„Te butelki same tu nie przyszły”. Analiza telewizyjnych programów interwencyjnych dotyczących dzikich wysypisk w przestrzeni miejskiej
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.21.4.01Słowa kluczowe:
dzikie wysypiska, śmieci, przestrzeń miejska, ład i nieład przestrzenny, przyroda w mieście, telewizja interwencyjnaAbstrakt
Artykuł dotyczy problematyki wytwarzania nieładu przestrzennego w mieście poprzez deponowanie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych. Przedmiotem analizy są praktyki społeczne związane z zaśmiecaniem, podrzucaniem śmieci, tworzeniem dzikich wysypisk, a także działania naprawcze podejmowane przez różne podmioty instytucjonalne zobligowane do utrzymywania czystości i porządku w gminie oraz czynności interwencyjne podejmowane przez lokalne media i mieszkańców. Badacze w ramach projektu „Dzikie wysypiska – wytwarzanie ładu i nieładu społecznego w przestrzeni miejskiej” (2023/51/B/HS6/02545) przeanalizowali 54 medialne programy interwencyjne Telewizji TOYA dotyczące tego problemu, stawiając sobie za cel odpowiedzi na pytania: 1) „jakie podmioty (indywidualne, zbiorowe, instytucjonalne) uwikłane są w problem dzikich wysypisk?”, 2) „jakie relacje występują pomiędzy tymi podmiotami?”, 3) „jakie przyczyny tego problemu wskazywane są przez lokalne media oraz jakie rozwiązania są w nich proponowane?”, 4) „jakie aspekty badanego zjawiska są pomijane w dyskursie medialnym?”. Badacze rozważają rolę zieleni w mieście w kontekście usytuowania przestrzeni nieładu. Na koniec podejmują refleksję metodologiczną na temat statusu zebranych danych oraz relacji kategorii analitycznych wygenerowanych na podstawie medialnych programów interwencyjnych w odniesieniu do opisywanej rzeczywistości społecznej.
Pobrania
Bibliografia
Augé Marc (2012), Nie-Miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, przełożył Roman Chymkowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Bank Danych Lokalnych (2025), kategoria K9, grupa G223, podgrupa P3196, https://bdl.stat.gov.pl/bdl/metadane/cechy/szukaj?slowo=dzikie%20wysypisk (dostęp: 29.08.2025).
Google Scholar
Bartnik Magdalena (2011), „Przestrzenie niczyje” jako przedmiot zainteresowania etnologa, „Studia Socjologiczne”, t. 2, nr 201, s. 217–223.
Google Scholar
Becker Howard S. (1963), Outsiders: Studies in the Sociology of Deviance, New York: The Free Press.
Google Scholar
Bennett Jane (2010), Vibrant Matter: Toward a Political Ecology of Things, Durham–London: Duke University Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1215/9780822391623
Bogunia-Borowska Małgorzata (2012), Fenomen telewizji. Interpretacje społeczne i kulturowe, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Bulski Paweł (2025), Analiza skuteczności usuwania dzikich wysypisk śmieci na terenie Łodzi w 2024 roku. Badanie przeprowadzone na 300 lokalizacjach ze śmieciami, publikacja własna.
Google Scholar
Clarke Adele E. (2003), Situational Analyses: Grounded Theory Mapping after the Postmodern Turn, „Symbolic Interaction”, vol. 26, no. 4, s. 553–576.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1525/si.2003.26.4.553
Clarke Adele E. (2005), Situational Analysis. Grounded Theory after the Postmodern Turn, London: Sage.
Google Scholar
EnCams (2003), Fly-Tipping and the Law: A Guide for the Public, https://web.archive.org/web/20221117080453/http://adlib.everysite.co.uk/resources/000/095/020/fly_tippinglaw.pdf (dostęp: 14.09.2022).
Google Scholar
Gibson James J. (1977), The Theory of Affordances, [w:] Robert Shaw, John Bransford (red.), Perceiving, Acting, and Knowing, New York–Toronto: Lawrence Erlbaum Associates Publishers, s. 67–82.
Google Scholar
Gibson James J. (1979), The Ecological Approach to Visual Perception, New York–Toronto: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Google Scholar
Glaser Barney G. (2007), All is Data, „Grounded Theory Review”, vol. 6, no. 2, s. 1–22.
