Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

Inspiracje (glotto)dydaktyczne w procesie kształcenia

Edyta Pałuszyńska — 2022-12-29

W artykule zostały przedstawione założenia, tezy, koncepcje i postulaty prac zamieszczonych w 29. tomie czasopisma „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” zatytułowanym Komunikacja – język – kultura. Inspiracje (glotto)dydaktyczne. Autorzy omawianych tekstów koncentrują się na takich kwestiach, jak: doskonalenie metod i technik nauczania, gatunki, teksty i treści kształcenia, programy i organizacja procesu nauczania, drogi do wielojęzyczności. Włączają się również jako recenzenci w dyskusję na temat nowych podręczników do nauki języka polskiego jako obcego oraz stereotypów etnicznych we współczesnej kulturze.

Nauczanie kultury oraz języka przez obrazy i słowa (na przykładzie multimodalnego projektu „Lubimy Lublin”)

Bartłomiej Maliszewski — 2022-12-29

Dość dużą popularnością na współczesnych kursach języka polskiego cieszy się zintegrowane nauczanie języka i kultury, o czym świadczą liczne publikacje, które służą właśnie temu celowi. W niniejszym artykule omawiamy założenia projektu Lubimy Lublin, który także łączy testowanie i rozwijanie sprawności komunikacyjnych z przekazywaniem wiedzy o lokalnej kulturze. Projekt odznacza się multimodalnym charakterem, obejmując filmy oraz związane z nimi zadania językowe o bogatej szacie graficznej. Projekt jest silnie zakorzeniony w metodyce nauczania języka polskiego jako obcego, a zarazem może dostarczać inspiracji do opracowywania kolejnych filmowo-tekstowych lekcji, które będą służyły nauczaniu języka i kultury.

Nauka polskiego z Duolingo: studium przypadku (Tajwan )

Natalia Tsai — 2022-12-29

Duolingo jest obecnie jedną z najpopularniejszych aplikacji językowych, w związku z czym zwraca uwagę badaczy na całym świecie. Choć wiele artykułów poświęcono jak dotąd użyciu tego programu do nauki angielskiego, wciąż skromna jest nasza wiedza na temat zastosowania Duolingo w kontekście polonistycznym. Co więcej, znakomita większość dostępnych tekstów to badania o charakterze ilościowym. Ciągle mało jest publikacji oferujących wnikliwszy wgląd w naturę omawianego zagadnienia. Celem niniejszego studium przypadku jest wykazanie, jak aplikacja ta przysłużyć się może poznawaniu języka polskiego na Tajwanie. Autorka prezentuje w nim dane zebrane podczas serii wywiadów ze studentką tajpejskiej slawistyki. Pozwalają one zrozumieć, jak użytkowniczka ta postrzegała produkt i jego główne cechy, wśród których wymienić należy grywalizację, forum oraz użycie języka angielskiego jako pośrednika w nauce. W dużym skrócie można stwierdzić, że – z punktu widzenia informatorki – aplikacja okazała się pomocnym dodatkiem do regularnych zajęć w klasie, studentka zaś wykazała duże zaangażowanie, ucząc się praktycznie codziennie. Rozważając kierunek przyszłych badań warto rozważyć analizę sposobów na wykorzystanie Duolingo podczas lektoratu oraz przebadanie strategii, które mogą przysłużyć się studentom.

„Karuzela plakatowa” jako technika rozwijania działań językowych

Marzena Wawrzeń — 2022-12-29

„Karuzela plakatowa” to ciekawa propozycja techniki nauczania. Jest to zadaniowa forma pracy inspirowana sesjami plakatowymi, czyli dyskusjami prowadzonymi przy rozwieszonych plakatach. Tony Lynch i Joan Maclean w artykule A case of exercising: Effects of immediate task repetition on learners’ performance (2001) wykazali związek między zastosowaniem techniki „karuzeli” a wzrostem poprawności produkcji językowej. Efekty ich pracy zachęciły autorkę artykułu do wykorzystania techniki „karuzeli” jako narzędzia wspierającego rozwijanie działań językowych na lekcji języka polskiego jako obcego na poziomie B2. W artykule odpowiemy na następujące pytania: Czy technika „karuzeli plakatowej” jest skutecznym narzędziem nauczania języka polskiego? Jakie korzyści wynikają z zastosowania tej techniki? Jak uczący się oceniają tę technikę? Postaramy się także pokazać, że „karuzela plakatowa” jest ciekawą techniką nauczania mówienia integrującą rozwijanie produktywnych, interakcyjnych i mediacyjnych działań językowych.

