Tajemnica medyczna w świetle standardów prawnych w Niderlandach

Paweł Robert Sitarz; Justyna Anna Sitarz; Marta Małgorzata Steuden

doi:10.18778/2956-3747.7.09

Autor

Paweł Robert Sitarz European Law School na Maastricht University; Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji https://orcid.org/0009-0002-5871-7330
Justyna Anna Sitarz Warszawski Uniwersytet Medyczny https://orcid.org/0009-0005-3192-3515
Marta Małgorzata Steuden Uniwersytet Medyczny w Lublinie https://orcid.org/0009-0001-0478-7336

DOI:

https://doi.org/10.18778/2956-3747.7.09

Słowa kluczowe:

tajemnica lekarska, holenderskie prawo zdrowotne, obowiązek milczenia, prawo do odmowy składania zeznań, meldcode

Abstrakt

Tajemnica lekarska jest fundamentalnym filarem zarówno etyki zawodowej w opiece zdrowotnej, jak i prawa pacjenta do prywatności. Niniejszy artykuł przedstawia kompleksową analizę sposobu, w jaki zasada ta jest regulowana w holenderskim systemie prawnym. Opierając się na aktach ustawowych, zwłaszcza Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO), a także orzeczeniach sądowych i komentarzach ekspertów, artykuł przedstawia ramy prawne, zakres i praktyczne zastosowanie tajemnicy zawodowej w Holandii. Analizuje kluczowe obowiązki nałożone na pracowników ochrony zdrowia, takie jak obowiązek milczenia (zwijgplicht) i prawo do odmowy zeznań (verschoningsrecht), a także bada prawnie usankcjonowane wyjątki. Obejmują one obowiązki ustawowe, zgodę pacjenta i sytuacje obejmujące konflikty obowiązków. Analizując holenderski model, powszechnie uznawany za wydajny i o wysokim standardzie, artykuł podkreśla, w jaki sposób równowaga między prawami pacjenta a interesem publicznym jest utrzymywana w jednym z najbardziej rozwiniętych systemów opieki zdrowotnej w Europie.

Bibliografia

Art. 37a ust. 5–9 Sr; Rozporządzenie ws. komisji doradczej ds. udostępniania danych dla odmawiających obserwacji (Stb. 2019, 435).
Zobacz w Google Scholar

Art. 9 ust. 6 Wkkgz – zob. Ust. 6.2.3.
Zobacz w Google Scholar

Buijsen M., O.A.M. kommeren, Hulst E., van Noord T., Medisch beroepsgeheim in dubio. De verhouding van het medisch beroepsgeheim tot zwaarwegende maatschappelijke belangen [Tajemnica zawodowa w medycynie w razie wątpliwości], Instituut Beleid & Management Gezondheidszorg (iBMG), Rotterdam 2012.
Zobacz w Google Scholar

Citteur J.M.E., Rijken J.J., Verstrekking van patiëntgegevens door zorgaanbieders aan zorgverzekeraars [Przekazywanie danych pacjentów ubezpieczycielom], „Tijdschrift voor Gezondheidsrecht” 2013/37(8), s. 750–763. https://doi.org/10.5553/TvGR/016508742013037008005
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5553/TvGR/016508742013037008005

CMT z 17.09.1992 r., Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 1993/8.
Zobacz w Google Scholar

CTG z 15.05.2024 r., ECLI:NL:TGZCTG:2024:93, uzasadnienie, pkt 4.7.
Zobacz w Google Scholar

de Brauw P.J.W., van Hall E.V., Medisch beroepsgeheim [Tajemnica zawodowa w medycynie], Baarn 1988.
Zobacz w Google Scholar

Die A.C. de, Beroepsgeheim en toezicht: leidt het afgeleid beroepsgeheim tot een zwijgende toezichthouder? [Tajemnica zawodowa a nadzór], Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2013/37(8), s. 774–783. https://doi.org/10.5553/TvGR/016508742013037008007
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5553/TvGR/016508742013037008007

de Jong E., Mogen nabestaanden het dossier van een overledene inzien? [Czy osoby bliskie mogą wglądać w dokumentację medyczną zmarłego?], MC 1998, s. 1017–1020.
Zobacz w Google Scholar

de Jong E.J.C., Het Beroepsgeheim en derdenbelangen [Tajemnica zawodowa a interesy osób trzecich], w: Het beroepsgeheim, continuiteit en verandering (Preadvies voor de Vereniging voor Gezondheidsrecht), Den Haag 2004, s. 75–141.
Zobacz w Google Scholar

de Jong E.J.C., Over tbs, de weigerende observandus en het verschoningsrecht [O TBS, odmawiającym obserwandalusowi i prawie do odmowy zeznań], Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2012/36(5), s. 406–413.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5553/TvGR/2012036005004

Duijst-Heesters W.L.J.M., Boeven in het ziekenhuis. Een juridische beschouwing over de verhouding tussen het medisch beroepsgeheim en de opsporing van strafbare feiten [Złodzieje w szpitalu] Den Haag 2005.
Zobacz w Google Scholar

Dute J.C.J., Ploem M.C., Medisch beroepsgeheim en familieleden [Tajemnica zawodowa a członkowie rodziny], Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2013/37(8), s. 729–739. https://doi.org/10.5553/TvGR/016508742013037008003 komentarz w Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2016, s. 267–272. https://doi.org/10.5553/TvGR/016508742013037008003
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5553/TvGR/016508742013037008003

Engberts D.P., Het Liefdehuis-arrest na honderd jaar herinnerd: Kanttekeningen bij de opmaat tot een fameus arrest van de Hoge Raad [Artykuł o orzeczeniu ‘Liefdehuis’ po stu latach], Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2013/37(8), s. 720–728. https://doi.org/10.5553/TvGR/016508742013037008002
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5553/TvGR/016508742013037008002

Gevers J., Derden waarschuwen voor gevaar: een kwestie van mogen of moeten? [Ostrzeganie osób trzecich o niebezpieczeństwie: kwestia uprawnienia czy obowiązku?], Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2003/27(8). https://doi.org/10.5553/TvGR/2003027008001
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF03055965

Gevers J.K.M., Legemaate J., Ploem M.C., Mersch M.F. van der Melita F., Plomp E., Dörenberg V.E.T., Jonge E.J.C. de, Handboek Gezondheidsrecht [Podręcznik prawa medycznego], 8 druk., Den Haag: 2020, s. 169–170.
Zobacz w Google Scholar

Hazewinkel-Suringa D., De doolhof van het beroepsgeheim [Labirynt tajemnicy zawodowej], Haarlem 1959.
Zobacz w Google Scholar

Hendriks A.C., Het medisch beroepsgeheim. Enige actuele dilemma’s [Tajemnica zawodowa w medycynie – kilka aktualnych dylematów], NJCM-Bulletin 2001, s. 525–538.
Zobacz w Google Scholar

Hendriks A.C., Het medisch beroepsgeheim anno 2016: gewenste en ongewenste veranderingen [Tajemnica zawodowa w medycynie anno 2016: pożądane i niepożądane zmiany], Tijdschrift Voor Gezondheidsschade, Milieuschade En Aansprakelijkheidsrecht 2015/4, s. 164–168, https://hdl.handle.net/1887/37281 (dostęp: 12.03.2025).
Zobacz w Google Scholar

Hendriks A.C., Wat moet ik doen als mijn patiënt een jihadist is? [Co robić, gdy mój pacjent jest dżihadystą?], NTVG 2016, 160:B1151.
Zobacz w Google Scholar

Hendriks A.C., Hooghiemstra T.F.M., Wie mogen er deelnemen aan een patiëntbespreking? [Kto może uczestniczyć w omówieniu przypadku pacjenta?], NTVG 2024, D7801.
Zobacz w Google Scholar

Kastelein W., van Veen E.-B., Jong E., Het beroepsgeheim in rechte. Zwijgen: recht of plicht? [Tajemnica zawodowa w sądzie – prawo czy obowiązek?], Tijdschrift Voor Gezondheidsrecht 2004.
Zobacz w Google Scholar

