Kręgi kamienne na cmentarzyskach kultury wielbarskiej na Pomorzu i ich związek z obrzędami i praktykami kultowymi

Autor

  • Krzysztof Walenta Uniwersytet Łódzki, Instytut Archeologii image/svg+xml

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6034.25.07

Abstrakt

Nach Meinung vieler Forscher sind Gräberfelder mit Steinkreisen in Pommern von aus Skandinavien eingewanderten Goten angelegt worden, die ihre Sitten und Riten im neuen Land weiterhin kultivieren. In der älteren Fachliteratur wurden unter dem Begriff „Steinkreis” alle kreisförmigen Steinkonstruktionen verstanden, was aus zahlreichen Informationen, die sich nicht verifizieren lassen, resultierte. Aus diesem Grund werden hier nur die systematisch untersuchten Gräberfelder analysiert, und zwar Babi Dół-Borcz, Grzybnica, Leśno, Odry und Węsiory, deren Forschungs- und Publikationsstand unterschiedlich ist.

Die grösste und am längsten untersuchte Nekropole in Odry liefert die meisten Informationen und Beobachtungen. Die Steinkreise in diesem Gräberfeld hat man mit astronomischen Systemen in Verbidung gebracht. Es wurden zehn Steinkreise, 30 Hügel und 534 Flachgräber untersucht. In Grzybnica waren fünf Steinkreise, in Węsiory vier, in Babi Dól Borcz drei und in Leśno ein Steinkreis entdeckt. Die chronologische Analyse lässt feststellen, dass die Steinkreise gleichzeitig mit den frühesten Bestattungen entstanden und während der Belegungszeit weitere angelegt wurden. Die Anordnung der Steinkreise in den genannten Friedhöfen bestätigt nicht eine Verbindung mit astronomischen Systemen; nur in Odry und Węsiory ist es möglich, die Lage von Hügeln und Steinkreisen auf der Azimutlinie des Sonnenaufgangs nach der Sommersonnenwende zu vermuten, ln Leśno ist der einzige entdeckte Steinkreis auf dem Weg vom Gräberfeld in die Siedlung situiert, was auf seine Bedeutung im lokalen Brauchtum hinweist.

Trotz des Mangels an direkten Beweisen in den Schriftquellen spielten die Steinkreise sehr wahrscheinlich eine Rolle im Kult, was auch durch die Vermutungen von R. Wolągiewicz über Opferbestattungen innerhalb dieser Befunde belegt werden kann.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Borczyk W. 1996 Uwagi na temat astronomicznej interpretacji układu kręgów kamiennych z okresu rzymskiego w Odrach. Acta Universitatis Lodziensis, Folia archaeologica 20.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6034.20.04

Godłowski K. 1974 Chronologia okresu późnorzymskiego i wczesnego okresu wędrówek ludów w Polsce północno-wschodniej. Rocznik Białostocki 12.
Google Scholar

Grabarczyk T. 1962 Sprawozdanie z badań na cmentarzysku kurhanowym z okresu rzymskiego w Odrach, pow. Chojnice w roku 1968. Komunikaty Archeologiczne, Bydgoszcz.
Google Scholar

Grabarczyk T. 1972 Sprawozdanie z badań na cmentarzysku kurhanowym z okresu rzymskiego w Odrach, pow. Chojnice w roku 1968. Komunikaty Archeologiczne, Bydgoszcz.
Google Scholar

Grabarczyk T. 1977 Kultura wielbarska na Pojezierzach Krajeńskim i Kaszubskim. Łódź.
Google Scholar

Grabarczyk T. 1999 Przyczynek do chronologii cmentarzyska w Węsiorach. [w:] Comhlan. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i okresu wpływów rzymskich w Europie środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65 rocznicę urodzin. Warszawa.
Google Scholar

Grabarczyk T. 2001 O Węsiorach w trzydzieści pięć lat później. Pomorania Antiqua 18.
Google Scholar

Hahuła K., Wołągiewicz R. 2001 Grzybnica. Ein Gräberfeld mit Steinkreisen der Wielbark-Kultur in Pommern. Monumenta Archaeologica Barbarica. Warszawa-Koszalin.
Google Scholar

Hirschfeld G. V. 1977 Die Steindenkmale der Vorzeit und ihre Bedeutung. Zeitschrift des historischen Vereins Marienwerder 2.
Google Scholar

Informator archeologiczny 1978 Badania 1978. Warszawa.
Google Scholar

Jordanes 1984 De origine actibusque Getarum (Getica) 41. Historia gocka, czyli scytyjska Europa. tłum. E. Zwolski. Lublin.
Google Scholar

Kempisty A. 1965 Obrządek pogrzebowy w okresie rzymskim na Mazowszu. Światowit 26.
Google Scholar

Kmieciński J. 1962 Zagadnienie tzw. kultury gocko-gepidzkiej na Pomorzu Wschodnim w okresie wczesnorzymskim. Łódź.
Google Scholar

Kmiecińskj J. (red.) 1968 Odry, cmentarzysko kurhanowe z okresu rzymskiego. Łódź.
Google Scholar

Kmieciński J., Blomberoowa M., Walenta K. 1966 Cmentarzysko kurhanowe ze starszego okresu rzymskiego w Węsiorach w pow. kartuskim. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria archeologiczna 12.
Google Scholar

Kokowski A. 1987 Zagadnienie kręgów kamiennych w środkowej strefie Pojezierza Pomorskiego. Acta Universitatis Lodziensis, Folia archaeologica 8.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6034.08.03

Kostrzewski J. 1928 Kurhany i kręgi kamienne w Odrach w pow. chojnickim na Pomorzu. Rocznik Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu 3.
Google Scholar

Kotlarczyk J. 1993 Kalendarzowe aspekty organizacji przestrzeni kultowej stanowiska w Odrach. [w:] Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich. Gdańsk.
Google Scholar

Lissauer A. 1873 Die Cromlechs und Trilithen in der Königl. Forst hei Odry am Schwarzwasser. Schriftender Naturforschenden Gesellschaft. N .F. 3.
Google Scholar

Lissauer A. 1887 Die prähistorischen Denkmäler der Provinz Westpreussen und der angrenzenden Gebiete. Leipzig.
Google Scholar

Malinowski T. 1981 Badania na cmentarzysku kultury wielbarskiej w Dębinie, gm. Ustka, woj. słupskie, stan. I. [w:] Problemy kultury wielbarskiej. Słupsk.
Google Scholar

Mączyńska M. 1983 Babi Dół-Borcz, Gräberfeld aus der römischen Kaiserzeit. Recherches Archéologiques de 1981, Kraków.
Google Scholar

Mączyńska M. 1999 Dwa złote pierścienie z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Babim Dole-Borczu, pow. kartuski, [w:] Comhlan. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i okresu wpływów rzymskich w Europie środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65 rocznicę urodzin. Warszawa.
Google Scholar

Okulicz J. 1970 Studia nad przemianami kulturowymi i osadniczymi w okresie rzymskim na Pomorzu Wschodnim, Mazowszu i Podlasiu. Archeologia Polski 15.
Google Scholar

Ossowski G. 1879, 1881, 1885, 1888 Zabytki przedhistoryczne ziem polskich. Ser. I, Prusy Królewskie, z. 1-4, Kraków.
Google Scholar

Pawlikowski M. 1990 Babi Dół-Borcz, Some Remarks on Geological Problems Relating to the Cemetery and Settlements. Recherches Archéologiques de 1989, Kraków.
Google Scholar

Piekarczyk S. 1963 O społeczeństwie i religii w Skandynawii w VIII-XI wieku. Warszawa.
Google Scholar

Stephan P. 1915 Vorgeschichtliche Sternkunde und Zeileneinteilung. Mannus 7.
Google Scholar

Tyszler L. 1979 Analiza przestrzenna wybranych elementów kulturowych na cmentarzysku w Odrach w woj. bydgoskim. Archaeologia Baltica 4.
Google Scholar

Walenta K. 1977 Kręgi kamienne i kurhany w okresie wpływów rzymskich na Pomorzu. Archeologia Baltica 2.
Google Scholar

Walenta K. 1968 Obrządek pogrzebowy, [w:] Kmieciński J. (red.). Odry, cmentarzysko kurhanowe z okresu rzymskiego w powiecie chojnickim. Łódź.
Google Scholar

Walenta K. 1992 Przyczynek do genezy wielbarskich cmentarzysk kurhanowych z kręgami kamiennymi. Folia archaeologica 16.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6034.16.21

Walenta K. 2006 Kręgi kamienne – legendy i rzeczywistość, [w:] Cultura et politico, Studia i rozprawy dedykowane Profesorowi Jerzemu Kmiecińskicmu, Łódź.
Google Scholar

Wołągiewicz R. 1977 Kręgi kamienne w Grzybnicy. Koszalin.
Google Scholar

Woźny J. 2000 Symbolika przestrzeni miejsc grzebalnych w czasach ciałopalenia zwłok na ziemiach polskich. Bydgoszcz.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2007-01-01

Jak cytować

Walenta, K. (2007). Kręgi kamienne na cmentarzyskach kultury wielbarskiej na Pomorzu i ich związek z obrzędami i praktykami kultowymi. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, (25), 129–154. https://doi.org/10.18778/0208-6034.25.07

Inne teksty tego samego autora