Glottodydaktyczna „podróż” online do Gruzji

Tomasz Wegner — 2022-12-29

Przedmiotem artykułu jest analiza projektu glottodydaktycznego online o charakterze popularyzatorskim i edukacyjnym, realizowanego dzięki współpracy Ambasady RP w Gruzji, Instytutu Polskiego w Tbilisi i Polonicum UW. To przedsięwzięcie o nazwie „ĄĘ” – [Wirtualny] Festiwal Języka Polskiego w Gruzji. Celem festiwalu, którego 4. edycja odbyła się w dniach 15–18 marca 2022, jest tworzenie bazy materiałów do samodzielnego doskonalenia znajomości języka polskiego oraz poznawania różnych aspektów kultury polskiej. Rola festiwalu wykracza poza cele związane z dydaktyką. To także działanie na rzecz integrowania środowiska osób zainteresowanych językiem i kulturą polską. Niniejszy artykuł to okazja do zadania pytań, jak kontynuować projekt, w oparciu o współczesne badania na temat edukacji językowej i kulturalnej, a więc z naciskiem na interkulturowość. Na ile znajomość Gruzji i kontekstów związanych z tym krajem jest potrzebna, żeby zrealizować wydarzenie edukacyjne przeznaczone dla tej konkretnej grupy odbiorców? Jak zaplanować i zrealizować wydarzenie edukacyjne online i jakie ten akt może nieść znaczenia dla budowania wzajemnych relacji?

Fenomen kłamstwa jako inspiracja do stworzenia zadań na zajęcia jpjo

Anna Rabczuk — 2022-12-29

Kłamstwo to zjawisko, które dotyczy każdego bez względu na płeć, pochodzenie, zawód, pozycję społeczną, zainteresowania czy status. Jest analizowane z różnych perspektyw badawczych i każda z nich zwraca uwagę na inne jego aspekty. Badania pokazują, że codziennie kłamiemy i jesteśmy okłamywani. Autorka niniejszego artykułu postawiła sobie za cel przyjrzenie się różnym teoriom dotyczącym kłamstwa tak, by stały się one inspiracją do stworzenia materiałów na zajęcia języka polskiego jako obcego. Analizuje więc wybrane definicje kłamstwa, omawia różnice w zakresach semantycznych wyrazów opisujących kłamstwo i kłamanie w językach polskim i angielskim. Wnioskuje, że znaczące rozbieżności w tej kwestii mogą wpływać na odmienne pojmowanie kłamstwa w różnych kulturach. Następnie, posługując się klasycznym, częściowo uproszczonym, modelem komunikacji interpersonalnej opisuje kłamstwo z perspektywy nadawcy, komunikatu i odbiorcy. Spostrzeżenia wpisane w te kategorie pozwalają na przyjrzenie się szerszemu kontekstowi, a mianowicie oznakom kłamstwa i sposobom jego wykrywania. Szczególnie interesujące ze względu na cel tego artykułu są tutaj symptomy wygłaszania fałszywych komunikatów uwidaczniające się na płaszczyźnie językowej. Autorka przedstawia także wybrane różnice kulturowe dotyczące kłamstwa. Dodatkowo proponuje zadania, które można wykorzystać podczas zajęć językowych z cudzoziemcami.

Tłumaczenie jako prymarne narzędzie glottodydaktyczne w kształceniu translatologicznym. Uwagi wstępne

Kamil Szafraniec — 2022-12-29

Celem niniejszego artykułu jest nakreślenie problematyki nauczania języków obcych w ramach studiów przekładoznawczych. Autor postuluje, że tłumaczenie – jako czynność mediacyjna – powinno być nieodzowną częścią nie tylko zajęć typowo translacyjnych, ale również językowych. Mediacja zajmuje istotne miejsce w Europejskim Systemie Opisu Kształcenia Językowego, a jej potencjał wydaje się być wciąż niedoceniany. Jedną z metod nauczania wykorzystujących wielojęzyczność i mediację jest tzw. podejście plurilingwalne (zintegrowane), którego celem jest kształcenie plurilingwalnej kompetencji komunikacyjnej (PKK), a tym samym wspieranie komunikacji interlingwalnej i interkulturowej. W ostatniej części artykułu przeanalizowano podział kompetencji translatorskich zaproponowany przez grupę badawczą PACTE (2018).

