Klasyka polskiej powieści w działaniach językowych na lekcjach języka polskiego jako obcego

Magdalena Rumińska

doi:10.18778/0860-6587.29.11

Autor

Magdalena Rumińska Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Centrum Języka i Kultury Polskiej dla Polonii i Cudzoziemców, ul. Weteranów 18, 20-038 Lublin https://orcid.org/0000-0003-3464-1263

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.29.11

Słowa kluczowe:

klasyka polskiej powieści, literatura współczesna, podejście strategiczne, działania językowe, glottodydaktyka

Abstrakt

Prezentowany artykuł mieści się w nurcie rozważań glottodydaktycznych poświęconych stosowaniu tekstów literackich w językowym kształceniu cudzoziemców. Składa się z dwóch części: pierwszą stanowią teoretyczne rozważania wokół zagadnień związanych z miejscem i rolą literatury w procesie nauczania języka polskiego jako obcego (jpjo). Najwięcej uwagi poświęcono tu pojawiającym się w literaturze przedmiotu zróżnicowanym stanowiskom, które dotyczą przydatności literatury dawnej i współczesnej w kształceniu językowym. Autorka postuluje w tym kontekście podejście eklektyczne i uzasadnia jego użyteczność. Część druga artykułu ma formę opisowego zilustrowania podejścia strategicznego w pracy z tekstem literackim na przykładzie arcydzieła polskiego pozytywizmu, jakim jest Lalka (1890) Bolesława Prusa. Celem tej części było pokazanie, że odpowiednie sprofilowanie ćwiczeń z jednej strony dowodzi ponadczasowości dawnych dzieł i pomaga zerwać z myśleniem o nich jako utworach anachronicznych treściowo i przestarzałych językowo, z drugiej zaś – staje się podstawą do wykonywania różnorodnych działań językowych w formie ustnej i pisemnej, przydatnych w codziennej komunikacji, a także rozwija kompetencję literacką i (inter)kulturową cudzoziemców.

Bibliografia

Achtelik A., 2010, Kolekcja – rzecz o spotkaniu z kulturą polską, w: A. Achtelik, M. Kita, J. Tambor (red.), Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego 2, Katowice, s. 171–178.
Google Scholar

Burzacka I., 2010, Miejsce polskiej literatury współczesnej w procesie nauczania języka polskiego jako obcego, w: K. Birecka, K. Taczyńska (red.), Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Toruń, s. 33–38.
Google Scholar

Cudak R., 2010, Edukacja literacka na kursach języka polskiego jako obcego, w: A. Achtelik, M. Kita, J. Tambor (red.), Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego 2, Katowice, s. 117–130.
Google Scholar

Czerkies T., 2012, Tekst literacki w nauczaniu języka polskiego jako obcego (z elementami pedagogiki dyskursywnej), Kraków.
Google Scholar

Czerkies T., 2019, Literackie lustro kultury. Literatura polska w ćwiczeniach dla obcokrajowców – poziom B1–C1, Kraków.
Google Scholar

Garncarek P., Kajak P., Zieniewicz A. (red.), 2010, Kanon kultury polskiej w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Materiały z Konferencji Naukowej, Warszawa.
Google Scholar

Gębal P. E., 2010, Dydaktyka kultury polskiej w kształceniu językowym cudzoziemców. Podejście porównawcze, Kraków.
Google Scholar

Hajduk-Gawron W., 2005, Europejskość czy obcość – wkład literatury polskiej w nową wspólnotę kulturową, w: Nauczanie języka polskiego jako obcego i polskiej kultury w nowej rzeczywistości europejskiej. Materiały z VI Międzynarodowej Konferencji Glottodydaktycznej, P. Garncarek (red.), Warszawa, s. 244–249.
Google Scholar

Hajduk-Gawron W., 2013, Arcydzieła literatury polskiej w praktyce glottodydaktycznej. Zaadaptować czytelnika i tekst, „Biblioteka Postcriptum Polonistycznego”, nr 3, s. 353–365.
Google Scholar

Handzel A., 2019, Lektura w kręgu – czytanie inspirowane metodyką „Responsive Classroom”, w: A. Janus-Sitarz (red.), Lektury w ręku nauczyciela. Perspektywa polska i zagraniczna, Kraków, s. 189–204.
Google Scholar

Janowska I., Plak M., 2021, Działania mediacyjne w uczeniu się i nauczaniu języków obcych. Od teorii do praktyki, Kraków.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12797/9788381386807

Janus-Sitarz A., 2019, Klasyka literacka w szkole. Poszukiwanie drogi do czytelnika lub drugie życie lektury, w: A. Janus-Sitarz (red.), Lektury w ręku nauczyciela. Perspektywa polska i zagraniczna, Kraków, s. 83–94.
Google Scholar

Kowalewski J., 2011, Kultura polska jako obca?, Kraków.
Google Scholar

Kozłowski A., 1991, Literatura piękna w nauczaniu języków obcych, Warszawa.
Google Scholar

