Kategorie wiedzy i władzy w dyskursie publicznym

Małgorzata Rzeszutko-Iwan

doi:10.18778/0860-6587.21.03

Autor

Małgorzata Rzeszutko-Iwan UMCS Centrum Języka i Kultury Polskiej dla Polonii i Cudzoziemców

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.21.03

Słowa kluczowe:

dyskurs (publiczny, sądowy, medialny), kategoria wiedzy, kategoria władzy, ład

Abstrakt

Cel artykułu stanowi prezentacja funkcjonowania kategorii wiedzy, władzy i ładu w dyskursie publicznym na przykładzie dyskursu sądowego i medialnego. Źródłem ich rozumienia jest twórczość filozofa Michela Foucaulta. Immanentny ład przejawia się poprzez kategorię wiedzy i władzy, a kategorie te konstytuują i kreują dyskurs, który pełni istotną funkcję instytucjonalnego narzędzia utrzymania porządku wewnętrznego, gwaranta spójnych relacji podmiotowych, sytuacyjnych, kontekstowych, tematycznych, a także ideologicznych, aksjologicznych, społecznych. Kategoria ładu przejawia się w trzech wymiarach: symbolicznym, niewerbalnym i werbalnym. Wiedza rozumiana jest jako: poznawanie, dochodzenie do prawdy oraz interpretowanie, ujawnianie prawdy. Kategoria władzy natomiast przybiera wymiar instytucjonalny – rzeczywisty i/ lub językowy – symboliczny.

Bibliografia

Dijk van T. (red.), 2001, Dyskurs jako struktura i proces, Warszawa.
Google Scholar

Duszak A., Fairclough N. (red.), 2008, Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, Kraków.
Google Scholar

Foucault M., 2002, Porządek dyskursu, Gdańsk.
Google Scholar

Foucault M., 2006, Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, Gdańsk.
Google Scholar

Fleischer M., 1994, Problemy i hipotezy systemowej teorii kultury, Wrocław.
Google Scholar

Fleischer M., 2002, Teoria kultury i komunikacji. Systemowe i ewolucyjne podstawy, Wrocław.
Google Scholar

Grzmil-Tylutki H., 2007, Gatunek w świetle francuskiej teorii dyskursu, Kraków.
Google Scholar

Grzmil-Tylutki H., 2009, Gatunek – kategoria analizy dyskursu, „Biuletyn PTJ”, z. LXV, s. 89–99.
Google Scholar

Labocha J., 1996, Tekst, wypowiedź, dyskurs, [w:] Styl a tekst, red. S. Gajda, M. Balowski, Opole, s.49–55.
Google Scholar

Labocha J., 2008, Tekst, wypowiedź, dyskurs w procesie komunikacji językowej, Kraków.
Google Scholar

Machiavelli N., 1984a, Książę, Warszawa.
Google Scholar

Machiavelli N., 1984b, Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza, Warszawa.
Google Scholar

Pałuszyńska E., 2012, Strategie dziennikarzy i ich rozmówców w medialnym dyskursie publicznym, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-749-6

Rzeszutko M., 2001, Kategorialne wyznaczniki gry w tekście rozprawy sądowej, „Poradnik Językowy”, z. 10, s. 1–9.
Google Scholar

Rzeszutko M., 2002, Rytualny charakter interakcji w rozprawie sądowej, [w:] Język trzeciego tysiąclecia II, t. 1: Nowe oblicza komunikacji we współczesnej polszczyźnie, red. G. Szpila, Kraków, s. 193–203.
Google Scholar

Rzeszutko M., 2003, Rozprawa sądowa w świetle lingwistyki tekstu, Lublin.
Google Scholar

Rzeszutko-Iwan M., Strategie w wywiadzie radiowym – na przykładzie audycji „Gość Radia ZET”, [w:] Jak analizować dyskurs?, red. W. Czachur, A. Kulczyńska, Ł. Kumięga, Kraków (w druku).
Google Scholar

Śliwiński S., 1984, Proces, Warszawa.
Google Scholar

Witosz B., 2009, Gatunek tekstu wobec „porządku dyskursu”, „Biuletyn PTJ”, z. LXV, s. 99–111.
Google Scholar

Wronkowska S., Ziembiński Z., 1997, Zarys teorii prawa, Warszawa.
Google Scholar