Reportaż jako gatunek wypowiedzi w glottodydaktyce (na przykładzie reportaży Ryszarda Kapuścińskiego)

Anna Dunin-Dudkowska — 2022-12-29

Celem artykułu jest pokazanie reportażu jako gatunku wypowiedzi stosowanego w glottodydaktyce polonistycznej w celu kształtowania kompetencji genologicznej. Autorka przyjmuje, że gatunek ten dla celów nauczania języka polskiego jako obcego, obok zrealizowania głównych intencji pragmatycznych, służy także kształceniu lub ewaluacji umiejętności językowych oraz nabywaniu kompetencji interkulturowych. Do opisu gatunku wykorzystana zostanie koncepcja wzorca gatunkowego Marii Wojtak, obejmującego aspekty: strukturalny, pragmatyczny, poznawczy i stylistyczny, realizowanego w postaci kanonicznej, wariantów alternacyjnych lub adaptacyjnych. Reportaż jawi się jako gatunek o strukturze wykazującej osłabioną szablonowość i bardzo różnorodnej tematyce. Intencją reportażystów jest wszechstronne i sugestywne przedstawienia faktów, których tematyka obejmuje szerokie spektrum wydarzeń z życia społecznego, politycznego, kulturalnego. Wypowiedzi reportażowe cechuje obiektywizm, obrazowość, emocjonalność i wielostylowość. Przedstawione są różne punkty widzenia; wyraźna jest także osobowość autora. W artykule zostały także przedstawione przykłady wypowiedzi reportażowych, pochodzące ze zbiorów reportaży Ryszarda Kapuścińskiego, a także praktyczne wskazówki do wykorzystania na zajęciach języka polskiego jako obcego.

Wykorzystanie biografii lokalnych na lekcjach jpjo na przykładzie biografii Ludwika Zamenhofa

Patrycja Kownacka — 2022-12-29

Niniejszy artykuł jest poświęcony omówieniu sposobów wykorzystania biografii lokalnych na lekcjach języka polskiego jako obcego na przykładzie biografii Ludwika Zamenhofa. Punktem wyjścia do rozważań staje się potrzeba zmiany spojrzenia na rolę biografii w glottodydaktyce polonistycznej. W tekście poddano analizie również funkcje zastosowania życiorysów ważnych postaci z perspektywy danego regionu oraz nowoczesne narzędzia i metody sprzyjające studentom w lekturze tekstu biograficznego. Proponowane rozwiązania metodyczne wpisują się w szerszą perspektywę kształcenia kulturowego w glottodydaktyce polonistycznej, wyznaczając przy tym ścieżki interaktywne w zastosowaniu tradycyjnego życiorysu.

Tekst publicystyczny w rozwijaniu kompetencji komunikacyjnej na poziomie C2. Elementy systemu komunikowania publicznego

Edyta Pałuszyńska — 2022-12-29

Artykuł stanowi drugą część cyklu na temat wykorzystania tekstu publicystycznego w kształceniu kompetencji komunikacyjnej na poziomie C2 w zakresie odbioru komunikatów publicznych. W pierwszej części artykułu zaprezentowano teorię komunikowania publicznego, druga część zawiera praktyczne propozycje metodyczne: tekst i ćwiczenia wraz z rozwiązaniami. Podczas interpretowania tekstów medialnych zastosowano metodę analizy dyskursu. Zwrócono więc szczególną uwagę na sytuację, konteksty działań komunikacyjnych oraz normy, reguły i strategie stosowane przez uczestników komunikowania. Przyjęto założenie, że elementy systemu komunikowania publicznego znajdują odzwierciedlenie w makrostrukturze tekstów z tej sfery. Ustalono, że zastosowanie podczas analizy kategorii takich jak: role uczestników systemu, kontrola zawartości komunikatów przekazywanych w systemie, źródła i drogi dopływu informacji do systemu, charakter kontaktów i rodzaj styczności między członkami systemu, zadania, jakie mają do wykonania, reguły, wzory i normy rządzące ich zachowaniem – pozwala na adekwatną interpretację tekstów publicznych, a tym samym umożliwia ich trafny odbiór.

