Distances et évitements : enseignants à l’épreuve de leur visibilité sur internet

Tiago Ribeiro Santos

doi:10.18778/2450-4491.21.10

Autor

Tiago Ribeiro Santos Université de Lorraine, France https://orcid.org/0000-0002-0941-167X

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.21.10

Słowa kluczowe:

nauczyciele, rozpoznawalność, wirtualne sieci społecznościowe, aktywność internetowa na użytek osobisty, relacja wychowawcza, dystans

Abstrakt

W artykule przedstawiono w pierwszym rzędzie krótkie omówienie pojęcia „dystans”, zwłaszcza w rozumieniu socjologii wychowania Émile’a Durkheima, Pierre’a Bourdieu i François Dubeta. Problematyzacja tego pojęcia umożliwiła następnie analizę strategii podejmowanych przez posiadających wirtualne profile w sieciach społecznościowych nauczycieli w celu ochrony ich życia osobistego i aktywności pozaszkolnej. Do zebrania materiałów empirycznych wykorzystano forum internetowe, w szczególności dotyczących nauczycieli, którzy z jednej strony akceptują byłych uczniów na swoich prywatnych profilach, a z drugiej strony tych, którzy akceptują obecnych uczniów na z góry ustalonych i ograniczonych warunkach interakcji. Te indywidualne sposoby rozwiązywania problemów dostarczają pewnych dowodów na istnienie norm moralnych, które ciążą na nauczycielach aktywnych na forach społecznościowych i starających się poprzez rytuały unikania zapewnić wyidealizowany obraz swojej roli zawodowej.

Biogram autora

Tiago Ribeiro Santos - Université de Lorraine, France

Tiago Ribeiro Santos – asystent naukowo-badawczy zatrudniony na podstawie umowy (ATER) na Uniwersytecie Lotaryngii, prowadzi badania dotyczące socjalizacji w kontekście szkolnym oraz zjawisk związanych z bliskością relacyjną i dystansem zawodowym. Wydział Nauk o Sporcie w Nancy. Departament Archiwów Henri-Poincaré (UMR 7117); tiago.ribeiro-santos@univ-lorraine.fr

Bibliografia

Asterhan C. S., Rosenberg H. (2015) The Promise, Reality and Dilemmas of Secondary School Teacher–Student Interactions in Facebook : The Teacher Perspective, « Computers & Education », n° 85, pp. 134–148, https://doi.org/10.1016/j.compedu.2015.02.003.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.compedu.2015.02.003

Barrère A. (2002) Les enseignants au travail. Une sociologie des métiers de l’école, Paris, PUF.
Google Scholar

Baudelaire C. (2006) Le spleen de Paris : petits poèmes en prose, Paris, Gallimard.
Google Scholar

Beauregard F., Grenier N. (2017) Pratiques de communication de parents immigrants et d’enseignantes titulaires au primaire, « Revue Internationale de l’Éducation Familiale », n° 41(1), pp. 127–154.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/rief.041.0127

Bourdieu P., Champagne P. (1992) Les exclus de l’intérieur, „Actes de la Recherche en Sciences Sociales”, n° 91–92, pp. 71–75.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/arss.p1992.91n1.0071

Bourdieu P., Passeron J.-C. (1964) Les héritiers : les étudiants et la culture, Paris, Les Éditions de Minuit.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783112319161

Bourdieu P., Passeron J.-C. (1970) La reproduction : éléments pour une théorie du système d’enseignement, Paris, Les Éditions de Minuit.
Google Scholar

Boyd D. (2016) C’est compliqué : les vies numériques des adolescents, Caen, C&F Éditions.
Google Scholar

Bucheton D., Soulé Y. (2009) Les gestes professionnels dans la classe : une approche par les didactiques, Paris, ESF.
Google Scholar

Damani K. (2019) Pourquoi certains enseignants désertent-ils Facebook ?, « Cliopsy », n° 22(2), pp. 57–76, https://doi.org/10.3917/cliop.022.0057.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/cliop.022.0057

