From Voluntariness to Coercion: The Heterogeneity of Work Under Nonstandard Employment

Stefan Bieńkowski

doi:10.18778/1733-8069.21.4.10

Autor

Stefan Bieńkowski University of Warsaw, Poland https://orcid.org/0000-0002-8977-1973

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.21.4.10

Słowa kluczowe:

niestandardowe zatrudnienie, elastyczne zatrudnienie, prekariat, samozatrudnienie, umowy-zlecenia, praca nierejestrowana, analiza danych, praca opiekuńcza

Abstrakt

Choć elastyczne zatrudnienie stanowi przedmiot wielu badań socjologicznych, jego poszczególne formy wciąż wymagają pogłębionej analizy. Tę lukę uzupełnia artykuł, w którym przeprowadzona została analiza trzech niestandardowych form zatrudnienia wśród analityków danych i pracownic opieki: „pozornego” samozatrudnienia, umów-zleceń oraz pracy nierejestrowanej. Artykuł odpowiada na pytanie, czy niestandardowe zatrudnienie zawsze pogarsza warunki pracy, czy też może stanowić również pożądany typ umowy. Badanie pokazuje, że brak formalnych regulacji – będący konsekwencją braku standardowego zatrudnienia – nie prowadzi automatycznie do prekaryzacji, a motywacje pracowników i pracownic mieszczą się w spektrum od dobrowolności po przymus. W zależności od konkretnej formy zatrudnienia, sektora rynku pracy, wieku oraz indywidualnych zasobów niestandardowe zatrudnienie może funkcjonować zarówno jako strategiczny wybór umożliwiający uzyskanie korzyści, jak i prowadzić do prekaryzacji, co potwierdza wewnętrzne zróżnicowanie tej szerokiej kategorii.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Stefan Bieńkowski - University of Warsaw, Poland

Sociologist and PhD candidate in Sociology at the Doctoral School of Social Sciences, University of Warsaw. His research interests include the sociology of work, social classes, and art research approaches.

Bibliografia

Babbie Earl R. (2002), The Practice of Social Research, Belmont: Wadsworth Thomson Learning.
Google Scholar

Barley Stephen R., Kunda Gideon (2006), Gurus, Hired Guns, and Warm Bodies: Itinerant Experts in a Knowledge Economy, Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar

Bąk-Grabowska Dominika, Cierniak-Emerych Anna, Florczyk Mariusz, Zając Czesław (2020), Elastyczne formy zatrudnienia i organizacji czasu pracy: stan obecny i perspektywy, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Google Scholar

Bevir Mark, Blakely Jason (2019), Interpretive Social Science: An Anti-Naturalist Approach, Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198832942.001.0001

Boltanski Luc, Chiapello Ève (2007), The New Spirit of Capitalism, London: Verso.
Google Scholar

Booth Alison L., Francesconi Marco, Frank Jeff (2002), Temporary Jobs: Stepping Stones or Dead Ends?, “The Economic Journal”, vol. 112(480), pp. 189–213, https://doi.org/10.1111/1468-0297.00043
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1468-0297.00043

Domecka Markieta, Mrozowicki Adam (2008), Robotnicy i ludzie biznesu. Wzory karier zawodowych a zmiana społeczna w Polsce, “Przegląd Socjologii Jakościowej”, vol. IX, no. 1, pp. 136–155, https://doi.org/10.18778/1733-8069.4.1.06
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.4.1.06

Dörre Klaus (2014), Precarity and Social Disintegration: A Relational Concept, “Journal für Entwicklungspolitik”, vol. XXX(4), pp. 69–89, https://doi.org/10.20446/JEP-2414-3197-30-4-69
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.20446/JEP-2414-3197-30-4-69

Eurofound (n.d.), Non-standard employment, https://www.eurofound.europa.eu/en/topic/non-standard-employment (accessed: 11.04.2025).
Google Scholar

Eurostat (2024), Temporary employees by citizenship – % of total employees, https://doi.org/10.2908/LFSA_ETPGAN (accessed: 19.12.2024).
Google Scholar

Giermanowska Ewa (2013), Ryzyko elastyczności czy elastyczność ryzyka: instytucjonalna analiza kontraktów zatrudnienia, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323514817

Greenwood Royston, Oliver Christine, Lawrence Thomas, Meyer Renate E. (2017), Introduction: Into the Fourth Decade, [in:] Royston Greenwood, Christine Oliver, Thomas Lawrence, Renate E. Meyer (eds.), The Sage Handbook of Organizational Institutionalism, Thousand Oaks: Sage Inc., pp. 1–24.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781526415066

GUS (2023), Wybrane zagadnienia rynku pracy za rok 2022, https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5474/9/11/1/wybrane_zagadnienia_rynku_pracy__dane_za_2022_r..pdf (accessed: 12.03.2025).
Google Scholar

Helling Ingeborg Katharina (1990), Metoda badań biograficznych, [in:] Marek Ziółkowski, Jan Włodarek (red.), Metoda biograficzna w socjologii, Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, pp. 127–135.
Google Scholar

Helmke Gretchen, Levitsky Steven (2004), Informal Institutions and Comparative Politics: A Research Agenda, “Perspectives on Politics”, vol. 2(4), pp. 725–740.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S1537592704040472

Hernandez Cheri Ann (2009), Theoretical Coding in Grounded Theory Methodology, “Grounded Theory Review”, vol. 8(3), pp. 51–66.
Google Scholar

Irvine Annie, Rose Nikolas (2024), How Does Precarious Employment Affect Mental Health? A Scoping Review and Thematic Synthesis of Qualitative Evidence from Western Economies, “Work, Employment and Society”, vol. 38(2), pp. 418–441, https://doi.org/10.1177/09500170221128698
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/09500170221128698

Kalleberg Arne L., Reskin Barbara F., Hudson Ken (2000), Bad Jobs in America: Standard and Nonstandard Employment Relations and Job Quality, “American Sociological Review”, vol. 65(2), pp. 256–578, https://doi.org/10.2307/2657440
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2657440

Karolak Mateusz (2020), Społeczno-ekonomiczne konteksty prekaryzacji pracy młodych w Polsce, [in:] Adam Mrozowicki, Jan Czarzasty (eds.), Oswajanie niepewności: studia społeczno-ekonomiczne nad młodymi pracownikami sprekaryzowanymi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, pp. 49–72.
Google Scholar

Kiersztyn Anna (2017a), Non-standard employment and subjective insecurity: how can we capture job precarity using survey data?, [in:] Arne L. Kalleberg, Steven P. Vallas (eds.), Research in the Sociology of Work. Precarious Work, vol. 31, pp. 91–122, https://doi.org/10.1108/S0277-283320170000031003
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/S0277-283320170000031003

Kiersztyn Anna (2017b), Zatrudnienie na czas określony a struktura społeczna: nowe tendencje, [in:] Anna Kiersztyn, Kazimierz Maciej Słomczyński, Danuta Życzyńska-Ciołek (eds.), Rozwarstwienie społeczne: zasoby, szanse i bariery. Polskie badanie panelowe POLPAN 1988–2013, Warszawa: IFiS PAN, pp. 45–74.
Google Scholar

Kiersztyn Anna (2020), Niepewność zatrudnienia młodych dorosłych: analiza sekwencji karier zawodowych, “Studia BAS”, vol. 62(2), pp. 73–90, https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2020.14
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2020.14

Kiersztyn Anna (2021), Who moves from fixed-term to open-ended contracts? Youth employment transitions in a segmented labour market, “Acta Sociologica”, vol. 64(2), pp. 1–17, https://doi.org/10.1177/0001699320920910
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0001699320920910

Lasocki Tomasz (2021), Pozorne samozatrudnienie – przyczyny fiskalne, skutki, środki zaradcze, “Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i Praktyka”, vol. 150(3), pp. 1–30, https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.4336
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.4336

Laß Inga (2020), The Effects of Non-standard Employment on the Transition to Parenthood Within Couples: A Comparison of Germany and Australia, “European Journal of Population”, vol. 36, pp. 843–874, https://doi.org/10.1007/s10680-019-09548-7
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s10680-019-09548-7

