„Like a drop falling on a stone...”. Local activity of the Tarczynski family as an example of work for the independence of Poland

Authors

  • Piotr Wysocki Łowickie Towarzystwo Przyjaciół Nauk

DOI:

https://doi.org/10.18778/2080-8313.19.10

Keywords:

Tarczynski, positivism, museum, fire brigade, education, literature, intelligentsia

Abstract

In the second half of the 19th century, the slogans of organic work and basic work became popular in the Kingdom of Poland. They were realized by the positivists who believed that they would win independent Poland in this way. The Tarczyński family was a good example of such positivists in Mazovia. Members of this family were active in many areas of social and cultural life in the Kingdom of Poland. The head of the family was Kazimierz Tarczyński – a coin collector, an amateur archeologist, and a researcher of the history of the bells. He had a great impact on the education of children who, after reaching the age of majority, actively participated in public life. Franciszek Tarczyński participated in the January Uprising. As part of the repression, he was sent to Ufa. After returning, he worked as a drawing teacher, he was also interested in archeology. Józef Tarczyński was a musician and teacher at the Institute of Music in Warsaw. He took part in patrotic manifestations in 1861. Władysław Tarczyński was a piano tuner, but he became famous as the creator of the Museum in Łowicz, a co-organizer of the local fire service, a writer and a social activist. Hipolit Tarczyński was a teacher in elementary schools in the Płock Governorate. He also worked as a clerk on the Warsaw–Vienna Railway. At the same time, he was active in the field of literature. He wrote articles and moralizing books that encouraged social work. Helena Tarczyńska was a homework teacher and a librarian. The Tarczyński family influenced the social and cultural development of Płock, Łowicz and other towns of Mazovia. Although not everyone lived to see independent Poland, their work was of great importance on the way to a free homeland.

References

Archiwum Państwowe w Płocku, Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej św. Bartłomieja w Płocku, 1845, sygn. 38; 1852, sygn. 51.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Płocku, Gimnazjum Żeńskie w Płocku, sygn. 27.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Warszawie, Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej św. Aleksandra w Warszawie, 1878, sygn. 98.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Warszawie, Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Wszystkich Świętych w Warszawie, 1892, sygn. 55.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Łowiczu, Zbiór Władysława Tarczyńskiego w Łowiczu: sygn. 5, 13, 14, 15, 16, 18, 20, 22, 225, 247, 389, 392, 394, 403, 412, 414.
Google Scholar

Archiwum rodzinne Teresy Stawiarskiej, Genealogia z dodaniem wiadomości o członkach polskiego, katolickiego rodu Tarczyńskich tudzież spokrewnionych z nim najbliżej rodzin. Ułożył i takową prowadzić zaczął Hipolit Bogumił Tarczyński, Warszawa 20 lutego 1877 r.: przepisał i dalej prowadzić dzieciom przekazał Tarczyński Władysław w Łowiczu w grudniu 1893 r., poz. 66.
Google Scholar

Archiwum rodzinne Teresy Stawiarskiej, List H.B. Tarczyńskiego do Heleny, Warszawa 5 września 1878.
Google Scholar

Biblioteka im. Zielińskich Towarzystwa Naukowego Płockiego, Dział Zbiorów Specjalnych: R. 419; R. 952.
Google Scholar

Muzeum w Łowiczu, Dział Dokumentacji Historycznej: sygn. D. 77 MŁ; sygn. Łow. D. 2. MNW.
Google Scholar

„Echo” 1879, nr 129.
Google Scholar

„Kurier Codzienny” 1873, nr 220.
Google Scholar

„Kurier Warszawski” 1876, nr 156.
Google Scholar

„Wędrowiec” 1897, nr 14.
Google Scholar

Chmielińska A., Ś. p. Wanda z Karpowiczów Tarczyńska, „Łowiczanin” 1912, nr 49.
Google Scholar

„Nie wybiła godzina wybawienia z otchłani nieszczęść… Kronika dziejów Łowicza Władysława Tarczyńskiego”, oprac. M. Wojtylak, Warszawa 2015.
Google Scholar

Rybacki K., Notatki jeńca Danholmu i zamku Celle, [w:] M. Malangiewicz, J. Rutkowski, I wojna światowa w Łowiczu 1914–1918, Łowicz 2014.
Google Scholar

