Übersetzung von fiktionaler und nichtfiktionaler Prosa. Untersucht an polnisch-deutschen und polnisch-englischen Translationsfällen

Brigitte Schultze

doi:10.18778/2196-8403.2008.10

Autor

Brigitte Schultze

DOI:

https://doi.org/10.18778/2196-8403.2008.10

Słowa kluczowe:

przekład literacki, formy narracyjne, gatunek, Marek Hłasko, Gustaw Herling-Grundziński

Abstrakt

Specyficzne wymagania translatoryczne przy tłumaczeniu prozy fikcjonalnej z jednej i prozy niefikcjonalnej z drugiej strony łączą się z różnorodnym stanem obydwu form narracji: w narracji fikcjonalnej przede wszystkim trzeba zwracać uwagę na wybrany przez autora gatunek narracyjny, tendencje i kody danej epoki, może i styl autorski; w wypadku narracji „faktualnej“ (MARTINEZ / SCHEFFEL 2005) zaś, gatunek niefikcjonalny jak i – z reguły celowy – na specjalną uwagę zasługuje sposób traktowania faktów. Obydwa wybrane dla analiz porównawczych przykłady powstały w latach 1950: prozę fikcjonalną reprezentuje krótkie opowiadanie MARKA HŁASKI Krzyż (1956), niefikcjonalną albo półfikcjonalną zaś klasyczny pamiętnik z Gulagu GUSTAWA HERLINGA-GRUDZIŃSKIEGO, Inny świat (1951/1952).

Bibliografia

BERESKA, HENRYK (1963): Am Bahndamm. In: HAGENAU, GERDA (ed.]: Polen erzählt. Zweiundzwanzig Erzählungen. Frankfurt (M.), 17-21.
Google Scholar

BIEŃKOWSKA, EWA (2002): Pisarz i los. O twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. [Der Schriftsteller und sein Schicksal. Über das Werk Gustaw Herling-Grudzińskis]. Warszawa.
Google Scholar

BRODZKA, ALINA et al. (eds.): Słownik literatury polskiej XX wieku. [Lexikon der polnischen Literatur des 20. Jahrhunderts]. Wrocław.
Google Scholar

BUDRECKI, LECH (1992): Behawioryzm. [Behaviorismus]. In: BRODZKA, 95-100.
Google Scholar

DOSTOEVSKIJ, FEDOR MICHAJLOVIÈ (1972): Zapiski iz Mertvogo doma. Leningrad (=Polnoe sobranie soèinenij 4).
Google Scholar

DURZAK, MANFRED (1989 / 21994): Die Kunst der Kurzgeschichte. Zur Theorie und Geschichte der deutschen Kurzgeschichte. München.
Google Scholar

GERIGK, HORST-JÜRGEN (1989): Zapiski iz Mertvogo doma. In: Kindlers Neues Literatur Lexikon. Bd. 4. München, 824f.
Google Scholar

HERLING, GUSTAW (1953): Welt ohne Erbarmen. Aus dem Polnischen von Hansjürgen Wille. Köln.
Google Scholar

HERLING, GUSTAW (1974): A World Apart. Aus dem Polnischen von Joseph Marek. Westport (Connecticut).
Google Scholar

HERLING, GUSTAW (2000): Welt ohne Erbarmen. Aus dem Englischen von Hansjürgen Wille und nach der polnischen Originalausgabe vollständig revidiert von Nina Kozlowski. München/ Wien.
Google Scholar

HERLING-GRUDZIŃSKI, GUSTAW (1989): Inny świat – zapiski sowieckie. Warszawa.
Google Scholar

HŁASKO, MAREK (1958): Der achte Tag der Woche und andere Erzählungen. Aus dem Polnischen von Maryla Reifenberg, Hans Goerke und Vera Cerny. Köln/Berlin, 351-357.
Google Scholar

HŁASKO, MAREK (1963): Krzyż. In: Opowiadania. [Erzählungen]. Paryż, 113-118.
Google Scholar

HŁASKO, MAREK (1967): Das Kreuz. Ein Kommentar zum vierten Gebot. Aus dem Polnischen von Hans Goerke. In: DEDECIUS, KARL (ed.): Polnische Prosa des 20. Jahrhunderts. München, 327-332.
Google Scholar

HŁASKO, MAREK (1979): Das Kreuz. Deutsch von Hubert Schumann. In: HŁASKO, MAREK: Hafen der Sehnsucht. Berlin, 152-157.
Google Scholar

JAROSIŃSKI, ZBIGNIEW (1992): Pokolenia literackie. [Literarische Generationen]. In: BRODZKA, 825-833.
Google Scholar

KEMP, FRIEDHELM (1990): Nadežda Jakovlevna Mandel’štam. Vospominanija. [Das Jahrhundert der Wölfe]. In: Kindlers Neues Literatur Lexikon. Bd. 11. München, 8.
Google Scholar

KRYSZTOFIAK, MARIA (ed.) (2008): Ästhetik und Kulturwandel in der Übersetzung. Frankfurt (M.)/Berlin/Bern u. a. (=Posener Beiträge zur Germanistik 19).
Google Scholar

LEMANN, NATALIA (2006): Pamiętnik. [Tagebuch]. In: GAZDA, GRZEGORZ / TYNECKA-MAKOWSKA, SŁOWINIA (eds.): Słownik rodzajów i gatunków literackich. Kraków, 506-509.
Google Scholar

MAKOWIECKI, ANDRZEJ Z. (1992): Krytyka literacka. [Literarische Kritik]. In: BRODZKA, 489-498.
Google Scholar

MARTINEZ, MATIAS / SCHEFFEL, MICHAEL (1999 / 62005): Einführung in die Erzähltheorie. München.
Google Scholar

NAŁKOWSKA, ZOFIA (1989): Opowiadania. Charaktery dawne i ostatnie. Ściany świata. Medaliony. [Erzählungen. Alte und jüngste Charaktere. Die Wände der Welt. Medaillons]. Warszawa.
Google Scholar

NORD, CHRISTIANE (2004): Die Übersetzung von Titeln, Kapiteln und Überschriften in literarischen Texten. In: KITTEL, HARALD et al. (eds.): Übersetzung, Translation, Traduction. Ein internationales Handbuch zur Übersetzungsforschung. Berlin/New York (=Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft 26.1), 908-914.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783110137088.1.13.908

RORTY, RICHARD (1989): Contingency, Irony and Solidarity. Cambridge.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511804397

SCHULTZE, BRIGITTE (2008): Individualästhetik als Beobachtungsort literarischen Übersetzens. In: KRYSZTOFIAK, 9-37.
Google Scholar

SCHULTZE, BRIGITTE / MAKARCZYK-SCHUSTER, EWA (2008): Theorie und Praxis des Dramenübersetzens. Ein Werkstattbericht. In: KRYSZTOFIAK, 255-270.
Google Scholar

SZENFELD, OLGA (1990): Gustaw Herling-Grudziński. A World Apart. In: Kindlers Neues Literatur Lexikon. Bd. 7. München, 732f.
Google Scholar

ZYBURA, MAREK: Marek Hłasko. In: Kritisches Lexikon zur fremdsprachigen Gegenwartsliteratur – KLFG –. 40. Nlg., 1-D/2.
Google Scholar