Ze studiów nad rolą protestantów w kształtowaniu krajobrazu kulturowego Łodzi
DOI:
https://doi.org/10.18778/2300-0562.01.09Słowa kluczowe:
protestanci, krajobraz kulturowy, Łódź, miastoAbstrakt
Łódź jest miastem, na którego rozwój istotny, a w wielu przypadkach wręcz decydujący, mieli wpływ – obok Polaków – przedstawiciele innych narodowości, religii i kultur. To oni w znacznym stopniu określili specyficzne oblicze miasta. Ważne miejsce w tym procesie zajmowali łódzcy protestanci, głównie niemieckiego pochodzenia, którzy stanowili najbardziej ekspansywny żywioł w rozwijającym się mieście fabrycznym – społeczność najbardziej zorganizowaną, posiadającą własne sprawnie działające instytucje i organizacje oraz prężne ciała społeczne. Musiało to pozostawić ślady we współczesnym krajobrazie miasta. Powszechnie znana jest kariera XIX-wiecznej Łodzi wyrosłej na dynamicznie rozwijającym się przemyśle włókienniczym. Mniej natomiast powszechna jest wiedza o jej obliczu urbanistyczno-architektonicznym oraz o ludziach, którzy je stworzyli i którzy pragnęli, by było ono piękne, wyjątkowe i jedyne w swoim wyrazie. By było „ziemią obiecaną” i „domem rodzinnym”, z którym się utożsamiali.
Bibliografia
Badziak K., Chylak K, Łapa M., 2010, Chrześcijańskie wspólnoty wyznaniowe (bez Kościoła rzymskokatolickiego) w Łodzi do wybuchu I wojny światowej, [w:] Kulesza M., Łapa M., Walicki J. (red.), Rola wspólnot wyznaniowych w historii miasta Łodzi, Łódź.
Google Scholar
Badziak K., Olejnik L., Pełka B., 1988, Grand Hotel w Łodzi 1888–1988, Łódź.
Google Scholar
Berbelska D., 1998, Rezydencja „Księży Młyn”, [w:] Berbelska D., Pytlas S., Salm J., Zielińska A., Księży Młyn, Łódź, s. 93–106.
Google Scholar
Budziarek M., 2003, ...stanowili jedno, Łódź. Miasto czterech kultur, Łódź.
Google Scholar
Czembor H., 1998, Dzieje parafii luterańskich w Łodzi do 1939 roku, [w:] Milerski B., Woźniak K. (red.), Z dziejów luteranizmu w Łodzi i regionie łódzkim. Przeszłość. Przyszłość, Łódź.
Google Scholar
Dominikowski J., 2004, Nekropolia Łodzi wielkoprzemysłowej, Łódź.
Google Scholar
Fijałek J. (red.), 1984, Szpital im. dr med. Karola Jonschera w Łodzi 1884–1984, Łódź.
Google Scholar
Ginsbert A., 1962, Łódź – Studium monograficzne, Łódź.
Google Scholar
Grabowski E., 1922, Stan ludności i ruch naturalny w Łodzi w okresie 1904–1920, [w:] Statystyka m. Łodzi, t. 1, Łódź.
Google Scholar
Janczak J., 1982, Ludność Łodzi przemysłowej 1820–1914, „Acta Uniwersitatis Lodziensis. Folia Historica”, z. 11, Łódź.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6050.11
Janczak J., 1991, Struktura narodowościowa Łodzi w latach 1820–1939, [w:] Puś W., Liszewski S. (red.), Dzieje Żydów w Łodzi w latach 1820–1944, Łódź.
Google Scholar
Jaskulski M., 1995, Stare fabryki Łodzi, Łódź.
Google Scholar
Kobojek G., 1998, Księży Młyn. „Królestwo Scheiblerów”, Łódź.
Google Scholar
Kopczyńska-Jaworska B., Woźniak K., 2002, Łódzcy luteranie. Społeczność i jej organizacja, Łódź.
Google Scholar
Kossmann O., 1966, Lodz. Eine historisch-geographische Analyse, Würzburg.
Google Scholar
Koter M., Kulesza M., 2005, Ślady wielonarodowej i wielowyznaniowej Łodzi we współczesnym krajobrazie kulturowym miasta, [w:] Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź, s. 137–300.
Google Scholar
Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., 2005, Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź.
Google Scholar
Kulesza M., 2010, To co po nich pozostało, czyli ślady materialnego dziedzictwa wspólnot wyznaniowych we współczesnym krajobrazie kulturowym Łodzi, [w:] Kulesza M., Łapa M., Walicki J. (red.), Rola wspólnot wyznaniowych w historii miasta Łodzi, Łódź, s. 241–326.
Google Scholar
Laurentowicz-Granas M., Manżett-Kubiak J., 1997, Pałace „ziemi obiecanej”, Łódź.
Google Scholar
Polacy – Niemcy – Żydzi w Łodzi w XIX–XX w., 1997, red. P. Samuś, Łódź.
Google Scholar
Popławska I., 1964, Architektura przemysłowa Łodzi, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 9, nr 4.
Google Scholar
Puś W., 1998, Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793–1914, Łódź.
Google Scholar
Puś W., 2005, Zmiany liczebności i struktury narodowościowej ludności Łodzi do roku 1939, [w:] Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź, s. 9–39.
Google Scholar
Pytlas S., 1998, Struktura społeczności łódzkiej w XIX–XX wieku (do 1939 r.), [w:] Gala S. (red.), Rola nauczycieli łódzkich w tworzeniu dziedzictwa kulturowego Łodzi, Łódź.
Google Scholar
Pytlas S., 1991, Skład narodowościowy przemysłowców łódzkich do 1914 r., [w:] Puś W., Liszewski S. (red.),Dzieje Żydów w Łodzi w latach 1820–1944. Wybrane problemy, Łódź.
Google Scholar
Pytlas S., 2005, Trwałe ślady w zabudowie miejskiej – inwestycjach dokonanych przez przedstawicieli wielonarodowej ludności Łodzi, [w:] Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź.
Google Scholar
Rachalewski S., 1938, Zastygły nurt życia. Łódź, która odeszła, Łódź.
Google Scholar
Salm J., 1998, Wokół Księżego Młyna – architektoniczne i urbanistyczne przemiany fabrycznej jurydyki, [w:] Berbelska D., Pytlas S., Salm J., Zielińska A., Księży Młyn, Łódź.
Google Scholar
Salm J., Wesołowski J., 1992, Łódź przewodnik, Łódź.
Google Scholar
Stefański K., 1995, Architektura sakralna w Łodzi w okresie przemysłowego rozwoju miasta 1821–1914, Łódź.
Google Scholar
Stefański K., 1997, Kościół św. Anny w Łodzi (Zarzew), Łódź.
Google Scholar
Stefański K., 2000, Gmachy użyteczności publicznej dawnej Łodzi, Łódź.
Google Scholar
Stefański K., 2001, Jak zbudowano Łódź przemysłową. Architektura i urbanistyka miasta w latach 1821–1914, Łódź.
Google Scholar
Strzałkowski J., ok. 1996, Kościół ewangelicko-augsburski św. Mateusza. Przewodnik, Łódź.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