Kastelein W.R., Strafrechtelijke inbeslagname bij de medisch verschoningsgerechtigde [Zabezpieczenie dowodów w postępowaniu karnym wobec osób korzystających z prawa do odmowy zeznań], Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2013, s. 764–773.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5553/TvGR/016508742013037008006

KNMG, 2024.
Zobacz w Google Scholar

KNMG, Inzage in medische dossiers door nabestaanden [Wgląd w dokumentację medyczną przez osoby bliskie], 2020, ust. 6.2.1.
Zobacz w Google Scholar

KNMG, Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld [Kodeks zgłaszania przypadków znęcania się nad dziećmi i przemocy domowej], Utrecht 2023.
Zobacz w Google Scholar

KNMG, Omgaan met medische gegevens [Postępowanie z danymi medycznymi], 2019.
Zobacz w Google Scholar

KNMG, Omgaan met medische gegevens [Postępowanie z danymi medycznymi], Utrecht 2022.
Zobacz w Google Scholar

KNMG, Omgaan met medische gegevens [Postępowanie z danymi medycznymi], 2024.
Zobacz w Google Scholar

Legemaate J., Het OM en het medisch beroepsgeheim [Prokuratura a tajemnica zawodowa lekarza], NJB 2024, s. 817–818; ordeel Rb. Noord-Holland z 16 oktober 2023, ECLI:NL:RBNHO:2023:10918.
Zobacz w Google Scholar

Legemaate J., Beroepsgeheim en verschoningsrecht in de gezondheidszorg [Tajemnica zawodowa i prawo do odmowy zeznań w ochronie zdrowia: uwagi na podstawie orzecznictwa SN], NJB 2009, s. 2619–2626.
Zobacz w Google Scholar

Legemaate J., De druk op het beroepsgeheim neemt toe [Presja na tajemnicę zawodową rośnie], Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2013.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5553/TvGR/016508742013037002001

Legemaate J., Wikken en wegen, Gezondheidsrecht in beweging, oratie UvA [Wahając się i ważąc], Amsterdam University Press 2011.
Zobacz w Google Scholar

LJN YG2310; wyrok RTG Zwolle z 29.09.2023 r., ECLI:NL:TGZRZWO:2023:163.
Zobacz w Google Scholar

Materiały parlamentarne II 2017/18, nr 34 994, cz. 3, s. 9–10.
Zobacz w Google Scholar

Materiały parlamentarne II 2022/23, nr 36 327, poz. 3, s. 254–262 i 636–640.
Zobacz w Google Scholar

Mevis P.A.M., Klappe A.W.T., van der Wolf M.J.F., Wet forensische zorg: doelen, middelen en verwachteknelpunten [Prawo opieki forensycznej: cele, środki i spodziewane trudności], Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2019/43(5), s. 368–372. https://doi.org/10.5553/TvGR/016508742019043005004
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5553/TvGR/016508742019043005004

Opinia Rzecznika Gen. Hartliefa z 2023 r., ECLI:NL:PHR:2023:574, pkt 4.5–4.10.
Zobacz w Google Scholar

Orzeczenia HR: 29.06.2004 r., NJ 2005/273; 27.05.2008 r., GJ 2008/116; 21.10.2008 r., GJ 2009/10; 26.05.2009 r., NJ 2009/263; 5.07.2011 r., NJ 2011/416; 14.05.2013 r., GJ 2013/84; 30.06.2017 r., GJ 2017/129; 4.10.2022 r., ECLI:NL:HR:2022:1324.
Zobacz w Google Scholar

Ploem M., Inzage in het medisch dossier na overlijden van de patiënt [Wgląd w dokumentację medyczną po śmierci pacjenta], NTvG 1999, s. 1826–1829.
Zobacz w Google Scholar

Ploem M.C., Bak M.A.R., Linthorst G.E., Casuístiek van overleden patiënten: Kan die zomaar worden gepubliceerd? [Kazuistyka przypadków zmarłych pacjentów. Czy można je publikować?], NTVG 2021, D5685.
Zobacz w Google Scholar

