Komitet Obywatelski Niesienia Pomocy Biednym (Citizens’ Committee for Providing Aid to the Poor) in Lodz – organization, structure, and tasks at the initial period of the World War I (1914–1915)

Authors

  • Joanna Sosnowska Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Historii Wychowania i Pedeutologii

DOI:

https://doi.org/10.18778/2080-8313.20.03

Keywords:

Komitet Obywatelski Niesienia Pomocy Biednym in Lodz, citizens’ committees, the World War I, providing food to the poor, aid districts, social care

Abstract

In the initial period of the World War I, there were two committees in Lodz with the status of social aid institutions: Główny Komitet Obywatelski miasta Łodzi – GKO (Main Citizens’ Committee of the City of Lodz) and Komitet Obywatelski Niesienia Pomocy Biednym – KONPB (Citizens’ Committee for Providing Aid to the Poor). Both of those organizations were formed virtually at the same time, i.e. on the first days of August 1914, and their activities complemented each other. The first of them took over the function of the city government with a number of competences in administration after Władysław Pieńkowski had left the city; the other one focused its efforts on typical social care for residents, who had suddenly found themselves in a situation of hazard to their safety, life, and health, at the risk of losing the source of income. The main goal of KONPB in the initial phase of the war was to provide material aid to the poorest residents of Lodz; the most important form of support used by the greatest number of people was provision of food. It was used by people of all religions and nationalities. They included, most of all, factory workers with families, people who lost their source of income, families of enlisted reservists, immigrants, homeless people, and those using services of many Lodz philanthropic and social organizations and institutions. This work presents several aspects of KONPB activities, such as the origins, structure, tasks, and financial resources as well as the cooperation and communication with GKO. Lodz citizens’ committees were liquidated by German occupation authorities on 30 June 1915, after almost a year of operations.

References

Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta miasta Łodzi, Wydział Opieki Społecznej, sygn. 17934.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta miasta Łodzi, Wydział Prezydialny, sygn. 13666.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Łodzi, Główny Komitet Obywatelski w Łodzi, sygn. 1, 9, 22, 28, 97, 285.
Google Scholar

Alleluja! Jednodniówka wielkanocna (4 kwietnia 1915 r.), Łódź 1915.
Google Scholar

Drugą kwestę na chleb, „Rozwój” 1914, nr 189.
Google Scholar

Komitet obywatelski, „Rozwój” 1914, nr 182.
Google Scholar

Komitet Obywatelski niesienia pomocy biednym, „Rozwój” 1914, nr 190.
Google Scholar

Milicja obywatelska, „Nowa Gazeta Łódzka” 1914, nr 179.
Google Scholar

Nadużycie, „Nowa Gazeta Łódzka” 1914, Wydanie poranne [26 VIII].
Google Scholar

Odezwa komitetu obywatelskiego. W sprawie głodnych, „Rozwój” 1914, nr 189.
Google Scholar

Skład Komitetów Obywatelskich w dniu 1. Maja 1915 r., Łódź 1915.
Google Scholar

Z Komitetu niesienia pomocy biednym, „Nowy Kurjer Łódzki” 1914, nr 295.
Google Scholar

Z komitetu obywatelskiego, „Nowa Gazeta Łódzka” 1914, nr 177.
Google Scholar

Z Komitetu Obywatelskiego, „Nowa Gazeta Łódzka” 1914, Wydanie poranne [22 VIII].
Google Scholar

Z Komitetu obywatelskiego, „Rozwój” 1914, nr 181.
Google Scholar

Z komitetu Obywatelskiego, „Rozwój” 1914, nr 190.
Google Scholar

Z Komitetu Obywatelskiego, „Rozwój” 1914, nr 192.
Google Scholar

Bortnowski W., Ziemia łódzka w ogniu. 1 VIII–6 XII 1914 rok, Łódź 1969.
Google Scholar

Fijałek J., Położenie ludności, [w:] Dzieje miasta, t. 1: Do 1918 r., red. B. Baranowski, J. Fijałek, Warszawa–Łódź 1980.
Google Scholar

