, nr 1, s. 57–60.
Google Scholar