Z historii „operacji narodowościowych” NKWD lat 1937–1938 w Kirgizji. Represje wobec mniejszości etnicznych (na przykładzie narodowości polskiej)

Abstrakt

Przełomem w rozpętaniu masowego terroru w ZSRR stało się lutowo-marcowe plenum KC WKP(b) (1937), które zainicjowało działania NKWD na rzecz likwidacji „kontrrewolucyjnych elementów”. Równolegle do tych działań prowadzone były od lipca 1937 r. do listopada 1938 r. operacje przeciwko „wrogim narodowościom” – potencjalną „piątą kolumną”, „bazą powstańczą” na wypadek wojny. Obejmowały one wszystkie warstwy ludności. Skazano wtedy ponad 335 tys. osób, spośród których rozstrzelano prawie 74%. Głównym celem było zniszczenie resztek „nacjonalistycznych elementów” – bazy dla zagranicznych wywiadów. Na przykładzie tej operacji w Kirgizji zostały przedstawione jej etapy (przygotowania, aresztowanie, śledztwo, wyrok) oraz „technologia” represji. Nawiązując do „operacji polskiej” NKWD, przytoczono bliższe informacje archiwalne o sprawie Ludwika Krynickiego. Dokonano analizy pochodzenia narodowościowego 137 ofiar, których szczątki wydobyto w Czon-Tasz, a także składu narodowego prawie 21 tys. represjonowanych w Kirgizji w latach 1918–1953 (m.in. 180 Polaków).