Należyta staranność przedsiębiorstw w zakresie przestrzegania praw człowieka w świetle dyrektywy 2024/1760

Dagmara Skupień

doi:10.18778/0208-6069.111.07

Autor

Dagmara Skupień Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-3620-5377

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6069.111.07

Słowa kluczowe:

dyrektywa 2024/1760, Międzynarodowa Organizacja Pracy, należyta staranność, prawa człowieka

Abstrakt

Działalność gospodarcza prowadzona z poszanowaniem praw człowieka i środowiska naturalnego to ideał, do urzeczywistnienia którego zmierzają organizacje międzynarodowe, takie jak ONZ i MOP. W ciągu ostatnich lat problematyka zrównoważonego rozwoju stała się przedmiotem szczególnego zainteresowania Unii Europejskiej. Artykuł koncentruje się na obowiązkach przedsiębiorstw w zakresie ochrony praw człowieka w sferze zatrudnienia, objętych zakresem dyrektywy UE 2024/1760 i konsekwencjach nieprzestrzegania tych obowiązków. Analiza dotyczy w szczególności katalogu praw człowieka w stosunkach zatrudnienia, które są przedmiotem ochrony w omawianej dyrektywie.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Atadjanov, Rustam. 2019. Humanness as a Protected Legal Interest of Crimes Against Humanity. Conceptual and Normative Aspects. Cham: Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-6265-299-6
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-6265-299-6

Florek, Ludwik. Michał Seweryński. 1988. Międzynarodowe Prawo Pracy. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.
Google Scholar

Góralczyk, Wojciech. Stefan Sawicki. 2020. Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Gruszecka, Dagmara. 2012. Ochrona dobra prawnego na przedpolu jego naruszenia. Analiza karnistyczna. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

ILO. 2022. Walk Free, IOM UN Migration. Modern slavery global estimates, Geneva, https://www.ilo.org/global/topics/forced-labour/publications/WCMS_854795/lang--en/index.htm (dostęp: 15.04.2025).
Google Scholar

Jan XXIII. 1961. Mater et magistra, Rzym, https://www.mop.pl/doc/html/encykliki/Mater%20 et%20Magistra.htm (dostęp: 15.04.2025).
Google Scholar

Jan Paweł II. 1981. Laborem exercens, Rzym, https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_14091981_laborem-exercens.html (dostęp: 15.04.2025).
Google Scholar

Jan Paweł II. 1991. Centesimus annus, Rzym, https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_01051991_centesimus-annus.html (dostęp: 15.04.2025).
Google Scholar

Joseph, Sarah. 2010. „UN Covenants and Labour Rights”. W Human Rights at Work: Perspectives on Law and Regulation. 331–358. Red. Colin Fenwick, Tonia Novitz. Oxford: Hart Publishing.
Google Scholar

Komisja Europejska. 2011. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Odnowiona strategia UE na lata 2011–2014 dotycząca społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, dnia 25.10.2011, KOM (2011) 681 final.
Google Scholar

Komisja Europejska. 2020. Wspólny Komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady, Plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji na lata 2020–2024. Bruksela, dnia 25.03.2020, JOIN(2020) 5 final.
Google Scholar

Komisja Europejska. 2022. Wniosek. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz zmieniająca dyrektywę (UE) 2019/1937, COM(2022) 71 final.
Google Scholar

Komisja Europejska. 2025. Commission simplifies rules on sustainability and EU investments, delivering over €6 billion in administrative relief. Brussels, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_25_614 (dostęp: 15.04.2025).
Google Scholar

Leon XIII. 1891. Encyklika o kwestii robotniczej Rerum novarum, Rzym https://www.mop.pl/doc/html/encykliki/Rerum%20novarum.htm (dostęp: 15.04.2025).
Google Scholar

OECD. 2024. Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych dotyczące odpowiedzialnego prowadzenia działalności biznesowej. Paris: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9fe6d8dc-pl
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1787/9fe6d8dc-pl

