Uwagi o (nie)istniejących formach rodzajowych czasownika i ich miejscu w nauczaniu jpjo

Maria Magdalena Nowakowska

doi:10.18778/0860-6587.29.20

Autor

Maria Magdalena Nowakowska Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Zakład Lingwistyki Stosowanej i Kulturowej, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź https://orcid.org/0000-0001-9574-3357

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.29.20

Słowa kluczowe:

rodzaj gramatyczny czasownika, rodzaj nijaki czasownika, formy 1. i 2. osoby czasu przeszłego, formy niebinarne czasownika, formy neutralne czasownika

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest nijakim formom czasownika 1. i 2. osoby liczby pojedynczej czasu przeszłego (a także przyszłego tzw. złożonego i trybu warunkowego). Jego celem jest zbadanie, czy formy te są prezentowane w podręcznikach do nauki jpjo i gramatykach języka polskiego (dla cudzoziemców). Okazuje się, że owe formy są w wydawnictwach dla cudzoziemców pomijane, podobnie jak i w polskich gramatykach, a stanowisko językoznawców wobec nich nie jest jednoznaczne. Autorka stoi na stanowisku wprowadzenia pełnej prezentacji czasownikowych form rodzajowych w podręcznikach do nauki jpjo (a także w gramatykach), motywując ją przede wszystkim systemowością wzorców koniugacyjnych czasu przeszłego (przyszłego złożonego i trybu warunkowego) także pod względem rodzaju gramatycznego. Zwraca też uwagę na coraz większe zainteresowanie formami rodzaju nijakiego osób z kręgu genderqueer oraz możliwością ich użycia w stosunku do osób niebinarnych i przez nie same.

Bibliografia

Bartnicka B., Satkiewicz H., 2004, Gramatyka języka polskiego. Podręcznik dla cudzoziemców, Warszawa
Google Scholar

Bąk P., 1987, Gramatyka języka polskiego, Warszawa.
Google Scholar

Bielec D., 1999, Polish – an essential grammar, London.
Google Scholar

Byłom, byłoś, 2003, https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=317:byom-byo&catid=44&Itemid=58 [20.04.2022].
Google Scholar

Dukaj J., 2004, Perfekcyjna niedoskonałość. Pierwsza tercja Progresu, Kraków.
Google Scholar

Garncarek P., 2011, Czas na czasownik, Kraków.
Google Scholar

Gębka-Wolak M., 2022, Językowe wykładniki niebinarności płci w polszczyźnie. Część 2: Innowacje a system i tendencje rozwojowe, „Prace Językoznawcze” XXIV/1, s. 101–116.
Google Scholar

Grzegorczykowa R., Laskowski R., Wróbel H. (red.), 1999, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa.
Google Scholar

Jakubowicz M., 1823, Grammatyka języka polskiego, Wilno.
Google Scholar

Janowska A., Pastuchowa M., 2003, Dzień dobry! Podręcznik do nauki języka polskiego jako obcego z ćwiczeniami dla początkujących, cz. 1., Katowice.
Google Scholar

Kita M., 1998, Wybieram gramatykę, Katowice.
Google Scholar

Kwiatkowska K., Rumińska M., Maćkowicz M., 2019, Język polski bez granic. Podręcznik do nauki języka polskiego jako obcego dla szkół ukraińskich, kl. VI, Warszawa.
Google Scholar

Lipińska E., 2004, Z polskim na ty, Kraków.
Google Scholar

Lipińska E., Skorupka E., 2009, Polski bez tajemnic. Język polski dla studentów niemieckojęzycznych, cz. 1, Kraków.
Google Scholar

Mańczak W., 2005, W sprawie rodzaju nijakiego w czasie przeszłym, „Język Polski” LXXXIV, s. 56.
Google Scholar

Miodunka W., 2001, Cześć, jak się masz?, Kraków.
Google Scholar

Nagórko A., 2007, Zarys gramatyki polskiej, Warszawa.
Google Scholar

Nowakowska M.M., 2022, Kłopoty bajek i baśni z rodzajem gramatycznym postaci w nich występujących, w: P. Szymczak, E. Chodźko (red.) Baśnie i bajki jako przedmiot interdyscyplinarnych badań naukowych, Lublin, s. 19–26.
Google Scholar

Pančíková M., Stefańczyk W., 2003, Po drugiej stronie Tatr, Kraków.
Google Scholar

Pisarek K., 2004, Czy paradygmat polskiego czasownika obejmuje trzy rodzaje?, Język Polski LXXXIV, s. 291–293.
Google Scholar

Saloni Z., 1992, Co istnieje, a co nie istnieje we fleksji polskiej, „Prace Filologiczne”, XXXVII, s. 75–87.
Google Scholar

Saloni Z., 2005, Co istnieje, a co nie istnieje we fleksji polskiej, „Język Polski” LXXXIV.
Google Scholar

Walkiewicz A., 2022, Językowe wykładniki niebinarności płci w polszczyźnie. Część 1: Wprowadzenie do problematyki i próba systematyzacji, „Prace Językoznawcze” XXIV/1, s. 85–100.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31648/pj.7599

Wierzbicka A., 2014, Rodzaj gramatyczny w języku polskim — przegląd koncepcji, „Polonica” XXXIV, s. 155–166.
Google Scholar

Żmigrodzcy B. i P., 2005, W sprawie form czasu przeszłego typu „byłom, byłoś” (na marginesie artykułu Krystyny Pisarkowej), „Język Polski” LXXXIV, s. 59–65.
Google Scholar

Żmigrodzka B., 2016, Nowe zastosowania form czasownikowych 1. i 2. os. lp. rodzaju nijakiego czasu przeszłego we współczesnych tekstach, „Język Polski”, CXVI/2, s. 51–72.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31286/JP.96.2.6

Wikipedia https://pl.wikipedia.org/wiki/Czas_przesz%C5%82y (hasło „czas przeszły”) [20.04.2022].
Google Scholar

www.tranzycja.pl [20.04.2022].
Google Scholar

www.zaimki.pl [20.04.2022].
Google Scholar