Rybacki K., Z moich wspomnień, „Jednodniówka Jubileuszowa 50-lecia Straży Pożarnej Ochotniczej w Łowiczu 1879–1929”, Łowicz 1929.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Cmentarz Powązkowski w Warszawie w dniu zadusznym, „Kalendarz Lubelski na rok przestępny 1884” 1883, s. 10–12.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Co Piotrek z Drobina widział nowego w Łowiczu?, Warszawa 1880.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Czem włościanin był dawniej i czem jest teraz?, Warszawa 1883.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Czemu nasz chłop ciemny?, „Prawda” 1882, nr 17.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Czynniki wytwarzające powszechne bogactwo Ziemia, praca i kapitał. Pogadanka, Warszawa 1883.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Dawny cmentarz przy kościele Św. Barbary w Warszawie, „Przegląd Bibliograficzno-Archeologiczny” 1882, nr 25 i 26.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Jak sobie pościelisz, tak się wyśpisz, Warszawa 1892.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Jakie są obowiązki obywatela, Warszawa (1878).
Google Scholar

Tarczyński H.B., Jan Samulczak czyli chciwość ukarana. Powiastka osnuta na tle prawdziwego zdarzenia, Warszawa 1880.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Michał Kubicki pięknej odwagi strażak. Obrazek z natury, Warszawa 1881.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Nekrolog, „Dziennik dla wszystkich” 1884/5, nr 3.
Google Scholar

Tarczyński H.B., O drogach na lądzie wodzie i powietrzu czyli rzeki, szose, koleje żelazne i balony. Pogadanka, 1880.
Google Scholar

Tarczyński H.B., O dzisiejszych szkołach i nauczycielach ludowych w kraju naszym, „Przegląd Tygodniowy” 1875, nr 15–17.
Google Scholar

Tarczyński H.B., O stopniu estetycznego wykształcenia dzisiejszych włościan naszych, i co gwoli niego przedsięwziąć by należało, „Tygodnik Powszechny” 1881, nr 48.
Google Scholar

Tarczyński H.B., O wielkim naszym pieśniarzu Franciszku Karpińskim, 1880.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Oświata naszego duchowieństwa, szlachty, mieszczan i włościan w XV-tym wieku, „Nowiny” 1882, nr 147, nr 149.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Pan Laborski w małem miasteczku, Warszawa 1883.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Pierwsze wiadomości o Świecie, Warszawa 1876.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Słów parę o czytelnictwie ludowym, „Kalendarz Powszechny na rok 1886” 1886, s. 97–99.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Smok we wsi czyli strach ma wielkie oczy, ucieszna historyjka, Warszawa 1879.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Szara Bera. Krotochwila w I-nym akcie ze śpiewkami, Warszawa 1883.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Świnia domowa oraz soliter, wągier i trychiny, Warszawa 1889.
Google Scholar

Tarczyński H.B., U nas a w Brazylii?, Warszawa 1891.
Google Scholar

Tarczyński H.B., W obronie pokrzywdzonych, „Nowiny” 1882, nr 132.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Wieś i miasto. Pogadanka, Warszawa 1880.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Współpracownicy rolnika kret, jeż i nietoperz. Pogadanka, Warszawa 1880.
Google Scholar

Tarczyński H.B., Zwierciadło towarzyskich nieprzyzwoitości naszych, do użytku wszystkich, którzy ludźmi być pragną, Warszawa 1879.
Google Scholar

Tarczyński W., Dwie litanie do użytku mieszkańców Łowicza, Warszawa 1898.
Google Scholar

Tarczyński W., Karawika czyli krzyż o dwóch ramionach. Nabożeństwo w czasie cholery i innych chorób epidemicznych, Warszawa 1894.
Google Scholar

Tarczyński W., Łowicz. Wiadomości historyczne z dodaniem innych szczegółów, Łowicz 1899.
Google Scholar

Tarczyński W., Pomoc cierpiącym. Nabożeństwo żałobne za dusze zmarłych z dodaniem modłów w chorobie, przy konających i o śmierć szczęśliwą, Łowicz 1887.
Google Scholar

Inskrypcja na grobie K. Tarczyńskiego na cmentarzu Emaus w Łowiczu.
Google Scholar

Inskrypcja na grobie W. Tarczyńskiego na cmentarzu Emaus w Łowiczu.
Google Scholar

Brückner A., Dzieje kultury polskiej, Kraków–Warszawa 1946.
Google Scholar

Encyklopedia muzyki, pod red. A. Chodkowskiego, Warszawa 1995.
Google Scholar

Iwanowska T., 100 lat działalności Ochotniczej Straży Pożarnej w Łowiczu 1879–1979, Łowicz 1979.
Google Scholar