Google Scholar
Glaser Barney G., Strauss Anselm L. (2009), Odkrywanie teorii ugruntowanej. Strategie badania jakościowego, przełożył Marek Gorzko, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar
Głowiński Michał (2009), Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe, Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar
Holmes Helen, Perczel Julia (2024), Fly-tipping and the sociology of abandonment, „The Sociological Review”, vol. 73(3), s. 607– 625, https://doi.org/10.1177/00380261241285183
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/00380261241285183
Ichinose Daisuke, Yamamoto Masashi (2011), On the Relationship between the Provision of Waste Management Service and Illegal Dumping, „Resource and Energy Economics”, vol. 33(1), s. 79–93.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.reseneeco.2010.01.002
Jakiel Michał, Bernatek-Jakiel Anita, Gajda Agnieszka, Filiks Maciej, Pufelska Marta (2019), Spatial and Temporal Distribution of Illegal Dumping Sites in the Nature Protected Area: The Ojców National Park, Poland, „Journal of Environmental Planning and Management”, vol. 62(2), s. 286–305.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/09640568.2017.1412941
Jałowiecki Bohdan (2010), Społeczne wytwarzanie przestrzeni, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Kacperczyk Anna (2021), Phenomenology of Trash, [w:] Valerie M. Bentz, Jim Marlat (red.), Deathworlds to Lifeworlds: Collaboration with Strangers for Personal, Social and Ecological Transformation, Berlin: DeGruyter, s. 63–90.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1515/9783110691818-004
Kacperczyk Anna, Żulicki Remigiusz (2022), Mapping Environmental Commitment: A Situational Analysis of Illegal Dumps in the City, „Qualitative Sociology Review”, vol. 18, no. 4, s. 172–204.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8077.18.4.09
Kelling George L., Coles Catherine M. (1996), Fixing Broken Windows: Restoring Order And Reducing Crime In Our Communities, New York: Touchstone.
Google Scholar
Krajewski Marek (2023), Praktyki dyskretne w mieście na przykładzie skrytego spożywania „małpek”, [w:] Aleksandra Krupa-Ławrynowicz, Katarzyna Orszulak-Dudkowska (red.), Miasto Mozaika. Opis kulturowy, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 65–94.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8331-408-2.06
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (2025), Informacja o podstawowych problemach radiofonii i telewizji w 2024 roku, Warszawa, https://www.senat.gov.pl/download/gfx/senat/pl/senatdruki/13641/druk/318.pdf (dostęp: 15.07.2025).
Google Scholar
Książek Michał (2023), Atlas dziur i szczelin, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Lefebvre Henri (1970), The Urban Revolution, Minneapolis–London: University of Minnesota Press.
Google Scholar
Lorimer Jamie (2015), Wildlife in the Anthropocene. Conservation after Nature, Minneapolis–London: University of Minnesota Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816681075.001.0001
Łubieński Stanisław (2020), Książka o śmieciach, Warszawa: Wydawnictwo Agora.
Google Scholar
Narayanan Yamini (2017), Street Dogs at the Intersection of Colonialism and Informality: ‘Subaltern Animism’ as a Posthuman Critique of Indian Cities, „Environment and Planning D: Society and Space”, vol. 35, no. 3, s. 475–494.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/0263775816672860
Nasze Sprawy, b.r., https://tvtoya.pl/program/nasze_sprawy (dostęp: 28.07.2025).
Google Scholar
Pessel Włodzimierz Karol (2025), Urbanomarginalia. Pole badawcze, cele, metodyka, „Przegląd Socjologiczny”, t. 74, nr 2, s. 39–62.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.26485/PS/2025/74.2/7
Quesada-Ruiz Lorenzo, Rodriguez-Galiano Victor, Jordá-Borrell Rosa (2018), Identifying the Main Physical and Socioeconomic Drivers of Illegal Landfills in the Canary Islands, „Waste Management & Research: The Journal for a Sustainable Circular Economy”, vol. 36(11), s. 1049–1060.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/0734242X18804031
Reno Joshua Ozias (2014), Toward a New Theory of Waste: From ‘Matter out of Place’ to Signs of Life, „Theory, Culture & Society”, vol. 31, no. 6, s. 3–27.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/0263276413500999
Straż Miejska w Łodzi (2024), Sprawozdanie Straży Miejskiej w Łodzi za 2023 rok, https://strazmiejska.lodz.pl/files/public/user_upload2/2024/06/SPRAWOZDANIE_ZA_2023_ROK_STRAZ_MIEJSKA_W_LODZI.pdf (dostęp: 28.07.2025).
Google Scholar
Šedová Barbora (2015), On Causes of Illegal Waste Dumping in Slovakia, „Journal of Environmental Planning and Management”, vol. 59(7), s. 1277–1303.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/09640568.2015.1072505
Urząd Miasta Łodzi (2022), Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi w Łodzi za 2021 rok, Łódź: Wydział Gospodarki Komunalnej.
Google Scholar
Urząd Miasta Łodzi (2023), Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi w Łodzi za 2022 rok, Łódź: Wydział Gospodarki Komunalnej.
Google Scholar
Urząd Miasta Łodzi (2024), Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi w Łodzi za 2023 rok, Łódź: Wydział Gospodarki Komunalnej.
Google Scholar
Urząd Miasta Łodzi (2025), Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi w Łodzi za 2024 rok, Łódź: Wydział Gospodarki Komunalnej.
Google Scholar
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2024 r., poz. 399).
Google Scholar
Wilson James Q., Kelling George (1982), Broken Windows: The Police and Neighborhood Safety, „The Atlantic Monthly”, vol. 249, no. 3, s. 29–38.
Google Scholar
Woch Marcin (2013), Rośliny towarzyszące człowiekowi w średniowiecznym Krakowie, „Edukacja Biologiczna i Środowiskowa”, nr 3, s. 3–9.
Google Scholar
Wróbel-Bardzik Karolina (2020), Krajobraz ruderalny (po)wojennej Warszawy, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 367–380.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2020.3.23
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Funding data
-
Narodowe Centrum Nauki
Grant numbers 2023/51/B/HS6/02545




