Kiedy spotykają się maszyna i człowiek. Sztuka w dobie sztucznej inteligencji
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6107.2024.07Słowa kluczowe:
sztuczna inteligencja, estetyka, interakcja człowiek-komputer, sztuka komputerowa, postprodukcja, posthumanizmAbstrakt
Niniejszy artykuł porusza kwestię relacji człowiek-technologia w dobie sztucznej inteligencji. Stawia pytania o zmiany, jakie zaszły w polu sztuki pod wpływem zaawansowanych systemów uczenia maszynowego. Ostatnia dekada sukcesów AI wymusza konieczność przemyślenia kategorii estetycznych, w tym próbę redefinicji miejsca i roli artysty w zdeterminowanej technologicznie rzeczywistości. Przytoczone historyczne przykłady refleksji estetycznej towarzyszącej sztuce komputerowej lat 60. XX wieku w dużej mierze antycypowały zachodzące dziś zmiany, pełniąc jednocześnie ważną funkcję metakrytyczną. Dzisiejsza krytyczna sztuka AI może odegrać kluczową rolę w podnoszeniu świadomości na temat zachodzących procesów i odkrywaniu pracy algorytmów sztucznej inteligencji, które zamknięte w czarnych skrzynkach, są niedostępne ludzkiemu zrozumieniu.
Bibliografia
Astray, M. (2024). [Instagram account] milesastray. Available at: https://www.instagram.com/p/C8KTUy7xdwm/?utm_source=ig_embed&ig_rid=a6e9bab5-6ffd-477a-8b9b-b05b2d131130&img_index=1 [Accessed: 10.12.2024].
Google Scholar
Bense, M. (1969), Einführung in die informationische Ästhetik. Reinbek: Rowohlt.
Google Scholar
Bourriaud, N. (2002). Postproduction: Culture as Screenplay: How Art Reprograms the World, New York: Lukas & Sternberg.
Google Scholar
Bryan-Kinns, N. (2024). Reflections on Explainable AI for the Arts (XAIXARTS). Available at: https://interactions.acm.org/archive/view/january-february-2024/reflections-on-explainable-ai-for-the-arts-xaixarts [Accessed: 10.12.2024].
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1145/3636457
Burnham, J., (2015). Dissolve into Comprehension: Writings and Interviews, 1964–2004. Cambridge: MIT Press.
Google Scholar
Burnham, J. W. (1968). Systems Esthetics. Artforum, 7 (1), pp. 30–35.
Google Scholar
Burnham, J. W. (1970). Software. Information Technology. It’s new meaning for art. [Catalog of an exhibition held at the Jewish Museum, New York, September 16 through November 8, 1970]. Available at: https://monoskop.org/images/3/31/Software_Information_Technology_Its_New_Meaning_for_Art_catalogue.pdf [Accessed: 10.12.2024].
Google Scholar
Burnham, J. W. (1970a). The Aesthetics of Intelligent Systems. In On the Future of Art. New York: The Viking Press.
Google Scholar
Coeckelbergh, M. (2020). AI Ethics. Cambridge, Massachusetts, USA: The MIT Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/12549.001.0001
Crawford, K. (2021). Atlas of AI: Power, Politics, and the Planetary Costs of Artificial Intelligence. New Haven, London: Yale University Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12987/9780300252392
Ehn, P. (2002). Manifesto for a Digital Bauhaus. In Beardon, C. and Malmborg, L. (eds.), Digital Creativity: a Reader (Innovations in Art and Design). Lisse, Abingdon, Exton (PA), Tokyo: Swets&Zeitlinger Publishers, pp. 18–28.
Google Scholar
Goodfellow, P. (2024). The Distributed Authorship of Art in the Age of AI. Available at: https://www.mdpi.com/2076-0752/13/5/149 [Accessed: 10.12.2024].
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3390/arts13050149
Habermas, J. (1996). Moderna — niedokończony projekt (1980). Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria, 1, pp. 47–61.
Google Scholar
Haraway, D. (1985). Manifesto for cyborgs: science, technology, and socialist feminism in the 1980s. Available at: https://monoskop.org/images/4/4c/Haraway_Donna_1985_A_Manifesto_for_Cyborgs_Science_Technology_and_Socialist_Feminism_in_the_1980s.pdf [Accessed: 10.12.2024].
