Wyznaczniki biolektu schizofatycznego w języku i tekstach wspólnoty osób chorujących na schizofrenię

Wojciech Lipski

doi:10.18778/0208-6077.59.13

Authors

Wojciech Lipski Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-4445-9940

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6077.59.13

Keywords:

schizophrenia, schizophasia, community

Abstract

The author of this article argues that it is possible to determine the communality of people with schizophrenia based on their language behaviour and refers to the language disorder in schizophrenia (schizophasia) as a biolect because schizophrenia is a disease of the brain and it is aberrations in its functioning that cause the symptoms typical of psychosis, including language. The article deals with the problem of descriptiveness of this biolect and identification in it of exponents of community of people with schizophrenia. A community is a group of people related to each other. It can be formed from the inside, when common factors determine a group of people, or from the outside, when certain characteristics of these people are the same and indicate their commonality. In the case of schizophrenic patients, this connection and commonality from within is due to the existence of the disease itself, as can be seen, for example, in the self-help groups formed by patients. From the outside, the determinant of commonality in this group of people will be, among other things, the speech disorder — schizophasia.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Andreasen N.C., 1979, Thought, language, and communication disorders: I. Clinical assessment, definition of terms, and evaluation of their reliability, „Archives of General Psychiatry”, t. 36 (12), s. 1315–1321.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1001/archpsyc.1979.01780120045006

Andreasen N.C., 1982, Negative symptoms in schizophrenia: Definition and reliability, „Archives of Generaly Psychiatry”, t. 39 (7), s. 784–788.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1001/archpsyc.1982.04290070020005

Andreasen N.C., 1986, Scale for the Assessment of Thought, Language, and Communication (TLC), „Schizophrenia Bulletin”, t. 12 (3), s. 473–482.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/schbul/12.3.473

Bilikiewicz T., 1957, Psychiatria kliniczna, Warszawa: PZWL.
Google Scholar

Bleuler E., 1950, Dementia Praecox or the Group of Schizophrenias, New York: International Universities Press.
Google Scholar

Cardella V., 2018, Language and schizophrenia. Perspectives from Psychology and Philosophy, New York: Routledge.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9781315123233

Carpenter K., 1982, Neologisms in ‘Word Salad’: How Schizophrenic Speakers Make Themselves Misunderstood, w: M. Macaulay (red.), Proceedings of the Eighth Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society, Berkeley, California: Berkeley Linguistics Society, s. 562–571.
Google Scholar

Chaika E., 1982, A unifield explanation for the diverse structural deviations reported for adult schizophrenics with disrupted speech, „Journal of Communication Disorders”, t. 15, s. 167–189.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/0021-9924(82)90032-6

Chaika E., Lambe R.A., 1989, Cohesion in schizophrenic narratives, revisited, „Journal of Communication Disorders”, t. 22 (6), s. 407–421.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/0021-9924(89)90034-8

Czernikiewicz A., 1998, Językowy wymiar przewlekłej schizofrenii, Lublin: Akademia Medyczna.
Google Scholar

Czernikiewicz A., 2004, Przewodnik po zaburzeniach językowych w schizofrenii, Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Google Scholar

Czernikiewicz A., Woźniak T., 2001, Schizofazja, „Logopedia”, t. 29, s. 7–36.
Google Scholar

Damasio A., 2017, Błąd Kartezjusza: emocje, rozum i ludzki mózg, Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”.
Google Scholar

Gilbert F.N., 2022, Pragmatic Deviations in the Speech of Paranoid Schizophrenic Patients in Cameroon, „Open Journal of Modern Linguistics”, t. 12, s. 89–122.
Google Scholar

Grabias S., 1994, Logopedyczna klasyfikacja zaburzeń mowy, „Audiofonologia”, t. 6, s. 7–22.
Google Scholar

Grabias S., 1997, Mowa i jej zaburzenia, „Audiofonologia”, t. 10, s. 9–36.
Google Scholar

Grabias S., 2001, Środowiskowe i zawodowe odmiany języka – socjolekty, w: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 235–253.
Google Scholar

Grabias S., 2003, Język w zachowaniach społecznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Grabias S., 2010/2011, Logopedia — nauka o biologicznych uwarunkowaniach języka i zachowaniach językowych, „Logopedia”, t. 39/40, s. 9–34.
Google Scholar

