Starzenie się ludności w kontekście zmian w rozrodczości

Abstrakt

Za proces starzenia się ludności w dużej mierze odpowiedzialne są zmiany w zachowaniach prokreacyjnych – przede wszystkim spadek poziomu dzietności. Do oceny wpływu rozrodczości na zmiany w udziałach osób starych w populacji posłużyły cztery warianty Prognozy ludności ONZ 2010 dla Polski i Europy oraz wybrane wskaźniki starzenia się.

Do końca lat 1980. relatywnie wysoki poziom dzietności w Polsce, jak i krótkie trwanie życia, powodowały że proces starzenia się ludności naszego kraju przebiegał znacznie wolniej niż w Europie. W ostatnich dwóch dekadach następował wzrost udziału ludności starej, za co w dłużej mierze odpowiada głęboki spadek liczby urodzeń. Od blisko dekady Polska znajduje się wśród populacji starych demograficznych, choć w z Włochami, czy Niemcami proces ten jest relatywnie mniej zaawansowany.

Według wariantu średniego Prognozy ONZ dzietność w Polsce powinna przez najbliższe dekady rosnąć, ale jej poziom miałby być niewystarczający do utrzymania prostej zastępowalności pokoleń. Tylko według wariantu wysokiego miałby nastąpić wzrost dzietności pozwalający na rozszerzoną reprodukcję. Taka sytuacja miałaby wystąpić już w pierwszej połowie lat 20. tego stulecia.

Analiza poszczególnych wskaźników pozwalających na stopień zaawansowania starości demograficznej pozwala stwierdzić, że nawet wzrost poziomu dzietności do poziomu wysokiego nie przyniesie odmładzania struktury ludności według wieku, ale może spowodować jego znaczne spowolnienie.