Orzeszyna, Krzysztof. Michał Skwarzyński. Robert Tabaszewski. 2022. Prawo międzynarodowe praw człowieka. Warszawa: CH.Beck.
Google Scholar

Roxin, Claus. 2006. Strafrecht: Allgemeiner Teil. Grundlagen: der Aufbau der Verbrechenslehre. Band 1. München: C.H.Beck.
Google Scholar

Sachs, Tatiana. 2017. „La loi sur le devoir de vigilance des sociétés-mères et sociétés donneuses d’ordre: les ingrédients d’une corégulation”. Revue de droit du travail 6: 380–390.
Google Scholar

Seweryński, Michał. 2011. „Godność pracy człowieka w świetle nauki społecznej Kościoła”. W Nauka–Etyka–Wiara 2011, NEW’ 11, Konferencja Chrześcijańskiego Forum Pracowników Nauki, Dobieszków 23–26 czerwca 2011 r. 329–336. Red. Julian Ławrynowicz, Andrzej Zabołotny. Warszawa: ChFPN.
Google Scholar

Sherpa, Terre Solidaire, Business & Human Rights Resource Centre. 2025. Duty of vigilance radar, https://vigilance-plan.org/search/ (dostęp: 15.04.2025).
Google Scholar

Sylwestrzak, Andrzej. 2012. „Filozofia pracy w encyklikach Leona XIII i Jana Pawła II”. W Wolność i sprawiedliwość w zatrudnieniu. Księga Pamiątkowa Poświęcona Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej Profesorowi Lechowi Kaczyńskiemu. 317–331. Red. Michał Seweryński, Jakub Stelina. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Świątkowski, Andrzej Maria. 2018. Międzynarodowe prawo pracy. Tom I: Międzynarodowe prawo pracy – standardy międzynarodowe. Wolumen 2. Warszawa: C.H.Beck.
Google Scholar

Tarapata, Szymon. 2012. „Kontrowersje wokół wyznaczania dobra prawnego – uwagi na marginesie postanowienia Sądu Najwyższego z 23 września 2009 r. (sygn. akt I KZP 15/09)”. Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Rok XVI, z. 1.
Google Scholar

Tyc, Aneta. 2021. Global Trade, Labour Rights and International Law. A Multilevel Approach New York. London: Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003159612
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9781003159612

UN. 2011. United Nations Human Rights Office of the High Commissioner. Guiding Principles on Business and Human Rights. Implementing the United Nations “Protect, Respect and Remedy” Framework. New York, Geneva.
Google Scholar

Wyka, Teresa. 2011. „W poszukiwaniu aksjologii prawa pracy – o roli encykliki «Laborem Exercens» Jana Pawła II”. Monitor Prawa Pracy 9: 456–458.
Google Scholar

Wyka, Teresa. 2015a. „Koncepcja dobra wspólnego według Jana Pawła II – implikacje dla zbiorowego prawa pracy”. W Przyszłość prawa pracy. Liber Amicorum. W pięćdziesięciolecie pracy naukowej Profesora Michała Seweryńskiego. 443–459. Red. Zbigniew Hajn, Dagmara Skupień. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/7969-749-6.31
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-749-6.31

Wyka, Teresa. 2015b. „Prawa człowieka a prawa pracownicze według Jana Pawła II”. W Prawa człowieka: współczesne zjawiska, wyzwania, zagrożenia. Tom II. 121–130 Red. A. Kalisz. Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza Humanitas.
Google Scholar

Zbucka-Gargas Marta. 2024. „The responsibility to respect workers’ rights in global supply chains”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 107: 127–134.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6069.107.10

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ONZ, uchwalona dnia 10 grudnia 1948 r.
Google Scholar

Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej (Dz.U. z 1969 r. Nr 25, poz. 187).
Google Scholar

Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167).
Google Scholar

Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych ONZ (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 169).
Google Scholar

Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ dnia 18 grudnia 1979 r. (Dz.U. z 1982 r. Nr 10, poz. 71).
Google Scholar

Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ dnia 20 listopada 1989 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526).
Google Scholar

Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzona w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1169).
Google Scholar

Konstytucja MOP (Dz.U. z 1948 r. Nr 43, poz. 308).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/0034408480430512

Konwencja MOP nr 29 dotycząca pracy przymusowej lub obowiązkowej z 1930 r. (Dz.U. z 1959 r. Nr 20, poz. 122).
Google Scholar

Konwencja MOP nr 87 dotycząca wolności związkowej i ochrony praw związkowych z 1948 r. (Dz.U. z 1958 r. Nr 29, poz. 125).
Google Scholar

Konwencja MOP nr 98 dotycząca stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych z 1949 r. (Dz.U. z 1958 r. Nr 29, poz. 126).
Google Scholar

Konwencja MOP nr 100 dotycząca jednakowego wynagrodzenia dla pracujących mężczyzn i kobiet za pracę jednakowej wartości z 1951 r. (Dz.U. z 1955 r. Nr 38, poz. 238).
Google Scholar

Konwencja MOP nr 105 dotycząca zniesienia pracy przymusowej z 1957 r. (Dz.U. z 1959 r. Nr 39, poz. 240).
Google Scholar

Konwencja MOP nr 111 dotycząca dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu z 1958 r. (Dz.U. z 1961 r. Nr 42, poz. 218).
Google Scholar

Konwencja MOP nr 138 dotycząca najniższego wieku dopuszczenia do zatrudnienia z 1973 r. (Dz.U. z 1978 r. Nr 12, poz. 53).
Google Scholar

Konwencja MOP nr 182 dotycząca zakazu i natychmiastowych działań na rzecz eliminowania najgorszych form pracy dzieci z 1999 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 139, poz. 1474).
Google Scholar

Protokół do Konwencji nr 29 dotyczącej pracy przymusowej z 1930 r., przyjęty w Genewie dnia 11 czerwca 2014 r. (Dz.U. 2017 poz. 1418).
Google Scholar

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/52/WE z dnia 18 czerwca 2009 r. przewidująca minimalne normy w odniesieniu do kar i środków stosowanych wobec pracodawców zatrudniających nielegalnie przebywających obywateli krajów trzecich (Dz. Urz. UE L 168 z dnia 30 czerwca 2009 r., s. 24–32).
Google Scholar

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, zastępująca decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW (Dz. Urz. UE L 101 z dnia 15 kwietnia 2011 r., s. 1–11).
Google Scholar

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z dnia 22 października 2014 r. zmieniająca dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy (Dz. Urz. UE L 330 z dnia 15 listopada 2014 r., s. 1–9).
Google Scholar

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz. Urz. UE L 305 z dnia 26 listopada 2019, s. 17–56).
Google Scholar

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/794 z dnia 14 kwietnia 2025 r. w sprawie zmiany dyrektywy (UE) 2022/2464 i (UE) 2024/1760 w odniesieniu do dat, od których państwa członkowskie mają stosować niektóre wymogi dotyczące sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju i niektóre wymogi w zakresie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Dz. Urz. UE L 2025/794, z dnia 16 kwietnia 2025 r.).
Google Scholar

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/3015 z dnia 27 listopada 2024 r. w sprawie zakazu produktów wytwarzanych z wykorzystaniem pracy przymusowej na rynku unijnym i zmiany dyrektywy (UE) 2019/1937 (Dz. Urz. UE L 2024/3015 z dnia 12 grudnia 2024 r.).
Google Scholar

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 383).
Google Scholar

Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 236, 1222, 1871 ze zm.).
Google Scholar

Gesetz über die unternehmerischen Sorgfaltspflichten zur Vermeidung von Menschenrechtsverletzungen in Lieferketten (Lieferkettensorgfaltspflichtengesetz) BGBl. I S. 2959.
Google Scholar

Loi n° 2017-399 du 27 mars 2017 relative au devoir de vigilance des sociétés mères et des entreprises donneuses d’ordre, JORF n° 0074 z dnia 28 marca 2017 r.
Google Scholar