Klasyka polskiej powieści w działaniach językowych na lekcjach języka polskiego jako obcego

Magdalena Rumińska — 2022-12-29

Prezentowany artykuł mieści się w nurcie rozważań glottodydaktycznych poświęconych stosowaniu tekstów literackich w językowym kształceniu cudzoziemców. Składa się z dwóch części: pierwszą stanowią teoretyczne rozważania wokół zagadnień związanych z miejscem i rolą literatury w procesie nauczania języka polskiego jako obcego (jpjo). Najwięcej uwagi poświęcono tu pojawiającym się w literaturze przedmiotu zróżnicowanym stanowiskom, które dotyczą przydatności literatury dawnej i współczesnej w kształceniu językowym. Autorka postuluje w tym kontekście podejście eklektyczne i uzasadnia jego użyteczność. Część druga artykułu ma formę opisowego zilustrowania podejścia strategicznego w pracy z tekstem literackim na przykładzie arcydzieła polskiego pozytywizmu, jakim jest Lalka (1890) Bolesława Prusa. Celem tej części było pokazanie, że odpowiednie sprofilowanie ćwiczeń z jednej strony dowodzi ponadczasowości dawnych dzieł i pomaga zerwać z myśleniem o nich jako utworach anachronicznych treściowo i przestarzałych językowo, z drugiej zaś – staje się podstawą do wykonywania różnorodnych działań językowych w formie ustnej i pisemnej, przydatnych w codziennej komunikacji, a także rozwija kompetencję literacką i (inter)kulturową cudzoziemców.

Wzorce gatunkowe a kształcenie w zakresie form wypowiedzi pisemnych w wybranych pomocach dydaktycznych przygotowujących do egzaminu certyfikatowego na poziomie B1

Beata Grochala — 2022-12-29

Przedmiotem artykułu jest ocena sposobu prezentacji form wypowiedzi pisemnych wymaganych na poziomie B1 certyfikatu z języka polskiego jako obcego (część Pisanie – egzamin dla osób dorosłych) w trzech pomocach dydaktycznych przygotowujących do tegoż egzaminu (B1 – piszę, mówię i zdaję!, M. Januszewicz, Pisz po polsku. Poradnik, ćwiczenia i przygotowanie do egzaminu oraz B. Łukaszewicz, N. Yaumen, A. Święcka i P. Garncarek Zdaj się na polski! Podręcznik kursowy przygotowujący do egzaminu certyfikatowego na poziomie B1). Główny cel analizy to odpowiedź na pytanie, czy w omawianych podręcznikach znajduje zastosowanie koncepcja gatunku Marii Wojtak, zgodnie z którą na wzorzec gatunkowy składają się cztery aspekty: strukturalny, pragmatyczny, poznawczy oraz stylistyczny. Przyjęta metoda badawcza to analiza zawartości ukierunkowana genologicznie. Na jej podstawie stwierdzono, że autorzy podręczników wskazują na wszystkie cztery aspekty gatunków, choć nie robią tego w sposób równomierny. Poznanie wzorca gatunkowego jest niezmiernie ważne, jednak dopiero jego autorska realizacja i umiejętne zastosowanie reguł w praktyce to gwarancja egzaminacyjnego sukcesu. Dlatego postuluje się, aby nauczyciele mieli świadomość złożoności wzorca gatunkowego, który nie sprowadza się jedynie do budowy, ale zawiera w sobie także uwikłania komunikacyjne i kulturowe.

Glottodydaktyczne spotkania z Olgą Tokarczuk i jej twórczością. Opis wybranych form włączania treści literackich do nauczania języka polskiego jako obcego studentów zagranicznych na kierunkach humanistycznych

