Odnawianie znaczeń. Strategie czytania literatury polskiego renesansu i baroku

Ireneusz Szczukowski

doi:10.18778/2299-7458.02.26

Autor

Ireneusz Szczukowski Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Instytut Filologii Polskiej i Kul- turoznawstwa, Zakład Literatury Dawnej i Edytorstwa.

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-7458.02.26

Słowa kluczowe:

Literatura staropolska, interpretacja, metodologia, humanistyka

Abstrakt

Niniejszy artykuł dotyczy metodologii czytania literatury polskiego renesansu i baroku. W szkicu tym interesują mnie przede wszystkim te strategie badawcze, które w pełni są uświadamiane i artykułowane w literaturze przedmiotowej od lat 90-tych ubiegłego stulecia i które są zarazem próbą przewartościowania istniejących już narzędzi czytania literatury staropolskiej. Pomimo istnienia ważnych prac, które coraz mocniej problematyzują sam namysł nad metodami interpretacji literatury XVI i XVII, to jednak wydaje się, że dialog z nowoczesnymi paradygmatami postrzegania tekstów literackich nie stanowi zasadniczego nurtu w podejmowanych interpretacyjnych zabiegach. Dzięki przemianom dyskursu humanistycznego (np. poststrukturalizm, feminizm, gender studies, postkolonializm, antropologia literatury) wciąż można i należy ponawiać pytanie o literaturę staropolską, jej miejsce w horyzoncie zagadnień i problemów, jakie formułuje współczesna teoria.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bachmann-Medick Doris, Cultural turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze, przeł. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 2012
Google Scholar

Badania porównawcze. Dyskusja o metodzie. Radziejowice 6-8 lutego 1997 r., red. Alina Nowicka-Jeżowa, Izabelin 1998
Google Scholar

Bogucka Maria, Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa 2006
Google Scholar

Bohuszewicz Paweł, Po co literaturze dawnej współczesna teoria?, „Litteraria Copernicana” 2008, nr 2, s. 8–27
Google Scholar

Bohuszewicz Paweł, Związki niebezpieczne, związki konieczne. O „alternatywnych” sposobach lektury tekstów staropolskich, „Roczniki Humanistyczne” 2011, nr 1, s. 251–268
Google Scholar

Borowski Andrzej, Tendencje metodologiczne w najnowszych badaniach nad literaturą staropolską, „Teksty Drugie” 1994, nr 3, s. 78–93
Google Scholar

Burzyńska Anna, Anty-teoria literatury, Kraków 2006, s. 111
Google Scholar

Cybulska-Bohuszewicz Ewa, „On utwierdził na wieki niebo niestanowne”. Chrześcijańska wizja kosmosu w poezji polskiej (od połowy XVI do połowy XVIII w.), Warszawa 2010
Google Scholar

Czechowicz Agnieszka, Uwagi o przymusach metodologicznych w badaniach literatury staropolskiej, „Roczniki Humanistyczne” 2008, nr 1, s. 7–13
Google Scholar

11. Czyż Antoni, Bycie w tekstach dawnych, [w:] tenże, Światło i słowo. Egzystencjalne czytanie tekstów dawnych, Warszawa 1995, s. 350-353
Google Scholar

Goliński Janusz K., Okolice trwogi. Lęk w literaturze i kulturze dawnej Polski, Bydgoszcz 1997
Google Scholar

Goliński Janusz K., Peccata capitalia. Pisarze staropolscy o naturze ludzkiej i grzechu, Bydgoszcz 2002
Google Scholar

Goliński Janusz K., Peccata capitalia. Pisarze staropolscy o naturze ludzkiej i grzechu, Bydgoszcz 2002, Od historii idei do historii literatury, „Litteraria Copernicana” 2008, nr 2, s. 41–47
Google Scholar

Hanusiewicz-Lavallee Mirosława, Współczesne metody badań nad staropolską literaturą religijną, „Roczniki Humanistyczne 2008, nr 1, s. 17–37
Google Scholar

Humanitas. Projekty antropologii humanistycznej, cz. II: Inspiracje filozoficzne projektów antropologicznych, red. Alina Nowicka-Jeżowa, Warszawa 2010.
Google Scholar

Inspiracje platońskie literatury staropolskiej, red. Alina Nowicka-Jeżowa i Paweł Stępień, Warszawa 2000
Google Scholar

Iser Wolfgang, Czym jest antropologia literatury? Różnica miedzy fikcjami wyjaśniającymi a odkrywającymi, przekł. Anna Kowalcze-Pawlik, „Teksty Drugie” 2006, nr 5, s. 11–34
Google Scholar

Kowalski Piotr, Theatrum świata wszytkiego i poćciwy gospodarz. O wizji świata pewnego siedemnastowiecznego pisarza ziemiańskiego, Kraków 2000
Google Scholar

Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. Michał Paweł Markowski, Ryszard Nycz, Kraków 2006
Google Scholar

Lasocińska Estera, „Cnota sama z mądrością jest naszym żywotem”. Stoickie pojęcie cnoty w poezji polskiej XVII wieku, Warszawa 2003
Google Scholar

Literatura dawna a współczesna humanistyka, red. Krzysztof Obremski, Toruń 2010.
Google Scholar

Maleszyński Dariusz Cezary, Człowiek w tekście. Formy istnienia według literatury staropolskiej, Poznań 2002.
Google Scholar

Narracja i tożsamość. Narracje w kulturze, red. Włodzimierz Bolecki i Ryszard Nycz, Warszawa 2004
Google Scholar

Nastulczyk Tomasz, Oczko Piotr, „…iż ten zły zwyczaj do nas nie przyszedł”. Reprezentacje homoseksualności w piśmiennictwie staropolskim, „Litteraria Copernicana” 2012, nr 1, s. 89–117
Google Scholar