Marler Janet H., Woodard Barringer Melissa, Milkovich George T. (2002), Boundaryless and traditional contingent employees: worlds apart, “Journal of Organizational Behavior”, vol. 23(4), pp. 425–453, https://doi.org/10.1002/job.148
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/job.148

Mrozowicki Adam (2011), Coping with Social Change: Life Strategies of Workers in Poland’s New Capitalism, Leuven: Leuven University Press.
Google Scholar

Mrozowicki Adam (2016), Normalisation of Precariousness? Biographical Experiences of Young Workers in the Flexible Forms of Employment in Poland, “Przegląd Socjologii Jakościowej”, vol. XII, no. 2, pp. 94–112.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.12.2.06

Mrozowicki Adam, Trappmann Vera (2021), Precarity as a Biographical Problem? Young Workers Living with Precarity in Germany and Poland, “Work, Employment and Society”, vol. 35(2), pp. 221–238, https://doi.org/10.1177/0950017020936898
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0950017020936898

Muszyński Karol (2016), Factors behind the Growth of Civil Law Contracts as Employment Contracts in Poland – a Study of Labour Law Violations, “Prakseologia”, issue 158, pp. 323–359.
Google Scholar

Muszyński Karol (2019), Normalisation of “Junk Contracts”. Public Policies towards Civil Law Employment in Poland, “Problemy Polityki Społecznej”, vol. 46, pp. 11–28, https://doi.org/10.31971/16401808.46.3.2019.1
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31971/16401808.46.3.2019.1

Pilch Szymon (2023), A Career in IT? The Meanings of a Career at Business Process Outsourcing Centers in Poland from a Biographical Perspective, “Qualitative Sociology Review”, vol. 19(1), pp. 76–100, https://doi.org/10.18778/1733-8077.19.1.04
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8077.19.1.04

Polkowska Dominika (2024), Autonomiczna czy kontrolowana? O motywacji pracowników platformowych w systemie pracy na żądanie w Polsce, “Przegląd Socjologii Jakościowej”, vol. XX, no. 1, pp. 102–123, https://doi.org/10.18778/1733-8069.20.1.06
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.20.1.06

Polkowska Dominika, Mika Bartosz (2023), Is it possible to outsmart Uber? Individual working tactics within platform work in Poland, “European Societies”, vol. 25(4), pp. 606–626, https://doi.org/10.1080/14616696.2022.2156578
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/14616696.2022.2156578

Poławski Paweł (2012), Generacja prekariuszy na polskim rynku pracy, “Polityka Społeczna”, vol. 462(9), pp. 16–23.
Google Scholar

Potter Jesse (2020), The Ghost of the Stable Path: Stories of Work-Life Change at the “End of Career”, “Work, Employment and Society”, vol. 34(4), pp. 571–586, https://doi.org/10.1177/0950017019870751
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0950017019870751

PTS (2012), Kodeks etyki socjologa, https://pts.org.pl/wp-content/uploads/2016/04/kodeks.pdf (accessed: 6.05.2025).
Google Scholar

Purcell Christina, Brook Paul (2022), At Least I’m My Own Boss! Explaining Consent, Coercion and Resistance in Platform Work, “Work, Employment and Society”, vol. 36(3), pp. 391–406, https://doi.org/10.1177/0950017020952661
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0950017020952661

Rubery Jill, Grimshaw Damian, Keizer Arjan, Johnson Mathew (2018), Challenges and Contradictions in the “Normalising” of Precarious Work, “Work, Employment and Society”, vol. 32(3), pp. 509–527, https://doi.org/10.1177/0950017017751790
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0950017017751790

Sadowski Ireneusz, Mach Bogdan W. (2021), Is the “Third Generation” of the Polish Transformation More Economically Liberal? Inter-Cohort Differences in Job Entrance and Egalitarian Attitudes, “Polish Sociological Review”, vol. 213, pp. 3–26, https://doi.org/10.26412/psr213.01
Google Scholar

Saldaña Johnny (2009), The Coding Manual for Qualitative Researchers, London: Sage.
Google Scholar