Grażyna Zarzycka — 2022-12-29

W artykule omówiono zajęcia języka polskiego jako obcego (JPJO), których uczestnikami byli humaniści: studenci zagraniczni Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. W opisie zdarzeń edukacyjnych zastosowano metodę introspekcji nauczycielskiej oraz studium dwóch przypadków zdarzeń glottodydaktycznych. Celem artykułu jest ukazanie warsztatu pracy glottodydaktyka praktyka wprowadzającego treści literackie do zajęć JPJO, jak też powiązanie zastosowanych form pracy z teoriami odnoszącymi się do kulturowego nauczania języków obcych. Bezpośrednią inspiracją omówionych zajęć były wykłady z poetyki, które wygłosiła pisarka Olga Tokarczuk wiosną 1918 r. na Wydziale Filologicznym UŁ. W części pierwszej artykułu opisane praktyki dydaktyczne odniesiono do literatury metodycznej. Zwrócono uwagę na konieczność podjęcia przez nauczyciela decyzji o wyborze podejścia implikującego pracę z tekstem (estetycznego, pragmatycznego lub strategicznego) oraz określonej postawy wobec tekstu (zgodnej z modelem obiektywnym, interaktywnym lub subiektywnym). W części drugiej omówiono przebieg dwóch zajęć dydaktycznych. Podczas zajęć nr 1 uczący się rozwijali kompetencje w zakresie rozumienia, analizy językowej i przetwarzania tekstu bazowego będącego połączeniem dwóch gatunków: sprawozdania i sylwetki. W czasie zajęć nr 2 podejmowali działania w zakresie interpretacji i analizy językowej opowiadania Olgi Tokarczuk Szafa. Omówiono zadania wykonywane przez uczących się oraz przestawiono i oceniono wybrane efekty pracy uczniów. W podsumowującej części trzeciej artykułu zaprezentowano procedurę wprowadzania treści literackich do nauczania JPJO, wyodrębniając w niej fazę wstępną, polegającą na wzbudzeniu zainteresowania twórcą, fazę drugą, skupiającą się na tworzeniu portretu twórcy i/lub sprawozdania z jego udziałem oraz fazę trzecią, docelową, w której proponuje się uczącym wgląd w tekst oryginalny twórcy. Zaakcentowano konieczność jednoczesnego rozwijania podczas tego rodzaju zajęć działań komunikacyjnych, mediacyjnych oraz kompetencji kulturowych i akademickich. Uznano, że w prowadzeniu zajęć wykorzystujących utwory literackie w grupach o profilu humanistycznym najlepiej sprawdza się podejście dyskursywne, umożliwiające wgląd w tekst z wielu perspektyw oraz przetwarzanie go.

Interkomprehensja w nauczaniu języka polskiego jako obcego (jpjo) Słowian wschodnich

Jacopo Saturno — 2022-12-29

Tematem artykułu jest nauczanie JPJO w oparciu o podobieństwa leksykalne i gramatyczne pomiędzy językiem polskim i językami wschodniosłowiańskimi w celu ułatwienia i przyspieszenia procesu akwizycji. Po wprowadzeniu do teoretycznego zakresu badań przedstawiają się autorską koncepcję psycholingwistycznych badań empirycznych oraz wyniki projektu badawczego, prezentującego opis sekwencji akwizycji wybranych elementów polskiej morfoskładni. Szczególną uwagę poświęcono implikacjom glottodydaktycznym przedstawionych wyników badań. Szczegółowo omawiana jest koncepcja programów nauczania i materiałów do szybkiego nauczania JPJO dla Słowian wschodnich by ułatwić integrację językową we społeczeństwie polskim w kontekście obecnego kryzysu humanitarnego w Ukrainie.

Komunikacyjny start. O zależności występowania form adresatywnych w podręcznikach do języka polskiego jako obcego od ich koncepcji metodycznej

Ewa Badyda — 2022-12-29

Artykuł omawia zależność występowania i zasobu form adresatywnych wprowadzanych w podręcznikach do nauki języka polskiego jako obcego z poziomu A0–B1 od metodycznej koncepcji ich opracowania. Analizie poddano znajdujące się w ich materiale konteksty, w których występują nominalne i atrybutywne formy adresatywne w strukturach syntaktycznie niezintegrowanych ze zdaniem. Wypływa z niej wniosek, że obecność i wachlarz form adresatywnych w podręczniku uzależnione są od jego całościowego zamysłu i koncepcji metodycznej, a w szczególności od takich jej aspektów jak: typ zaprezentowanych w podręczniku sytuacji komunikacyjnych, stopień prezentowania języka poprzez dialogi, wybór stałych bohaterów, proporcje prezentowania języka mówionego, w tym potocznego, oraz pisanego, wraz ze stopniem skoncentrowania się na nich, a także moment, w którym w podręczniku wprowadza się wołacz jako przypadek.

Miejsce słowotwórstwa w nauczaniu języka polskiego jako obcego – głos w dyskusji

Mateusz Gaze — 2022-12-29

Artykuł stanowi głos w dyskusji poświęconej nauczaniu słowotwórstwa języka polskiego jako obcego. Autor zauważa, że w glottodydaktyce polonistycznej daje się zauważyć dwa stanowiska dotyczące nauczania derywacji: systemowe i leksykalne (semantyczne). Autor, wychodząc z założenia, że słowotwórstwo jest zarazem systemem regularnym i nieregularnym, pokazuje, że oba te stanowiska można połączyć w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Ponadto sugeruje się, by pamiętać o powiązaniach między podsystemami językowymi, tj. między słowotwórstwem a fonetyką, grafią, fleksją, składnią, a nawet tekstologią.