Dubet F. (1991) Les lycéens, Paris, Éditions du Seuil.
Google Scholar

Dubet F. (2002) Le déclin de l’institution, Paris, Éditions du Seuil.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4000/questionsdecommunication.7552

Dubet F. (2008) Faits d’école, Paris, Éditions de l’École des hautes études en sciences sociales.
Google Scholar

Dubet F. (2017) L’expérience sociologique, Paris, La Découverte.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/dec.dubet.2017.01

Dubet F. (2022) Tous inégaux, tous singuliers : repenser la solidarité, Paris, Le Seuil.
Google Scholar

Durkheim É. (2012) L’éducation morale, Paris, Presses Universitaires de France.
Google Scholar

Durkheim É. (2013) De la division du travail social, Paris, Presses Universitaires de France.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/puf.durk.2013.01

Errera C. (2006) La vie privée des politiques, un tabou de la presse française, « Communication et langages », n° 148, pp. 81–102.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3406/colan.2006.4598

Goffman E. (1973) La mise en scène de la vie quotidienne : la présentation de soi, Paris, Les Éditions de Minuit.
Google Scholar

Goffman E. (1974) Les rites d’interaction, Paris, Les Éditions de Minuit.
Google Scholar

Heinich N. (2017) Des valeurs : une approche sociologique, Paris, Gallimard.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14375/NP.9782072559891

Lahire B. (2023) Les structures fondamentales des sociétés humaines, Paris, La Découverte.
Google Scholar

Le Deuff O. (2011) Éducation et réseaux socionumériques : des environnements qui nécessitent une formation, « Hermès, La Revue », n° 59(1), pp. 67–73, https://doi.org/10.3917/herm.059.0067.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/herm.059.0067

Livingstone S., Sylwander K. R. (2025) Conceptualizing Age-Appropriate Social Media to Support Children’s Digital Futures, « British Journal of Developmental Psychology », n° 00, pp. 1–13, https://doi.org/10.1111/bjdp.70006
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/bjdp.70006

Martuccelli D. (1999) Sociologies de la modernité : l’itinéraire du XXe siècle, Paris, Gallimard.
Google Scholar

Renaut A. (2004) La fin de l’autorité, Paris, Flammarion.
Google Scholar

Rosenberg H., Asterhan C. S. C. (2018) “WhatsApp, Teacher?” – Student Perspectives on Teacher-Student WhatsApp Interactions in Secondary Schools, « Journal of Information Technology Education Research », n° 17, pp. 205–226, https://doi.org/10.28945/4081.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.28945/4081

Sarmurzin Y., Baktybayev Z., Kenzhebayeva K., Amanova A., Tulepbergenova A. (2025) “Teachers Are Not Imams” : The Impact of Social Media on the Status of Teachers in Kazakhstan, « International Journal of Educational Development », n° 113 : 103220, https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2025.103220.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2025.103220

Simonian S. (2022) Affordance in : Dictionnaire des concepts de la professionnalisation, A. Jorro (ed.), Louvain-la-Neuve, De Boeck Supérieur, pp. 37–40, https://doi.org/10.3917/dbu.jorro.2022.01.0037.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/dbu.jorro.2022.01.0037

Stinchcombe A.-L. (2022) Faut-il tuer pères et mères en sociologie ?, « Zilsel », n° 10, pp. 333–353.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/zil.010.0333

Willis A., Grainger P., Thiele C., Simon S., Menzies S., Dwyer R. (2023) The Benefits and Pitfalls of Social Media for Teachers’ Agency and Wellbeing, « Technology, Pedagogy and Education », n° 32(5), pp. 621–637, https://doi.org/10.1080/1475939X.2023.2210585.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/1475939X.2023.2210585

Neoprofs.org (2012): [John], Charte du Forum Neoprofs.org, https://www.neoprofs.org/t41977-lire-la-charte-neoprofs (consulté : 15.09.2025).
Google Scholar