Google Scholar
Haraway, D. J. (2016). Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene. Durham: Duke University Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv11cw25q
Hayles, N. K. (1999). How We Became Posthuman. Virtual Bodies in Cybernetics, Literature, and Informatics. Chicago. London: The University of Chicago Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226321394.001.0001
Krewani, A. (2024). Where Machine and Muse Meet – Towards a Creativity of AI Art. In Voigts, E. et al. (eds.), Artificial Inteligence. Inteligence Art. Human-Machine Interaction and Creative Practice. Bielefeld: Transcript.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1515/9783839469224-011
Licklider, J. C. R. (1960). Man-Computer Symbiosis. Available at: https://groups.csail.mit.edu/medg/people/psz/Licklider.html [Accessed: 10.12.2024].
Google Scholar
Manovich L. (2019). AI Aesthetics. Available at: https://manovich.net/index.php/projects/ai-aesthetics [Accessed: 10.12.2024].
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18574/nyu/9781479817474.003.0005
Manovich, L. and Arielli E. (2021–2024). Artificial Aesthetics: Generative AI, Art and Visual Media. Available at: https://manovich.net/index.php/projects/artificial-aesthetics [Accessed: 10.12.2024].
Google Scholar
Nake, F. (2002). Personal Recollections of a Distant Beginning. In L. Candy, E. A. Edmonds and F. Poltronieri (eds.), Explorations in Art and Technology, London: Springer.
Google Scholar
Navas, E. (2023). The Rise of Metacreativity. AI Aesthetics After Remix. New York–London: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9781003164401
Negroponte, N. (1970). The Architecture Machine. Toward A More Human Environment. Cambridge–Massachusetts–London: The MIT Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/8269.001.0001
Pias, C. (2007). „Hollerith ‘Feathered Crystal’”: Art, Science, and Computing in the Era of Cybernetics, Grey Room, 39 (29), pp. 111–133.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1162/grey.2007.1.29.110
Ploin, A., Eynon, R., Hjorth I. and Osborne, M. A. (2022). AI and the Arts: How Machine Learning is Changing Artistic Work. Report from the Creative Algorithmic Intelligence Research Project. Oxford Internet Institute, University of Oxford, UK.
Google Scholar
Ridler, A. and Sinders C. (2023). AI is human after All. The New Real Magazine., 1 (1), Generative AI Arts: A Synthetic Future Foretold. https://doi.org/10.2218/newreal.9255
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2218/newreal.9246
Schelling, F. W. (1983). Filozofia sztuki. Translated by K. Krzemieniowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
Google Scholar
Shanken, E. A. (2001). Sztuka w epoce informacji – technologia a sztuka konceptualna. Translated by L. Kettner. Kwartalnik filmowy, 35/36 (95/96), pp. 302–322.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.36744/kf.4136
Shanken, E. A. (2016). Contemporary Art and New Media: Digital Divide or Hybrid Discourse? In Ch. Paul (ed.) A Companion to Digital Art. London: Wiley-Blackwell.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1002/9781118475249.ch21
Stewart, W. (2020). “The Higher Forms Are Also the Weaker Ones”: Technics and Humanism in Max Bense’s “Technical Existence”. Grey Room, 81, pp. 36–47.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1162/grey_a_00308
Szykowna, S. (2024). Sztuka AI i hakowanie antropocentrycznego mitu kreatywności. Kultura Współczesna, 4 (129), pp. 45–59.
Google Scholar
Walewska-Choptiany, J. (2021). Cyfrowa Dekada. Związki sztuki i technologii w latach 1969–1975. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Weiser, M. (1991). The Computer for the 21st Century. Available at: https://ics.uci.edu/~corps/phaseii/Weiser-Computer21stCentury-SciAm.pdf [Accessed: 11.12.2024].
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1038/scientificamerican0991-94
Vaswani, et al. (2017). Attention is All You Need. Available at: https://proceedings.neurips.cc/paper_files/paper/2017/file/3f5ee243547dee91fbd053c1c4a845aa-Paper.pdf [Accessed: 11.12.2024].
Google Scholar
Zeilinger, M. (2021). Tactical Entanglements: AI Art, Creative Agency, and the Limits of Intellectual Property. Lüneburg: Meson Press.
Google Scholar
Żylińska, J. (2020). AI Art. Machine Visions and Warped Dreams. London: Open Humanities Press.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Funding data
-
HORIZON EUROPE Marie Sklodowska-Curie Actions
Grant numbers No. 101086391