Studium porównawcze testów biegłości językowej w części Rozumienia ze słuchu (poziom B1)

Adriana Prizel-Kania — 2022-12-29

Przedmiotem prowadzonych w niniejszym artykule analiz jest testowanie sprawności rozumienia ze słuchu w ramach wystandaryzowanych testów biegłości, których funkcją jest określenie i ocena umiejętności językowych zdającego na danym poziomie zaawansowania. Punktem odniesienia są kryteria poprawności testu, a w szczególności trafność treści, rozumiana obecnie jako zgodność ze zaktualizowanym opisem wskaźników biegłości zawartym w uzupełnionej wersji Europejskiego systemu opisu kształcenia językowego (CEFR Companion Volume with new descriptors, 2020). Analizie poddano testy na poziomie progowym – B1. Sposoby testowania, zastosowane teksty oraz konstrukcja egzaminów sprawdzających rozumienie polszczyzny mówionej porównane zostały z testami certyfikatowymi z języka angielskiego, niemieckiego i hiszpańskiego. Odwołanie się do osiągnięć w testowaniu języków światowych pozwala wyciągnąć wnioski dotyczące możliwości udoskonalenia sposobów testowania rozumienia ze słuchu w ramach egzaminów z języka polskiego. Wyniki analiz wskazują na potrzebę wprowadzenia do testów z języka polskiego większej liczby krótkich tekstów, które będą zróżnicowane pod względem gatunkowym np. fragmentów rozmów (oficjalnych, towarzyskich, rodzinnych), ogłoszeń, reklam, zapowiedzi, fragmentów programów telewizyjnych itd., co pozwoliłoby lepiej wykorzystać formułę egzaminu. W części aplikacyjnej artykułu zamieszczono także propozycje przykładowych jednostek testu, które stanowią egzemplifikację proponowanych rozwiązań.

Ustne strategie komunikacyjne stosowane przez Anglika uczącego się języka polskiego jako obcego. Studium przypadku

Edyta Wojtczak — 2022-12-29

W artykule autorka przedstawia i omawia wybrane strategie komunikacyjne o charakterze kompensacyjnym oraz interakcyjnym. Analizie poddane zostały transkrypcje nagrań pochodzące z pięciu prowadzonych przez siebie zajęć na poziomie A2. Biorący udział w badaniu cudzoziemiec (Anglik) charakteryzuje się pozytywnym podejściem do stosowania działań o charakterze strategicznym, co widoczne jest w jego wypowiedziach. Autorka prezentuje, jak może wyglądać komunikacja z częstym wykorzystywaniem strategii komunikacyjnych.

Analiza potrzeb językowych a dydaktyka polszczyzny zawodowej i specjalistycznej z perspektywy języka medycznego. Badanie pilotażowe

Anna Kijoch — 2022-12-29

Współczesny rynek pracy wymaga posługiwania się językami obcymi w różnych kontekstach, często bardzo specyficznych i typowych dla wybranych projektów czy stanowisk. Żeby poznać te konteksty i określić potrzeby językowe wybranych grup uczących się, coraz częściej stosowana jest analiza potrzeb językowych. Metoda ta pozwala dostosować program i treści kursu do wyzwań, jakim w przyszłości będzie musiał sprostać uczący się. Studenci programów prowadzonych w języku angielskim na polskich uczelniach medycznych są jedną z grup, których potrzeb językowych dotychczas nie zbadano. Specyfika tej grupy polega na tym, że z jednej strony ma ona narzędzie potrzebne do studiowania – zna język angielski, w którym prowadzone są zajęcia teoretyczne, ale z drugiej strony – podczas zajęć klinicznych – pracuje z polskimi pacjentami, z którymi nie może komunikować się bezpośrednio i musi korzystać z pomocy tłumacza. Celem artykułu jest przedstawienie wyników jakościowego badania pilotażowego, które pokazują potrzeby tej grupy uczących się i określają ich braki w zakresie komunikacji z polskimi pacjentami podczas zajęć klinicznych i praktyk. Trzy wywiady z absolwentami i studentami dostarczyły wiedzy o tym, czy znajomość języka polskiego jest potrzebna i czy ma to wpływ na jakość kształcenia, a także kiedy i w jakich celach potrzebny był studiującym język polski. Badanie to jest inspiracją i wstępem do planowanego w ramach pracy doktorskiej projektu, którego celem jest rozpoznanie i opis potrzeb językowych tej grupy uczących się z uwzględnieniem kontaktów z pacjentami podczas ich edukacji w Polsce. Pilotaż pozwolił zweryfikować narzędzia badawcze i założenia projektu badawczego.