Iwanowska T., Nieznane karty z życia rodziny Władysława Tarczyńskiego, „Roczniki Łowickie” 2013, t. 10, s. 214–248.
Google Scholar

Iwanowska T., Początki Muzeum Historycznego im. Wł. Tarczyńskiego, „Roczniki Łowickie” 1973, s. 75–82.
Google Scholar

Iwanowska T., Siły ducha żadna przemoc nie pokona, „Łowiczanin. Kwartalnik Historyczny” 2014, nr 3(46).
Google Scholar

Iwanowska T., Tarczyński Władysław Paulin, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 52, Warszawa–Kraków 2018.
Google Scholar

Konarska-Pabiniak B., Szkolnictwo płockie w okresie niewoli narodowej (1793–1918), [w:] Dzieje Płocka, t. 2, Dzieje miasta w latach 1793–1945, pod red. M. Krajewskiego, Płock 2006.
Google Scholar

Kordala T., Stawiarska T., Tarczyński Franciszek, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 52, Warszawa–Kraków 2018.
Google Scholar

Kulczycka-Saloni J., Życie literackie Warszawy w latach 1864–1892, Warszawa 1970.
Google Scholar

Latawiec K., Górak A., Legieć J., Bogdanov S., Naczelnicy organów rosyjskiej administracji specjalnej w Królestwie Polskim w latach 1839–1918. Słownik Biograficzny, t. 1, Ministerstwo Oświecenia Publicznego, Lublin 2015.
Google Scholar

Lutyńska A., Franciszek Tarczyński 1833–1900, „Notatki Płockie” 1960, nr 2(16).
Google Scholar

Markiewicz H., Pozytywizm, Warszawa 2006.
Google Scholar

Micińska M., Inteligencja na rozdrożach 1864–1918, Warszawa 2008.
Google Scholar

Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu, red. J. Kulczycka-Saloni, H. Markiewicz, Z. Żabicki, Warszawa: 1965 (t. 1), 1966 (t. 2), 1969 (t. 3), 1971 (t. 4).
Google Scholar

Stawiarska T., Franciszek Tarczyński (1833–1900), [w:] Śladami Franciszka Tarczyńskiego. Przeszłość gminy Gozdowo w świetle odkryć archeologicznych, pod red. T. Kordali, Płock 2008.
Google Scholar

Stawiarska T., Helena Tarczyńska – nauczycielka, społecznica, późna „Entuzjastka” (1850–1935), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2018, R. LXVI, nr 2.
Google Scholar

Stawiarska T., Kazimierz Tarczyński – budowniczy fortepianów, starożytnik (1802–1873), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2016, R. LXIV, nr 3.
Google Scholar

Stawiarska T., Wysocki P., Tarczyński Hipolit Bogumił, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 52, Warszawa–Kraków 2018.
Google Scholar

Stogowska A. M., Kultura i życie artystyczne Płocka w latach 1918–1939, [w:] Dzieje Płocka, t. 2, Dzieje miasta w latach 1793–1945, pod red. M. Krajewskiego, Płock 2006.
Google Scholar

Wojtylak M., Zbiory biblioteczne Władysława Tarczyńskiego w Łowiczu, Łowicz 1993.
Google Scholar

Wrońska J., Archeologia w „Echach Płockich i Łomżyńskich” (1898–1906), „Notatki Płockie” 1989, nr 1(138).
Google Scholar

Wrońska J., Archeologia w „Korespondencie Płockim” (1876–1888), „Notatki Płockie” 1989, nr 4(141).
Google Scholar

Wrońska J., Franciszek Tarczyński jako archeolog (1833–1900), „Notatki Płockie” 1989, z. 2(139).
Google Scholar

Wysocki P., Życie i twórczość Hipolita Bogumiła Tarczyńskiego, „Roczniki Łowickie” 2012, t. 9.
Google Scholar

Старейшие фотографии Уфы. 1866 год, https://visualhistory.livejournal.com/1856224.html (dostęp: 11.08.2018).
Google Scholar

Published

2019-06-17

How to Cite

Wysocki, P. (2019). „Like a drop falling on a stone.”. Local activity of the Tarczynski family as an example of work for the independence of Poland. Studia Z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX I XX Wieku, 19, 169–190. https://doi.org/10.18778/2080-8313.19.10