Kwiatkowska A., Vàlkovà Maciejewska M. (red.), 2018, Literatura i glottodydaktyka w praktyce. Tekst literacki w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Poznań.
Google Scholar

Miodunka W., Seretny A. (red.) 2016, Język, literatura i kultura polska w świecie, Kraków.
Google Scholar

Próchniak W., 2008, Polska proza – język i rzeczywistość ostatnich lat, czyli dlaczego cudzoziemiec powinien zaglądać do polskich powieści współczesnych, w: W. Miodunka, A. Seretny (red.), W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI w., Kraków, s. 243–248.
Google Scholar

Próchniak W., 2012, Klucz do wierszy. Poezja w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Lublin.
Google Scholar

Roter-Bourkane A., 2020, „Herod baba” J. I. Kraszewskiego – kobiecość w wersji polskiej i obcej, czyli czytanie po polsku ze stereotypami narodowościowymi i historycznie umotywowanymi w tle, w: Literackie obrazy kultury. Perspektywa glottodydaktyczna, Warszawa, s. 134–143.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323546597.pp.134-143

Seretny A., 2006, Nauka o literaturze i teksty literackie w dydaktyce języka polskiego jako obcego/ drugiego, w: E. Lipińska, A. Seretny (red.), Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego, Kraków, s. 243–279.
Google Scholar

Stankiewicz K., Żurek A., 2010, Obraz Polki/Polaka w serii podręczników do nauczania języka polskiego jako obcego „Hurra!!! Po polsku”, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie polonistyczne cudzoziemców”, nr 17, s. 495–505.
Google Scholar

Szwagrzyk A., 2015, Literatura najnowsza na lekcjach języka polskiego jako obcego, w: E. Kubicka, A. Walkiewicz (red.), Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego III, Toruń, s. 163–171.
Google Scholar

Świstowska M., 2010, Obecność tekstów prozy polskiej po 1989 r. w nauczaniu języka polskiego jako obcego – realia, potrzeby, problem wyboru, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie polonistyczne cudzoziemców”, nr 17, s. 425–432.
Google Scholar

Wacławek M., 2021, Plus minus wiersz – o metodzie analizy i twórczego wykorzystania wzorów na lekcji języka polskiego jako obcego, w: Glottodydaktyka polonistyczna. Strategie – wartości – wyzwania, I. Wieczorek, A. Roter-Bourkane, Poznań, s. 105–119.
Google Scholar

Wieczorek I., 2020, „Chmurdalia” Joanny Bator na zajęciach z języka polskiego jako obcego, czyli wstyd, tabu i literatura, w: J. Zych (red.), Literackie obrazy kultury. Perspektywa glottodydaktyczna, Warszawa, s. 95–110.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323546597.pp.95-110

Zagórska A., 2017, ANTYbohater polskiej prozy (po roku 1989), Kraków.
Google Scholar

Zarzycka G., 2010, Skrzydlate słowa w procesie nauczania języka polskiego jako obcego. Propozycje programowe, w: P. Garncarek, P. Kajak, A. Zieniewicz (red.), Kanon kultury w nauczaniu języka polskiego jako obcego.
Google Scholar

Zawadka J., 2011, Komiks w nauczaniu języka polskiego jako obcego, w: K. Pluskota, K. Tarczyńska (red.), Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego II, Toruń, s. 256–263.
Google Scholar

Zieniewicz A., 2020, Nauczanie kultury i pragnienie opowieści, w: J. Zych (red.), Literackie obrazy kultury. Perspektywa glottodydaktyczna, Warszawa, s. 15–28.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323546597.pp.15-28

Zych J., 2018, Jedna strona przesycona polskością, czyli glottodydaktycznie o fragmencie powieści Dawida Bieńkowskiego pod tytułem „Biało-czerwony”, w: A. Kwiatkowska, M. Vàlkova Maciejewska (red.), Literatura i glottodydaktyka w praktyce. Tekst literacki w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Poznań, s. 75–85.
Google Scholar

Zych J., 2020b, Najnowsze polskie powieści jako źródło wiedzy o życiu codziennym współczesnych Polaków, w: J. Zych (red.), Literackie obrazy kultury. Perspektywa glottodydaktyczna, Warszawa, s. 67–94.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323546597.pp.67-94

Zych J., 2021, Współczesne reportaże o cudzoziemcach w Polsce jako antidotum na glottodydaktyczne bezdroża bezkrytycznego szerzenia mitu o polskiej gościnności, w: G. Leszczyński, A. Zieniewicz (red.), Bezdroża glottodydaktyki polonistycznej. Studia, rozprawy i szkice, Warszawa, s. 34–64.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323551812.pp.34-64

Zych J. (red.), 2020a, Literackie obrazy kultury. Perspektywa glottodydaktyczna, Warszawa.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323546597