Miasto a język. Rola miast w kształtowaniu sytuacji językowej

Roman Szul

doi:10.18778/2300-0562.02.04

Authors

Roman Szul Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych, Uniwersytet Warszawski, 00-927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 30

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-0562.02.04

Keywords:

city (town), hinterland, language situation, linguistic diversification, linguistic homogenisation, linguistic contacts

Abstract

Cities and towns play a significant role in shaping language situation in countries and regions. In cities and towns two language mechanisms are working: diversification and simplification of language situation. Diversification results from immigration to cities (towns), simplification – from contacts of peoples inside the city (town). In extreme cases of rapid inflow of peoples of various languages to the city (town) difficulties in mutual communication of inhabitants can emerge (“Babel tower effect”). In the 19^th century such a situation was in Lodz and Bialystok. Simplification of the language situation in a city (town) runs through the stage of common language and bi-lingualism of a part of the population. An important issue is which language becomes the common, and consequently, the only language, of the city (town). It depends on numerical, economic and political strength of ethno-linguistic groups in the city (town), on prestige of individual languages and, in contemporary world, on language policy of a given country or region. Different socio-professional characteristics of urban and rural populations often make that from the ethno-linguistic point of view cities (towns) differ from their rural hinterland. City (town) and its hinterland are in contact which leads to a change of the language situation – to an “absorption” of the city (town) by the hinterland or to expansion of language of the city (town) and assimilation of the hinterland by the city (town), or to equilibrium and tensions over the language between the city (town) and its hinterland (as nowadays in Brussels). Cities (towns) by forming a network of contacts create favourable conditions for expansion of the most important language in a given country (or empire), which in modern times (the 19^th and 20^th centuries) was used for cultural and linguistic homogenisation of populations in the process of building nation states.

References

Alpatov W.M. 1988, Japonia. Jazyk i obszczestwo, Izdatielstvo Nauka, Moskwa (Алпатов В.М., Япония. Язык и обзщество, Издательство Наука, Москва).
Google Scholar

Barwiński M., 2013, Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-785-4

Blake N.F., 1996, A history of the English language, Palgrave, Basingstoke.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-349-24954-1

Boivin M., 2011, Indie. Zarys historii, Dialog, Warszawa.
Google Scholar

Cudny W., Rouba R., 2012, Lodz – Poland, [w:] Cudny W., Michalski T., Rouba R. (red.), Tourism and the transformation of large cities in the post-communist countries of Central and Eastern Europe, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Google Scholar

Daneš F., 1996, Čeština od národního obrození do získání státní samostatnosti, [w:] Čmejrková S., Daneš F., Kraus J., Svobodová I. (red.), Čeština, jak ji znáte i neznáte, Academia, Praha.
Google Scholar

Delage G., Dumas G., 2002, Politiques linguistiques: Le modele québécois, World Congress on Language Policies, April, Barcelona.
Google Scholar

Diaz-Couder E., 1997, Multilingüismo y Estado-Nación en México, „Diverscité”, Janvier: www.teluq.uquebec.ca/diverscite/entree.htm
Google Scholar

Djaczkov M.W., Leontjev J.I., Torsujeva A.A., 1981, Jazyk tok-pisin, Izdatielstvo Nauka, Moskwa (Дьячков М.В., Леонтьев Е.И., Торсуева А.А., 1981, Язык токписин, Издательство Наука, Москва).
Google Scholar

Gawryszewski A., 2009, Ludność Warszawy w XX wieku, PAN IGiPZ, Warszawa.
Google Scholar

Gelber H.G., 2001, Nations out of empires. European nationalism and transformation of Asia, Palgrave, Basingstoke–New York.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9780230288645

Ingrassia G., Blasco Ferrrer E., 2009, Storia della lingua sarda, CUEC (Cooperativa Universitaria Editrice Cagliaritana), Cagliari.
Google Scholar

Jassem-Staniecka A., 2012, Community conflict in Belgium and its linguistic reflections, „Annual of Language & Politics and the Politics of Identity”, 6: www.alppi.eu
Google Scholar

Jurkowski J., 1986, Od wieży Babel do języka kosmitów. O językach sztucznych, uniwersalnych i międzynarodowych, KAW, Białystok.
Google Scholar

Keating M., 1996, Nations against the state. The new politics of nationalism in Quebec, Catalonia and Scotland, Palgrave Macmillan, Basingstoke.
Google Scholar

Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., 2005, Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Google Scholar

Macan T., 2004, Hrvatska povijest, Matica Hrvatska, Zagreb.
Google Scholar

Pellicer D., 1997, Reconomimiento y conocimiento de las lenguas indígenas de México, „Diverscité”, Fevrier: www.teluq.uquebec.ca/diverscite/entree.htm
Google Scholar

Pěničková D.A., 2009, Anglicky mluvící cicinci v České republice: výuka angličtiny jako prostředek společenské integrace, [w:] Bittnerová D., Moravcová M. (red.), Etnické komunity. Elity, institituce, stát, Fakulta humanitních studií Universzity Karlovy, Praha.
Google Scholar

Rocher F., 2002, The evolving parameters of Quebec nationalism, „International Journal on Multicultural Societies”, 4 (1), s. 75–97.
Google Scholar

Rossel H., 1997, La référence identitaire régionale – le cas de la Belgique et de l’ex-Tchécoslovaquie, [w:] Jałowiecki B., Gorzelak G. (red.), The identity of Central Europe/L’Identité de l’Europe Centrale, Regional and Local Studies, t. 13, Warszawa.
Google Scholar

Rotković R., 2006, Kratka ilustrowana istorija crnogorskog naroda, Crnogorska izdanja, Podgorica.
Google Scholar

Roux G., 2006, Mezopotamia, Dialog, Warszawa.
Google Scholar

Rykała A., 2011, Mniejszości religijne w Polsce. Geneza, struktury przestrzenne, tło etniczne, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-577-5

Sofronov M.W., 1979, Kitajskij jazyk i kitajskoje obszczestwo, Izdatielstvo Nauka, Moskwa (Софронов М.В., 1979, Китайский язык и китайское общество, Издательство Наука, Москва).
Google Scholar

Simke J., 2011, Běła Wóda, něga raz serbska wjas, Ludowe Nakładnistwo Domowina, Budyšin.
Google Scholar

Singer I.I., 1937, Di brider Aszkenazy („Bracia Aszkenzazy”), Forwerts Ojsgabe, Nowy Jork.
Google Scholar

Singer I.I., 1946, Fun a welt wos iż niszto mer („O świecie, którego już nie ma”), Farlag Matones, Nowy Jork.
Google Scholar

Sobczyński M., 2012, Region łódzki w tradycji podziałów administracyjnych Polski Środkowej, [w:] Pawłowska A., Rykiel Z. (red.), Region i regionalizm w socjologii i politologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 177–195.
Google Scholar

Szul R., 2010, “Wskrzeszanie” języków jako symboli tożsamości, pamięci i przestrzeni narodów, [w:] Kapralski S. (red.), Pamięć, przestrzeń, tożsamość, Wydawnictwo Scholar, Warszawa, s. 72–101.
Google Scholar

Szymańska D., 2007, Urbanizacja na świecie, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Truchot C., 2008, Europe: l’enjeu linguistique, La Documentation Française, Paris.
Google Scholar

Trunk I.I., 1946, Pojln („Polska”), Farlag Unser Tsait, Nowy Jork.
Google Scholar

www.alppi.eu
Google Scholar

www.radioaustralia.net.au/tokpisin
Google Scholar

www.visitcardiff.com
Google Scholar