Inteligencja polska w służbie państwowej II Rzeczypospolitej (zarys problematyki)

Robert Litwiński

doi:10.18778/2080-8313.19.05

Authors

Robert Litwiński Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Humanistyczny, Zakład Historii Najnowszej

DOI:

https://doi.org/10.18778/2080-8313.19.05

Keywords:

intelligentsia, “state civil service”, the Second Polish Republic

Abstract

Polish intelligentsia shaped over the nineteenth century was to fulfill various tasks. One of the most important was the “state service”, implemented, among others, by working on stateowned posts. The euphoria of the independence regained in 1918 accompanied the concern for the proper organization
of a state that did not even have a nationwide government, and several political centers pretended to be in power. The country was destroyed and famished, and the borders had to be marked out by armed forces, despite the fact that there was actually no uniform army. There was no administrative apparatus that would turn economic and social-political life into peaceful work. It is not surprising that the Polish intelligentsia had an important role to play in this case, and the functioning of the state depended primarily on the number and quality of personnel it could have at its disposal. It should be noted that certainly the process of building the state and creating its apparatus have activated a fairly wide circle of professionals and activists among the intelligentsia, who did even titanic work in the difficult conditions of the interwar period, which was visible in the reconstruction and organization of the new Polish state and ensuring conditions for peaceful existence.

References

1939 kwiecień 14, Warszawa. – List J. Drohojowskiego do S. Strakacza w sprawie propozycji przyjazdu I. Paderewskiego do Polski, [w:] Archiwum Polityczne Ignacego Paderewskiego, t. 4: 1935–1940, oprac. T. Jędruszczak, A. Leinwand, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
Google Scholar

Ajnenkiel A., Historia Sejmu Polskiego, t. 2, cz. 2, II Rzeczpospolita, Warszawa 1989.
Google Scholar

C.Ch., O inteligencji w znaczeniu polskim, „Dziennik Literacki” 1861, nr 100.
Google Scholar

Cywiński B., Rodowody niepokornych, Warszawa 1971.
Google Scholar

Dębicki Z., Kryzys inteligencji polskiej, Warszawa–Lublin–Łódź–Kraków 1918.
Google Scholar

Górski P., Między inteligencką tradycją a menadżeryzmem. Studium kształtowania środowiska naukowej organizacji, jego ideologii i działań organizatorskich w Polsce międzywojennej, Kraków 2005.
Google Scholar

Górski P., Profesjonalizacja administracji państwowej w Polsce 1918–1939. Uwarunkowania społeczne i kulturowe, Kraków 2011.
Google Scholar

Gulczyński A., Ministerstwo byłej Dzielnicy Pruskiej (1919–1922), Poznań 1995.
Google Scholar

Ihnatowicz I., Mączak A., Zientara B., Żarnowski J., Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, Warszawa 2005.
Google Scholar

Jabłonowski M., Formacja specjalna. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939, Warszawa 2002/2003.
Google Scholar

Janowski M., Narodziny inteligencji 1750–1831, Warszawa 2008.
Google Scholar

Kraskowska E., Miejsce pisarza i pisarki w kulturze międzywojnia, [w:] Metamorfozy społeczne. Kultura i społeczeństwo, pod red. W. Mędrzeckiego i A. Zawiszewskiej, Warszawa 2012.
Google Scholar

Lechoń J., Portrety ludzi i zdarzeń, oprac. P. Kądziela, Warszawa 1997.
Google Scholar

Leszczyński P.A, Centralna administracja wyznaniowa II RP. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Warszawa 2006.
Google Scholar

Litwiński R., Korpus policji w II Rzeczypospolitej. Służba i życie prywatne, Lublin 2010.
Google Scholar

Mędrzecki W., Inteligencja polska na Wołyniu w okresie międzywojennym, Warszawa 2005.
Google Scholar

Micińska M., Inteligencja na rozdrożach 1864–1918, Warszawa 2008.
Google Scholar

Mycielska D., Postawy polityczne profesorów wyższych uczelni w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] Inteligencja polska XIX i XX wieku. Studia, t. 4, pod red. R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1985.
Google Scholar

Na Zamku, „Gazeta Polska”, 29 III 1939, nr 88.
Google Scholar

Profesorowie Uniw. Jagiellońskiego w sprawie Brześcia, „Kurier Poznański” 1930, nr 582.
Google Scholar

Schramm T., Tworzenie uniwersytetów. Kadry profesorskie uniwersytetów w Warszawie, Poznaniu i Wilnie u progu Rzeczypospolitej, [w:] Społeczeństwo-państwo-modernizacja. Studia ofiarowane Januszowi Żarnowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, pod red. W. Mędrzeckiego, Warszawa 2002.
Google Scholar

Stegner T., „Postępowa demokracja” a inteligencja, [w:] Inteligencja polska XIX i XX wieku. Studia, t. 4, pod red. R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1985.
Google Scholar

Ustawa z dnia 17 lutego 1922 r. o państwowej służbie cywilnej, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1922, nr 21, poz. 164.
Google Scholar

W.R., Autostrady a nasze potrzeby wojenne, „Kurier Poranny” 1937, nr 275.
Google Scholar

Witkowski W., Historia administracji w Polsce 1764–1989, Warszawa 2007.
Google Scholar

Żarnowski J., Inteligencja, [w:] W. Mędrzecki, Sz. Rudnicki, J. Żarnowski, Społeczeństwo polskie w XX wieku, Warszawa 2003.
Google Scholar

Żarnowski J., O inteligencji polskiej lat międzywojennych, Warszawa 1965.
Google Scholar

Żarnowski J., Społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939, Warszawa 1973.
Google Scholar

Żeromski S., Organizacya inteligencyi zawodowej, Warszawa–Kraków 1919.
Google Scholar

Żółkiewski S., Społeczne konteksty kultury literackiej na ziemiach polskich (1890–1939), do druku przygotowali: A. Brodzka, O.S. Czarnik, M. Hopfinger, Warszawa 1995.
Google Scholar

Życie i praca pisarza polskiego na podstawie ankiety Związku Zawodowego Literatów Polskich w Warszawie, Warszawa 1932.
Google Scholar