Postanowienie CTG z 30.08.2012 r., Med Contact 2012, nr 67, s. 2598–2601.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/jac/dks263

Przysięga lekarska z 2003 r.: Zachowam w tajemnicy to, co mi powierzono; zob. HR z 21.04.1913 r., NJ 1913/958.
Zobacz w Google Scholar

Rb. Noord-Nederland z 20.07.2023 r., ECLI:NL:RBNNE:2023:2965.
Zobacz w Google Scholar

Sombroek-van Doorn M.P., Medisch beroepgeheim en de zorgplicht van de arts bij kindermishandeling in de rechtsverhouding tussen arts, kind en ouders [Tajemnica zawodowa a obowiązek opieki lekarza przy podejrzeniu znęcania się nad dzieckiem], Den Haag 2019.
Zobacz w Google Scholar

Stb. z 2019 r. Nr 224.
Zobacz w Google Scholar

Stb. z 2019 r. Nr 284.
Zobacz w Google Scholar

van Veen E.B., Het beroepsgeheim in de individuele gezondheidszorg [Tajemnica zawodowa w indywidualnej opiece zdrowotnej], Den Haag 2004.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok Hof Amsterdam z 21.12.1989 r., Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 1991/29; por. CMT z 17.09.1992 r., Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 1993/8. https://doi.org/10.1007/978-3-642-84590-1_2
Zobacz w Google Scholar

Wyrok Hof Den Bosch z 19.03.2024 r., ECLI:NL:GHSHE:2024:917.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok HR z 21.04.1913 r., NJ 1913/958.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok HR z 23.11.1990 r., Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 1991/19.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok HR z 18.06.1993 r., NJ 1994/347.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/iat/18.1.347a

Wyrok HR z 15.04.1994 r., NJ 1994/608 (Valkenhorst).
Zobacz w Google Scholar

Wyrok HR z 15.10.1999 r., Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2000/8.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok HR z 20.04.2001 r., ECLI:NL:HR:2001:AB1201, NJ 2001/600, koment. W.M.K. i F.C.B. Wijmen.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok HR z 20.04.2001 r., Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2001/42. https://doi.org/10.1111/an.2001.42.2.20
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF03056500

Wyrok HR z 20.04.2001 r., Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2001/42; wyrok Hof Den Bosch z 6.10.2015 r., GJ 2015/140; wyrok Hof Arnhem‑Leeuwarden z 15.05.2018 r., ECLI:NL:GHARL:2018:4396.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok HR z 26.05.2009 r., ECLI:NL:HR:2009:BG5979, NJ 2009/263.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok HR z 4.10.2022 r., ECLI:NL:HR-2022:1324.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok Rb. Zeeland-West-Brabant z 21.09.2022 r., ECLI:NL:RBZWB:2022:5457.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok RTG Amsterdam z 27.12.2022 r., ECLI:NL:TGZRAMS:2022:192.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12968/coan.2022.0032

Wyrok RTG Amsterdam z 17.03.2023 r., ECLI:NL:TGZRAMS:2023:71.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok RTG Amsterdam z 29.12.2023 r., ECLI:NL:TGZRAMS:2022:192; por. art. 7:457 ust. 2 BW.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok RTG Amsterdam z 29.12.2023 r., ECLI:NL:TGZRAMS:2023:282.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.20873/rtg.v12i28.16737

Wyrok RTG Den Bosch z 8.02.2024 r., ECLI:NL:TGZRSHE:2024:7.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok RTG Haga z 27.10.2020 r., ECLI:NL:TGZRSGR:2020:116.
Zobacz w Google Scholar

Wyrok RTG ’s-Hertogenbosch z 21.11.2023 r., ECLI:NL:TGZRSHE:2023:14; por. CTG Haga z 20 listopada 2023 r., ECLI:NL:TGZCTG:2023:158.
Zobacz w Google Scholar

Wytyczna Podział odpowiedzialności we współpracy w opiece zdrowotnej, 2022, pkt 5.
Zobacz w Google Scholar