Uwagi o (nie)istniejących formach rodzajowych czasownika i ich miejscu w nauczaniu jpjo

Maria Magdalena Nowakowska — 2022-12-29

Artykuł poświęcony jest nijakim formom czasownika 1. i 2. osoby liczby pojedynczej czasu przeszłego (a także przyszłego tzw. złożonego i trybu warunkowego). Jego celem jest zbadanie, czy formy te są prezentowane w podręcznikach do nauki jpjo i gramatykach języka polskiego (dla cudzoziemców). Okazuje się, że owe formy są w wydawnictwach dla cudzoziemców pomijane, podobnie jak i w polskich gramatykach, a stanowisko językoznawców wobec nich nie jest jednoznaczne. Autorka stoi na stanowisku wprowadzenia pełnej prezentacji czasownikowych form rodzajowych w podręcznikach do nauki jpjo (a także w gramatykach), motywując ją przede wszystkim systemowością wzorców koniugacyjnych czasu przeszłego (przyszłego złożonego i trybu warunkowego) także pod względem rodzaju gramatycznego. Zwraca też uwagę na coraz większe zainteresowanie formami rodzaju nijakiego osób z kręgu genderqueer oraz możliwością ich użycia w stosunku do osób niebinarnych i przez nie same.

Czy polszczyzna odziedziczona jest językiem zagrożonym?

Ewa Lipińska — 2022-12-29

Języki można kategoryzować na różne sposoby. Niniejszy artykuł odnosi się do ich żywotności, ze szczególnym uwzględnieniem polszczyzny odziedziczonej. Podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy jest ona językiem zagrożonym. Wyjaśniono przyczyny zagrożenia dla języków, wśród których w ostatnim okresie prym wiodą: globalizacja, migracje oraz związki (małżeństwa) mieszane. Powodują one destabilizację kulturową i językową w rodzinach emigrujących, w których dorośli – zazwyczaj nie posiadając odpowiedniej wiedzy dotyczącej konsekwencji zarzucania rodzimych wartości – skłaniają się ku asymilacji lub przełączają się na „system polonijny” komunikując się w języku będącym melanżem kilku wariantów (w tym: języka kraju osiedlenia). Ich dzieci, odchodząc od porozumiewania się po polsku, tzn. używając polszczyzny tylko w wersji ustnej ograniczonej do sytuacji domowej i rodzinnej, stanowią słabe ogniwo w jej transmisji. Remedium na aktywizację, czasem nawet na rewitalizację języka jest opanowanie polszczyzny standardowej, co może mieć miejsce w szkołach polskich/polonijnych. Niestety, wielu rodziców tego nie rozumie i decyduje o zaprzestaniu edukacji swoich dzieci po polsku.

Tematyka mniejszości etnicznych w ujęciu glottodydaktycznym – rozważania teoretyczne i badanie ankietowe

Barbara Łukaszewicz — 2022-12-29

Celem artykułu było przedstawienie zagadnienia mniejszości etnicznych w Polsce w kontekście dydaktyki języka polskiego i kultury polskiej jako obcej. W tekście zostały opisane najważniejsze aspekty związane z tym rodzajem społeczności w Polsce i rozważania dotyczące tytułowej problematyki na zajęciach dla cudzoziemców uczących się polszczyzny. W pracy zawarto również ustalenia teoretyczne sytuujące tematykę mniejszości etnicznych w obszarze geografii kulturowej. Zamieszczono też wyniki badania orientacji jego uczestników odnośnie do tytułowej tematyki oraz ich preferencji związanych z podejmowaniem tego tematu na zajęciach z języka polskiego i kultury polskiej. Grupa ankietowanych obejmowała 91 uczestników lektoratów języka polskiego na poziomach B2, C1 i C2, a zaprezentowane dane pozyskano z ankiety złożonej z pytań głównie o kafeterii zamkniętej. Większość respondentów potrafiła wymienić dwie bądź jedną mniejszość etniczną, a także wyraziła chęć zgłębiania badanej tematyki i włączania jej do programu zajęć z języka polskiego i kultury polskiej. Najwięcej ankietowanych zadeklarowało zainteresowanie zabytkami i atrakcjami turystycznymi związanymi z kulturą mniejszości etnicznych w Polsce, co zawarto w podsumowaniu artykułu i opisanych w nim propozycjach praktycznego wykorzystania wniosków wyciągniętych z badania. Analiza teoretyczna i interpretacja wyników ankiety pokazały, że tematyka mniejszości etnicznych stanowi interesujący dla cudzoziemców element wiedzy o polskim społeczeństwie.