Nowicka-Jeżowa Alina, Komparatystyka i filologia. Uwagi o studiach porównawczych literatury epok dawnych, [w:] Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd polonistów, Kraków, 22-25 września 2004, red. Małgorzata Czermińska i inni, t. 2, Kraków 2005, s. 348–361
Google Scholar

Nowicka-Jeżowa Alina, Nurty humanistyczne w kulturze polskiej. Perspektywy historii idei, [w:] Humanitas. Projekty antropologii humanistycznej, cz. I: Paradygmaty – tradycje – profile humanistyczne, red. Alina Nowicka-Jeżowa, Warszawa 2009-2010, s. 12
Google Scholar

Nowicka-Jeżowa Alina, Pieśni czasu śmierci. Studium z historii duchowości XVI–XVIII wieku, Lublin 1992
Google Scholar

Obremski Krzysztof, Kilka słów wprowadzenia, „Litteraria Copernicana” 2008, nr 2, s. 4–5
Google Scholar

Obremski Krzysztof, Ksieni Teresa Chreptowiczówna i emancypacja. Zapis nietrafnej, chociaż metodologicznie pożytecznej hipotezy badawczej, „Litteraria Copernicana” 2008, nr 2, s. 141–153
Google Scholar

Obremski Krzysztof, „Szare kurki przy bażantach”? Męskie odstępstwa od układu patriarchalno-niewolniczego, [w:] Literatura dawna a współczesna humanistyka…, s. 263–282
Google Scholar

Oczko Piotr, Dlaczego nie chcę pisać o staropolskich samcołożnikach? Przyczynek do archeologii gay studies w Polsce, „Teksty Drugie” 2008, nr 5, s. 3–50
Google Scholar

Paradygmat pamięci w kulturze. Prace dedykowane Antoniemu Czyżowi, red. Andrzej Borkowski, Marcin Pliszka, Artur Ziontek, Siedlce 2005
Google Scholar

Partyka Joanna, „Żona wyćwiczona”. Kobieta pisząca w kulturze XVI i XVII wieku, Warszawa 2004
Google Scholar

Płuciennik Jarosław, Anatomia nowoczesnej duszy. Nowożytne doświadczenie literatury. Od Psałterza Dawidowego Jana Kochanowskiego do… strumienia świadomości i promieni Roentgena, [w:] tenże, Literatura, głupcze! Laboratoria nowoczesnej kultury literackiej, Kraków 2009, s. 75–96
Google Scholar

Prejs Marek, Oralność i mnemonika. Późny barok w kulturze polskiej, Warszawa 2009
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323515111

Raubo Grzegorz, „Światło przyrodzone”. Rozum w literaturze polskiego baroku, Poznań 2006 oraz „Ludzie się na górne zapatrują obroty”. Astronomiczne konteksty literatury polskiego baroku, Poznań 2011
Google Scholar

Raubo Grzegorz, Barokowy świat człowieka. Refleksja antropologiczna w twórczości Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, Poznań 1997
Google Scholar

Redfield James, Filologia klasyczna a antropologia, [w:] Antropologia antyku greckiego. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Włodzimierz Lengauer, Warszawa 2012, s. 36–52
Google Scholar

Rembowska-Płuciennik Magdalena, Poetyka i antropologia, [w:] Antropologia kultury – antropologia literatury. Na tropach koligacji, pod red. Ewy Kosowskiej, Anny Gomóły i Eugeniusz Jaworskiego, Katowice 2007, s. 90–98
Google Scholar

Sowa Jan, Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Kraków 2011
Google Scholar

Szczukowski Ireneusz, Ciało w badaniach nad polską literaturą dawną, „Litteraria Copernicana” 2012, nr 1, s. 9–21
Google Scholar

Śnieżko Dariusz, „Kronika wszytkiego świata” Marcina Bielskiego. Pogranicze dyskursów, Szczecin 2004
Google Scholar

Ta dziwna instytucja zwana literaturą. Z Jacquesem Derridą rozmawia Derek Attridge, przekł. Michał Paweł Markowski, „Literatura na Świecie” 1998, nr 11–12, s. 176–225
Google Scholar

Urbański Piotr, „Zakazana przyjaźń” w poezji nowołacińskiej, [w:] Ciało – płeć – literatura. Prace ofiarowane Profesorowi Germanowi Ritzowi, red. Magdalena Hornung, Marcin Jędrzejczak, Tadeusz Korsak, Warszawa 2001, s. 551–557
Google Scholar

Walas Teresa, Czy jest możliwa inna historia literatury?, Kraków 1993
Google Scholar

Wątki neostoickie w literaturze polskiego renesansu i baroku, red. Piotr Urbański, Szczecin 1999
Google Scholar

Wilczek Piotr, Najnowsze tendencje w badaniach nad literaturą staropolską, [w:] tenże, Polonice et Latine. Studia o literaturze staropolskiej, Katowice 2007, s. 13–30
Google Scholar

Wiśniewska Halina, Świat płci żeńskiej baroku zaklęty w słowach, Lublin 2003
Google Scholar

Wojtowicz Witold, Między literaturą a kulturą. Studia o literaturze mieszczańskiej przełomu XVI i XVII wieku, Szczecin 2010
Google Scholar

Ziemba Kwiryna, Jan Kochanowski jako poeta egzystencji. Prolegomena do interpretacji „Trenów”, Warszawa 1994, s. I–XIII
Google Scholar

Ziemba Kwiryna, Projekt komparatystyki wewnętrznej, [w:] Polonistyka w przebudowie…, t. 1, s. 423–433
Google Scholar