Schor Juliet B., Attwood-Charles William, Cansoy Mehmet, Ladegaard Isak, Wengronowitz Robert (2020), Dependence and precarity in the platform economy, “Theory and Society”, vol. 49(5–6), pp. 833–861, https://doi.org/10.1007/s11186-020-09408-y
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s11186-020-09408-y

Skrzek-Lubasińska Małgorzata, Szaban Jolanta M. (2019), Nomenclature and harmonised criteria for the self-employment categorisation. An approach pursuant to a systematic review of the literature, “European Management Journal”, vol. 37(3), pp. 376–386, https://doi.org/10.1016/j.emj.2018.11.001
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.emj.2018.11.001

Sofritti Federico, Benozzo Angelo, Carey Neil, Pizzorno Maria Chiara (2020), Working precarious careers trajectories: tracing neoliberal discourses in younger workers’ narratives, “Journal of Youth Studies”, vol. 23(8), pp. 1054–1070, https://doi.org/10.10 80/13676261.2019.1654602
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13676261.2019.1654602

St-Denis Xavier, Hollister Matissa (2024), Are All the Stable Jobs Gone? The Transformation of the Worker–Firm Relationship and Trends in Job Tenure Duration and Separations in Canada, 1976–2015, “Work, Employment and Society”, vol. 38(3), pp. 657– 683, https://doi.org/10.1177/09500170221146916
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/09500170221146916

Standing Guy (2014), The Precariat: The New Dangerous Class, London–New York: Bloomsbury.
Google Scholar

Szewczyk-Jarocka Mariola, Nowacka Anna, Sawicka Janina (2023), Praca nierejestrowana jako nierozwiązany problem rynku pracy, “Polityka Społeczna”, vol. 586(1), pp. 16–25, https://doi.org/10.5604/01.3001.0053.4093
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0053.4093

Tassinari Arianna, Maccarrone Vincenzo (2020), Riders on the Storm: Workplace Solidarity among Gig Economy Couriers in Italy and the UK, “Work, Employment and Society”, vol. 34(1), pp. 35–54, https://doi.org/10.1177/0950017019862954
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0950017019862954

Vosko Leah F. (2011), Managing the Margins: Gender, Citizenship, and the International Regulation of Precarious Employment, Oxford–New York: Oxford University Press.
Google Scholar

Winogrodzka Dominika (2023), ‘Stability is a foggy concept’: work stability from the perspective of young people with mobility experiences, “Journal of Youth Studies”, vol. 28(2), pp. 1–21, https://doi.org/10.1080/13676261.2023.2271843
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13676261.2023.2271843

Wood Alex J. (2018), Powerful Times: Flexible Discipline and Schedule Gifts at Work, “Work, Employment and Society”, vol. 32(6), pp. 1061–1077, https://doi.org/10.1177/0950017017719839
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0950017017719839

Wood Alex J., Martindale Nicholas, Burchell Brendan J. (2025), Beyond the ‘Gig Economy’: Towards Variable Experiences of Job Quality in Platform Work, “Work, Employment and Society”, vol. 39(5), https://doi.org/10.1177/09500170251336947
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/09500170251336947

Xu Duoduo, Jin Shuheng, Pun Ngai, Guo Jiao, Wu Xiaogang (2024), The Scarring Effect of First Job Precarity: New Evidence from a Panel Study in Hong Kong, “Work, Employment and Society”, vol. 38(1), pp. 206–225, https://doi.org/10.1177/09500170221112221
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/09500170221112221

Zielińska Justyna (2023), Strategie radzenia sobie wśród osób zmarginalizowanych na rynku pracy, “Etnografia Polska”, vol. 67(1–2), https://doi.org/10.23858/EP67.2023.3410
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.23858/EP67.2023.3410

ZUS (n.d.), Ubezpieczeni (osoby fizyczne) w ubezpieczeniach emerytalnym i rentowych według grup tytułów ubezpieczeń – stan na 31 grudnia 2024 r., https://psz.zus.pl/kategorie/ubezpieczeni/ubezpieczenia-emerytalne-i-rentowe (accessed: 28.03.2025).
Google Scholar