Po co amerykańskiemu logopedzie język i kultura polska? Kilka refleksji na marginesie projektu „Polska brzmi znajomo”

Beata Terka — 2022-12-29

Artykuł zbiera i porządkuje wnioski oraz refleksje płynące z realizacji projektu Polska brzmi znajomo. Projekt stanowi interesujący przykład wykorzystania wiedzy i umiejętności w zakresie glottodydaktyki polonistycznej i logopedii w celu zaproponowania kreatywnej i skutecznej odpowiedzi na wyzwania współczesnego, wielokulturowego i wielojęzycznego, świata. Opisane działania projektowe prowadzone w Northern Illinois University w Stanach Zjednoczonych, wzbogacające proces kształcenia przyszłych amerykańskich logopedów w stanie Illinois o wiedzę na temat języka polskiego i polskiej kultury oraz umiejętność podstawowej komunikacji w języku polskim, stanowią punkt wyjścia do rozważań na temat roli nauczyciela-glottodydaktyka, nauczania w grupie heterogenicznej ze względu na pozycję zajmowaną przez uczących się w danej społeczności oraz stopień ich specjalizacji w określonej dziedzinie, niejednoznaczności odmiany nauczanego języka, a także problemów związanych z doborem przekazywanych treści kulturowych. Omówienie rezultatów projektu oraz stopnia jego efektywności – w oparciu o pre- i post-ankietę oraz pogłębione wywiady z uczestnikami – pozwala na zarysowanie perspektyw wykorzystania analogicznych rozwiązań w przyszłości.

Stereotypy etniczne we współczesnej kulturze. Uwagi po lekturze książki „O Polakach i Słoweńcach – w kręgu językowo-kulturowych stereotypów” autorstwa Marii Wacławek i Marii Wtorkowskiej (Lublana 2022)

Edyta Pałuszyńska — 2022-12-29

Celem artykułu recenzyjnego jest krytyczna analiza i ocena monografii naukowej autorstwa Marii Wacławek i Marii Wtorkowskiej pt.: O Polakach i Słoweńcach – w kręgu językowo-kulturowych stereotypów, wydanej w Słowenii w 2022 roku. W ocenie pracy wzięto pod uwagę podstawy teoretyczne, zakres i trafność doboru literatury przedmiotu oraz jej aktualność, funkcjonalność narzędzi badawczych w ramach zastosowanej metodologii, podstawę materiałową i rzetelność badań. Elementem oceny była również struktura pracy, podział na rozdziały, wnikliwość zgłębiania podejmowanych wątków, spójność syntetycznych podsumowań. Biorąc pod uwagę powyższe kryteria należy stwierdzić, że monografia wypełnia lukę badawczą na mapie stereotypów narodowych, buduje istotny kontekst kulturowy dla nauczania języka polskiego i słoweńskiego jako obcych. Oprócz wartości glottodydaktycznej książka jest przykładem pracy językoznawczej opartej na bogatym materiale i rzetelnym warsztacie metodologicznym.

Gramatyka w praktyce i teorii. O serii podręczników do nauki języka polskiego jako obcego Gramatyka dla praktyka. Funkcjonalne ćwiczenia gramatyczne z języka polskiego jako obcego dla obcokrajowców na poziomie A1, A2, B1

Iwona Dembowska-Wosik — 2022-12-29

Celem recenzji jest krytyczne omówienie serii trzech podręczników do nauki gramatyki polskiej jako obcej Gramatyka dla praktyka autorstwa Kamili Dembińskiej, Karoliny Fastyn-Pleger, Agnieszki Małyski i Marty Ułańskiej. Omówiono sposób realizacji zamysłu metodycznego, który stanowi podstawę organizacji materiału w podręcznikach, zawartość poszczególnych części serii, tematykę i stosowane formy ćwiczeń, metajęzyk, obecne w podręcznikach gatunki tekstów oraz warstwę stylistyczną, socjokulturową i realioznawczą.