Hertz M., Łódź w czasie Wielkiej Wojny, Łódź 1933.
Google Scholar

Karwacki W.L., Łódzka organizacja PPS-Lewicy 1906–1918, Łódź 1964.
Google Scholar

Kowalczyński K.R., Łódź 1914. Kronika oblężonego miasta, Łódź 2010.
Google Scholar

Oettingen U., Działalność dobroczynna ziemiaństwa w Królestwie Polskim w latach I wojny światowej – problem badawczy, [w:] Działalność i pomoc społeczna na ziemiach polskich w XIX, XX i na początku XXI wieku, red. M. Przeniosło, Kielce 2008.
Google Scholar

Operacja łódzka. Zapomniany fakt I wojny światowej, red. J.A. Daszyńska, Łódź 2011.
Google Scholar

Pająk J.Z., Powstanie i rozwój samorządu miejskiego w Królestwie Polskim podczas I wojny światowej, [w:] Z historii ustroju państwa polskiego od XIV do XX wieku, red. W. Saletra, Kielce 2003.
Google Scholar

Przeniosło M., Działalność struktur terenowych instytucji samopomocy społecznej na terenie Królestwa Polskiego w latach 1914–1918, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2001, t. 61.
Google Scholar

Przeniosło M., Organizacja samopomocy społecznej w Królestwie Polskim w latach I wojny światowej, „Niepodległość i Pamięć” 2011, nr 1.
Google Scholar

Przeniosło M., Rada Główna Opiekuńcza w latach 1915–1918 – władze, struktura wewnętrzna, formy aktywności, [w:] Dzieje biurokracji, t. 4, cz. 2, red. A. Górak, K. Latawiec, D. Magiera, Lublin–Siedlce 2011.
Google Scholar

Skarżyński M., Akcja pomocy społecznej w Łodzi w okresie działania Głównego Komitetu Obywatelskiego (3 VIII 1914–1 VII1915 r.), „Rocznik Łódzki” 1975, t, 20.
Google Scholar

Skarżyński M., Główny Komitet Obywatelski w Łodzi i jego działalność w latach 1914–1915, „Varia” 1986, nr 3.
Google Scholar

Sosnowska J., Opieka nad dziećmi w Łodzi w latach I wojny światowej, Łódź 2017, s. 197–209.
Google Scholar

Spodenkiewicz P., Obywatele, [w:] Bezbronne miasto. Łódź 1914–1918, Łódź 2014.
Google Scholar

Stawiszyńska A., Łódź w latach I wojny światowej, Oświęcim 2016.
Google Scholar

Stawiszyńska A., Zagonki jako forma pomocy mieszkańcom Łodzi w czasie I wojny światowej, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Historica” 2013, nr 90.
Google Scholar

Stoksik A., Główny Komitet Ratunkowy w Lublinie 1915–1918, [w:] Działalność i pomoc społeczna na ziemiach polskich w XIX, XX i na początku XXI wieku, red. M. Przeniosło, Kielce 2008.
Google Scholar

Terlecki A., Rzecz o społecznej solidarności w obliczu Wielkiej Wojny, [w:] Wielka Wojna o ziemię obiecaną, red. P. Werner, Łódź 2006.
Google Scholar

Walicki J., Samoorganizacja społeczeństwa Łodzi w obliczu wybuchu wojny i działań wojennych w 1914 r., [w:] Łódź i region łódzki w czasie I wojny światowej, red. K. Radziszewska, P. Zawilski, Łódź 2011.
Google Scholar

Published

2019-06-18

How to Cite

Sosnowska, J. (2019). Komitet Obywatelski Niesienia Pomocy Biednym (Citizens’ Committee for Providing Aid to the Poor) in Lodz – organization, structure, and tasks at the initial period of the World War I (1914–1915). Studia Z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX I XX Wieku, 20, 69–88. https://doi.org/10.18778/2080-8313.20.03

Issue

Section

Articles