Zdolność komunikowania się ludzi z logicznej i psychologicznej perspektywy

Autor

  • Piotr Łukowski Uniwersytet Łódzki

Słowa kluczowe:

intuicja, empatia, poziomy empatii, język naturalny, akt mowy, znaczenie, tolerancyjność wyrażenia, nieostrość wyrażenia, ogólność wyrażenia, akcent, kontekstowość znaczenia, performatyw, mówienie nie wprost, kontekst wypowiedzi

Abstrakt

W pracy znaczenie wypowiedzi jest rozważane z dwóch punktów widzenia: logicznego i psychologicznego. Podejście logiczne uwzględnia szereg czynników wpływających na finalne znaczenie wypowiedzianych słów. Należą do nich między innymi: tolerancyjność wyrażenia, jego nieostrość, ogólność, akcent, mowa nie wprost i kontekstualność. Czynniki te są rozpoznawane intuicyjnie, zarówno przez nadawcę komunikatu, jak i odbiorcę. W przeciwnym razie nie mogłoby dojść do porozumienia. Okazuje się, że problem ten jest rozważany nie tylko w logice, ale również na gruncie psychologii. Różnym poziomom empatii odpowiada różny poziom umiejętności rozpoznawania znaczenia wypowiedzi, a więc różny poziom zdolności komunikacyjnej. Wydaje się, że logiczna (nie psychologiczna) intuicja, jak i psychologiczna empatia są zdolnościami, między którymi zachodzi bardzo daleka zbieżność. Celem pracy nie jest pokazanie, iż rozważana w tekście intuicja oraz empatia są tym samym, lecz że w różnych naukach rozważa się pokrewne kwestie, co oznacza, że wysiłki badaczy powinny być łączone. Innymi słowy, praca ta jest swoistą zachętą do podejmowania badań o charakterze interdyscyplinarnym. O ile to możliwe, działania takie winny zastąpić wysiłki podejmowane w izolacji od innych dyscyplin.

Biogram autora

Piotr Łukowski - Uniwersytet Łódzki

Piotr Łukowski — prof. nadzw. dr hab., kierownik Zakładu Kognitywistyki w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Łódzkiego. Zajmuje się logiką filozoficzną i formalną, filozofią języka naturalnego, paradoksami myślenia, rozumowaniami potocznymi oraz zagadnieniami perswazji i manipulacji.

Bibliografia

Ajdukiewicz K. (1965) Logika pragmatyczna, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Austin J. L. (1993) Jak działać słowami?, w: J. L. Austin, Mówienie i poznawanie: wykłady i rozprawy filozoficzne, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 543-713.
Google Scholar

Balas R. i in. (2009) (red.) Poznawcze i afektywne mechanizmy intuicji, Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Google Scholar

Baron-Cohen S. (2014) Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa, tłum. A. Nowak, Sopot, Wydawnictwo Smak Słowa.
Google Scholar

Bauer J. (2008) Empatia. Co potrafią lustrzane neurony, tłum. M. Guzowska-Dąbrowska, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Black M. (1949) Language and Philosophy. Studies in Method, Ithaca–New York, Cornell University Press.
Google Scholar

Chwistek L. (1963 [1934]) Granice zdrowego rozsądku, w: L. Chwistek, Pisma filozoficzne i logiczne. Tom 2, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Davis M. H. (2001) Empatia. O umiejętności współodczuwania, tłum. J. Kubiak, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Dummett M. (1991) The Logical Basis of Metaphysics, Cambridge, Mass: Harvard University.
Google Scholar

Eisenberg N. (2005) Empatia i sympatia, w: Psychologia emocji, M. Lewis, J. M. Haviland-Jones (red.), Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Kahneman D. (2012) Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, tłum. P. Szymczak, Poznań, Wydawnictwo Media Rodzina.
Google Scholar

Keil F. C. (1989) Concepts, kinds and cognitive development, Cambridge, MIT Press.
Google Scholar

Kolańczyk A. (2009) Mechanizmy intuicji odkrywane w badaniach, w: Poznawcze i afektywne mechanizmy intuicji, R. Balas i in. (red.), Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, s. 167-184.
Google Scholar

Łukowski P. (2012) Logika praktyczna z elementami wiedzy o manipulacji, Warszawa, Wydawnictwo Wolters Kluwer.
Google Scholar

Maruszewski T. (2014) Wstęp, w: S. Baron-Cohen, Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa, tłum. A. Nowak, Sopot, Wydawnictwo Smak Słowa.
Google Scholar

Piaget J. (2005 [1923]) Mowa i myślenie dziecka, tłum. A. Cieślak, Warszawa.
Google Scholar

Piaget J. (2006 [1926]) Jak sobie dziecko wyobraża świat, tłum. M. Gawlik, Warszawa.
Google Scholar

Piaget J., Inhelder B. (1974) The child’s construction of quantities, London, Routledge and Kegan Paul.
Google Scholar

Reinach A. (1983 [1913]) Die apriorischen Grundlagen des bürgerlischen Rechts, Jahrbuch für „Philosophie und phänomenologische Forschung” nr 1/2, s. 685-847.
Google Scholar

Przekład angielski: The Apriori Foundations of the Civil Law, tłum. John F. Crosby, „Aletheia” nr 3 , s. 1-142.
Google Scholar

Russell B. (1923) Vagueness, „The Australasian Journal of Psychology and Philosophy” nr 1, s. 84-92.
Google Scholar

Searle J. R. (1987) Czynności mowy. Rozważania z filozofii języka, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa, Wydawnictwo PAX.
Google Scholar

Searle J. R. Vanderveken D. (1985) Foundations of Illocutionary Logic, Cambridge University Press.
Google Scholar

Unger P. (1979) Why There Are No People, Midwest Studies in Philosophy 5, Studies in Metaphysics, s. 177-222.
Google Scholar

Unger P. (2004) The Mental Problems of the Many, w: Oxford Studies in Metaphysics. Volume 1, D. Zimmermann (red.), Oxford.
Google Scholar

Vanderveken D. (1990) Meaning and Speech Acts: Principles of language use, Cambridge, University Press.
Google Scholar

Wygotski L. S. (1989 [1934]) Myślenie i mowa, tłum. E. Flesznerowa, J. Fleszner, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2015-09-30

Jak cytować

Łukowski, P. (2015). Zdolność komunikowania się ludzi z logicznej i psychologicznej perspektywy. Nauki O Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 1(1), 88–109. Pobrano z https://www.czasopisma.uni.lodz.pl/wychow/article/view/11312