Grabias S., 2012, Terapia zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postepowania logopedycznego, w: S. Grabias, M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 15–71.
Google Scholar

Grabias S., 2019, Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Grucza F., 1993, Zagadnienia ontologii lingwistycznej: O językach ludzkich i ich (rzeczywistym) istnieniu, w: S. Grabias (red.), Opuscula Logopaedica, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 25–47.
Google Scholar

Kaczmarek L., 1975, Korelacyjna klasyfikacja zaburzeń słownego i pisemnego porozumiewania się, „Logopedia”, t. 12, s. 5–13.
Google Scholar

Keshavan M.S., Srihari V.H., Reddy R., 2024, Schizophrenia. A practical Primer, New York: Routledge.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9781315152806

Klimczuk A., 2013, Hipoteza Sapira–Whorfa — przegląd argumentów zwolenników i przeciwników, „Kultura — Społeczeństwo — Edukacja”, t. 1 (3), s. 165–181.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/kse.2013.3.1.08

Kraepelin E., 1919, Dementia Praecox and Paraphrenia, Edinburg: Livingstone.
Google Scholar

Lipski W., 2010, Zaburzenia narracji w schizofrenii paranoidalnej — analiza wypowiedzi 51-letniej kobiety, „Acta Humana”, t. 1, s. 125–137.
Google Scholar

Lipski W., 2018, Zaburzenia konotacji w schizofrenii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Łuczyński E., 2019, Dyslekt jako swoista odmiana biolektu, „Poradnik Językowy”, t. 761 (2), s. 83–91.
Google Scholar

Niepytalska-Osiecka A., 2021, Słownictwo przestępcze za murami polskich zakładów karnych dla kobiet. Rekonesans badawczy na podstawie badań ankietowych, „Socjolingwistyka”, t. 35, s. 373–390.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.35.21

Obrębska M., 2013, Styl mówienia w schizofrenii, Poznań: Wydawnictwo UAM.
Google Scholar

PSWP — Zgółkowa H. (red.), 1994–2005, Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 46, Poznań: Kurpisz.
Google Scholar

Rodasik R., Ćwiertnia E., Zat’co J., Język podkultury więziennej: gwara, język migowy, tatuaż, „Kultura bezpieczeństwa. Nauka — Praktyka — Refleksje”, t. 13, s. 116–141.
Google Scholar

SBr — Bralczyk J. (red.), 2005, Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Sims A., 1995, Speech and Language Disorders in Psychiatry. Proccedings of the Fifth Leeds Psychopathology Symposium, London: Gaskell.
Google Scholar

SJPDor — Doroszewski W. (red.), 1958–1969, Słownik języka polskiego, t. 1–11, Warszawa, http://sjp.pwn.pl/doroszewski/html (dostęp: 9.08.2025).
Google Scholar

SJPSzym — Szymczak M. (red.), 1981, Słownik języka polskiego, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Skubalanka T., 1962, Neologizmy w polskiej poezji romantycznej, Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Google Scholar

Skubalanka T., 1976, Założenia analizy stylistycznej, w: H. Markiewicz, J. Sławiński (red.), Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 250–273.
Google Scholar

Stępniak K., 2013, Słownik gwar przestępczych, Kraków: Oficyna Wydawnicza Mireki.
Google Scholar

Styczek I., 1970, Zarys logopedii, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Styczek I., 1979, Logopedia, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Voppel A.E., de Boer J.N., Brederoo S.G., Schnack H.G., Sommer I.E.C., 2021, Quantified language connectedness in schizophrenia-spectrum disorders, „Psychiatry Research”, t. 304, s. 114–130.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.psychres.2021.114130

Wilkoń A., 2000, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Woźniak T., 2000, Zaburzenia języka w schizofrenii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Woźniak T., 2005, Narracja w schizofrenii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Woźniak T., 2024, Trzy wymiary znaku językowego i trzy typy schizofazji, „Prace Językoznawcze”, t. 26 (4), s. 235–248.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31648/pj.10598

Woźniak T., Czernikiewicz A., 2002–2003, Krótka Skala Oceny Schizofazji (KSOS), „Badania nad Schizofrenią”, t. 4 (4), s. 569–576.
Google Scholar

Zeigarnik B.W., 1969, Patologia myślenia, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar