Turystyka regionalna w dobie pandemii COVID-19 – straty, utracone szanse i nowe możliwości rozwoju branży turystycznej
DOI:
https://doi.org/10.18778/0867-5856.31.2.04Słowa kluczowe:
turystyka regionalna, branża turystyczna, województwo podkarpackie, COVID-19, badanie ruchu turystycznegoAbstrakt
W wyniku rozprzestrzeniania się pandemii COVID-19 turystyka jako jedna z gałęzi gospodarki wielu państw odniosła duże straty, zarówno w wymiarze krajowym, jak i regionalnym. Pandemia jako zjawisko ogólnoświatowe na pewno zmieni turystykę, przynajmniej na jakiś czas. Powstaje zatem pytanie, jaki charakter przybiorą te zmiany i jak głębokie będą. Celem artykułu jest pokazanie – na przykładzie województwa podkarpackiego w Polsce – że pandemia COVID-19 oprócz oczywistych negatywnych konsekwencji w branży turystycznej przyniosła także nowe możliwości rozwoju. Prezentowane w tekście wnioski dotyczą wyników badania przeprowadzonego w dniach 15–30 sierpnia 2020 r. na próbie 948 respondentów w 10 różnych miejscach pomiarowych zlokalizowanych w trzech powiatach. Przeprowadzone przez autorów studia pokazały, że w czasie pandemii dużym zainteresowaniem cieszyły się podróże związane z naturą, turystyka aktywna, a także wyjazdy ukierunkowane na poprawę nadszarpniętego zdrowia. Priorytetem stało się zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego podczas realizacji planów urlopowych. W związku z tym zaobserwowano koncentrację ruchu turystycznego w wybranych destynacjach krajowych – zwykle na obszarach niekojarzonych z dużym zagęszczeniem turystów (np. tereny wiejskie). Otwiera to szansę na odrodzenie turystyki lokalnej w przyszłości. Branża turystyczna najbardziej ucierpiała w miastach; straty odnotowano w odniesieniu do turystyki biznesowej i wydarzeń, zaobserwowano znaczący spadek przychodów zarówno z krajowego, jak i zagranicznego ruchu turystycznego. Wyniki te wskazują na negatywne efekty pandemii, ale pokazują również nowe możliwości rozwoju. Nie wiadomo, jak długo jeszcze potrwa pandemia COVID-19, dlatego też wnioski mogą być przydatne nie tylko dla przedsiębiorców przygotowujących w kolejnych latach ofertę turystyczną, ale także dla instytucji kreujących politykę turystyczną regionu.
Pobrania
Bibliografia
Astakhova, L.V. (2019). The concept of student cognitive culture: Definition and conditions for development. The Education and Science Journal, 21 (10), 89–115. https://doi.org/10.17853/1994-5639-2019-10-89-115
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.17853/1994-5639-2019-10-89-115
Ayittei, F., Ayittei, M., Chiwero, N., Kamasah, J., Dzuvor, C. (2020). Economic impacts of Wuhan 2019-nCoV ON China and the world. Journal of Medical Virology, 92, 473–475. https://doi.org/10.1002/jmv.25706
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1002/jmv.25706
Badanie potencjału turystycznego regionu i preferencji grupy docelowej na potrzeby tworzenia nowych produktów transgranicznych w województwie podkarpackim. Raport z badań ilościowych (2018). Rzeszów: Exacto Sp. z o.o.. Retrieved from: https://podkarpackie.travel/assets/media/prot-raport.pdf (11.02.2021).
Google Scholar
Badanie ruchu turystycznego przyjazdowego w województwie podkarpackim (2011). Raport z badań opracowany na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego, MillwardBrown SMG/KRC, Warsaw. Retrieved from: http://www.umwp.podkarpackie.pl/images/stories/res/um/tur/11/raport%20z%20bada%20ruchu%20turystycznego%20w%20woj.%20podkarpackim_2011.pdf (11.02.2021).
Google Scholar
Baran-Zgłobicka, B. (2013). Sacrum w krajobrazie kulturowym województwa podkarpackiego – zasoby oraz rola w turystyce i promocji regionu. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 19, 88–103.
Google Scholar
Bernaś, B., Pujer, K. (2014). Bezpieczeństwo i zagrożenia w turystyce. ZN WSB we Wrocławiu, 15 (2), 223–243.
Google Scholar
Carson, D., Richards, F., Rose, S. (2004). A framework for assessing the innovation potential of Australia’s Regional Tourism Systems. Paper presented to the CAUTHE Conference, Brisbane, Queensland, February.
Google Scholar
Castanho, R.A., Couto, G., Pimentel, P., Carvalho, C.B., Sousa, Á. (2020). Territorial management and governance, regional public policies and their relationship with tourism. A case study of the Azores Autonomous Region. Sustainability, 12, 6059. https://doi.org/10.3390/su12156059
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3390/su12156059
Chang, C.L., McAleer, M., Ramos, V.A. (2020). Charter for sustainable tourism after COVID-19. Sustainability, 12, 3671. https://doi.org/10.3390/su12093671
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3390/su12093671
Chojnicki, Z., Czyż, T. (1992). Region – regionalizacja – regionalizm. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, LIV (2), 1–18.
Google Scholar
Couto, G., Castanho, R.A., Pimentel, P., Carvalho, C., Sousa, A., Santos, C. (2020). The impacts of COVID-19 crisis over the tourism expectations of the Azores Archipelago residents. Sustainability, 12 (18), 7612. https://doi.org/10.3390/su12187612
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3390/su12187612
Durydiwka, M. (2011). Dziedzictwo kulturowe jako czynnik rozwoju funkcji turystycznej – na przykładzie gmin bieszczadzkich. Prace Geograficzne, 125, 37–61.
Google Scholar
Durydiwka, M. (2012). Czynniki rozwoju i zróżnicowanie funkcji turystycznej na obszarach wiejskich w Polsce. Warsaw: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych.
Google Scholar
Filozof, T.J. (2019). Historia podkarpackich zdrojowisk. Karpacki Przegląd Społeczno-Kulturalny, 7 (38), 24–26.
Google Scholar
Flew, T., Kirkwood, K. (2021). The impact of COVID-19 on cultural tourism: Art, culture and communication in four regional sites of Queensland, Australia. Media International Australia, 178 (1), 16–20. https://doi.org/10.1177/1329878X20952529
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1329878X20952529
Folinas, S., Metaxas, T. (2020). Tourism: The great patient of coronavirus COVID-2019. Munich Personal RePEc Archive Paper, 99666, 1–14. https://doi.org/10.21474/IJAR01/10788
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.21474/IJAR01/10788
Frekwencja na szlakach w 2019 roku. Bieszczadzki Park Narodowy. Retrieved from: https://www.bdpn.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=2736&Itemid=1 (9.03.2021).
Google Scholar
Gaworecki, W. (2010). Turystyka. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Gierczak-Korzeniowska, B. (2019). An analysis of the condition of the tourist brand and tourist attractiveness of the Podkarpackie Region based on the Brand Asset Valuator Model. Polish Journal of Sport and Tourism, 26 (2), 34–39. https://doi.org/10.2478/pjst-2019-0012
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2478/pjst-2019-0012
Gołembski, G. (2005). Kompendium wiedzy o turystyce. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Gołembski, G. (2020). Turystyka w czasach pandemii. Analiza i prognoza skutków pandemii dla polskiej branży turystycznej w perspektywie półrocznej. Retrieved from: https://www.wot.org.pl/2020/06/turystyka-w-czasach-pandemii-analiza-i-prognoza-skutkow-pandemii-dla-polskiej-branzy-turystycznej-w-perspektywie-polrocznej (9.03.2021).
Google Scholar
Jędrzejowska, K., Wróbel, A. (2020). Wielki lockdown i deglobalizacja: wpływ pandemii COVID-19 na gospodarkę światową. Rocznik Strategiczny, 21, 1–26.
Google Scholar
Krupa, J., Mantaj, A. (2017). The importance of traditional and regional food products in culinary tourism of the Podkarpackie Province. Folia Turistica, 45, 95–117. https://doi.org/10.5604/01.3001.0012.0516
Google Scholar
Krupa, J., Zieliński, K. (2015). Rozwój turystyki kulinarnej w województwie podkarpackim i na obszarach pogranicza czynnikiem zachowania i promocji dziedzictwa kulturowego. In: K. Szpara, B. Zawilińska, A. Wilkońska (eds), Lokalny potencjał a zrównoważony rozwój turystyki w Karpatach (pp. 103–121). Warsaw–Rzeszów: Centrum UNEP/GRID-Warszawa. https://doi.org/10.5604/01.3001.0012.0516
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0012.0516
Kurek, W. (ed.) (2007). Turystyka. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Kurek, W., Mika, M. (2008). Turystyka jako przedmiot badań naukowych. In: W. Kurek (ed.) Turystyka. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Lee, J.W., McKibbin, W. (2004). Globalization and disease: The case of SARS. Asian Economic Papers, 3 (1), 13–31. https://doi.org/10.1162/1535351041747932
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1162/1535351041747932
Madani, A., Boutebal, S.E., Benhamida, H., Bryant Ch.R. (2020). The impact of Covid-19 outbreak on the tourism needs of the Algerian population. Sustainability, 12, 8856. https://doi.org/10.3390/su12218856
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3390/su12218856
Manzoor, F., Wei, L., Asif, M. (2019). The contribution of sustainable tourism to economic growth and employment in Pakistan. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16 (19), 3785. https://doi.org/10.3390/ijerph16193785
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph16193785
Marszałek, E. (2020). Lasy podkarpackie dla turystyki. Karpacki Przegląd Społeczno-Kulturalny, 4 (43), 27–29.
Google Scholar
Milova, Y.Y., Piskovets, E.L., Chernyshenko, M.S. (2017). Challenges and opportunities for regional tourism development, advances in economics. Business and Management Research, 38, 438–442. https://doi.org/10.2991/ttiess-17.2017.72
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2991/ttiess-17.2017.72
Mirchandani, R. (2020). Five global issues to watch in 2021. United Nations Foundation, 23 December 2020. Retrieved from: https://unfoundation.org/blog/post/five-global-issues-to-watch-in-2021/ (17.10.2021).
Google Scholar
Mniej turystów w okresie wakacyjnym (2020). Retrieved from: https://rzeszow.stat.gov.pl/files/gfx/rzeszow/pl/defaultaktualnosci/73/261/1/1/turystyka_wakacje_2020_poprawiony.docx.pdf (15.11.2021).
Google Scholar
Mróz, F., Mróz, Ł. (2012). Sanktuaria i ośrodki pielgrzymkowe na Pogórzu Dynowskim – geneza i funkcjonowanie. In: J. Krupa, T. Soliński (eds), Ochrona środowiska w aspekcie zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego Pogórza Dynowskiego (pp. 125–149). Dynów: Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego.
Google Scholar
Nizioł, A. (2016). Rola produktów lokalnych w rozwoju funkcji turystycznej regionu na przykładzie Podkarpacia. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, 71 (2), 103–115. https://doi.org/10.17951/b.2016.71.2.103
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.17951/b.2016.71.2.103
Nycz, E. (2019). Analiza frekwencji turystycznych w obiektach turystycznych w woj. podkarpackim. Karpacki Przegląd Społeczno-Kulturalny, 6 (37), 30–33.
Google Scholar
Pawlusiński, R. (2009). Turystyka w województwie podkarpackim. Folia Geographica. Series Geographica-Oeconomica, XXXIII, 119–136.
Google Scholar
Pierret, F. (2011). Some points on domestic tourism. UNWTO Executive Director. Retrieved from: http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/elements_on_domestic_tourism.pdf (20.06.2021).
Google Scholar
Ponte, J., Couto, G., Pimentel, P., Oliveira, A., (2018). Tourism activities and companies in a sustainable adventure tourism destination: The Azores. Tourism and Management Studies, 14, 25–38. https://doi.org/10.18089/tms.2018.14403
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18089/tms.2018.14403
Reczek, J. (2019). Z historii wina na Podkarpaciu i o odmianach winorośli. Karpacki Przegląd Społeczno-Kulturalny, 8 (39), 15.
Google Scholar
Ren, J. (2020). Fare impacts of Southwest Airlines: A comparison of nonstop and connecting flights. Journal of Air Transport Management, 84, 101–106. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2020.101771
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2020.101771
Rocznik statystyczny województwa podkarpackiego – 2020 (2020). Retrieved from: https://rzeszow.stat.gov.pl/publikacje-i-foldery/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-wojewodztwa-podkarpackiego-2020,5,17.html (4.02.2021).
Google Scholar
Rogerson, C.M. (2017). Tourism – a new economic driver for South Africa. In: A. Lemon, C.M. Rogerson (eds), Geography and economy in South Africa and its neighbours (pp. 95–110). London: Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315254463-6
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315254463-6
Rogerson, Ch.M., Kiambo, W. (2007). The growth and promotion of regional tourism in the developing world: The South African experience. Development Southern Africa, 24 (3), 505–521. https://doi.org/10.1080/03768350701445608
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/03768350701445608
Romão, J., Guerreiro, J., Rodrigues, P. (2012). Regional tourism development: Culture, nature, life cycle and attractiveness. Current Issues in Tourism, 16 (6), 1–18. https://doi.org/10.1080/13683500.2012.699950
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/13683500.2012.699950
Rut, J. (2002). Turystyka aktywna w Euroregionie Karpackim. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Google Scholar
Sigala, M. (2020). Tourism and COVID-19: Impacts and implications for advancing and resetting industry and research. Journal Bussiness Research, 117, 312–321. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.06.015
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.06.015
Sjafii, A., Pratiwi, N.M.I. (2018). Policy of regional tourism development. Prosiding Semnasfi, 1 (1), 333–343. https://doi.org/10.21070/semnasfi.v1i1.1153
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.21070/semnasfi.v1i1.1153
Skulimowska, M. (2014). Rozwój turystyki kulturowej w oparciu o zasoby dziedzictwa materialnego na terenie gmin Pogórza Dynowskiego. In: J. Krupa (ed.), Zrównoważona turystyka szansą ochrony środowiska naturalnego, dziedzictwa kulturowego i rozwoju gospodarczego gmin Pogórza Dynowskiego (pp. 241–252). Dynów: Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego.
Google Scholar
Ślusarz, G., Cierpiał-Wolan, M., Gierczak-Korzeniowska, B., Uchman, J., Żegleń, P. (2019). Potencjał turystyczny i jego wykorzystanie w latach 2014–2018 – ujęcie regionalne. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Google Scholar
Śmiały, A. (2007). Uwarunkowania rozwoju turystyki aktywnej w Czarnorzecko-Strzyżowskim Parku Krajobrazowym. Prace Geograficzne, 117, 165–180.
Google Scholar
Stokłosa, Ł., Marchiori, E., Piotrowski, M., Cantoni, L. (2013). The use of destination online reputation model to evaluate a tourism destination. The case of Podkarpackie region. Folia Turistica, 28 (2), 131–150.
Google Scholar
Szmuc, R. (2009). Przyrodnicza przestrzeń turystyczna województwa podkarpackiego. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio B, Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, 64 (1), 53–66.
Google Scholar
Szpara, K. (2011a). Agroturystyka w Karpatach Polskich. Prace Geograficzne, 125, 161–178.
Google Scholar
Szpara, K. (2011b). Przyjazdowy ruch turystyczny w województwie podkarpackim w 2009 r. In: M. Soja, A. Zborowski (eds), Człowiek w przestrzeni zurbanizowanej (pp. 239–251). Cracow: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ.
Google Scholar
Szpara, K. (2015). Aktywność turystyczna seniorów – na przykładzie turystów-obcokrajowców przebywających na terenie województwa podkarpackiego w 2012 roku. Ekonomiczne Problemy Turystyki, 1 (29), 287–301.
Google Scholar
Szpara, K. (2020). Potencjał przyrodniczy Pogórza Dynowskiego i możliwości jego wykorzystania w turystyce. In: J. Krupa, K. Szpara (eds), Zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy determinantą ochrony dóbr przyrodniczych i kulturowych oraz rozwoju turystyki (pp. 17–29). Dynów: Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej.
Google Scholar
Szpara, K., Drupka, J., Krupa, J., Skała, M., Bwanakare, S., Gwóźdź, M. (2009). Badanie przyjazdowego ruchu turystycznego w wybranych miejscach recepcji turystycznej województwa podkarpackiego w okresie V–IX 2009 roku. Retrieved from: http://www.rpo.podkarpackie.pl/attachments/article/279/Za%C5%82%C4%85cznik%206f.pdf (11.02.2021).
Google Scholar
Szpara, K., Gierczak-Korzeniowska, B., Stopa, M. (2020a). Metodologia cyklicznych badań ruchu turystycznego w województwie podkarpackim. Rzeszów: Podkarpacka Regionalna Organizacja Turystyczna. Retrieved from: https://podkarpackie.travel/assets/media/metodologia-cyklicznych-badan-ruchu-turystycznego-w-woj-podkarpackim-15-05-2020.pdf (11.02.2021).
Google Scholar
Szpara, K., Gierczak-Korzeniowska, B., Stopa, M. (2020b). Raport z badań ruchu turystycznego w województwie podkarpackim w 2020 roku. Rzeszów: Podkarpacka Regionalna Organizacja Turystyczna. Retrieved from: https://podkarpackie.travel/pl/blog/-badania%20ruchu5 (11.02.2021).
Google Scholar
Szpara, K., Skała, M. (2008). Kadry turystyczne w województwie podkarpackim w 2008 roku – na przykładzie przewodników turystycznych i pilotów wycieczek. Ekonomiczne Problemy Usług, 19, 209–215.
Google Scholar
Tornos News (2020). Cyprus tourism hopes warmer weather would end the coronavirus crisis. Retrieved from: https://www.tornosnews.gr/en/tourism-businesses/markets/39309-cyprus-tourism (7.03.2021).
Google Scholar
Tracz, M., Bajgier-Kowalska, M., Uliszak, R. (2017). The development of agritourism in the Podkarpackie Voivodeship in the light of international and national conditions. Przedsiębiorczość–Edukacja, 13, 244–261. https://doi.org/10.24917/20833296.13.18
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.24917/20833296.13.18
Turystyka na Podkarpaciu w 2020 roku (2021). Retrieved from: https://rzeszow.stat.gov.pl/dla-mediow/informacje-prasowe/turystyka-na-podkarpaciu-w-2020-roku,268,1.html (29.03.2021).
Google Scholar
Turystyka w województwie podkarpackim w 2019 r. (2020). Retrieved from: https://rzeszow.stat.gov.pl/opracowania-biezace/opracowania-sygnalne/sport-turystyka/turystyka-w-wojewodztwie-podkarpackim-w-2019-r-,2,17.html (4.02.2021).
Google Scholar
Widak, L. (2020a). Turystyka konna w województwie podkarpackim. Karpacki Przegląd Społeczno-Kulturalny, 5 (44), 24–26.
Google Scholar
Widak, L. (2020b). Zrównoważone trasy rowerowe typu „singletrack”. Karpacki Przegląd Społeczno-Kulturalny, 4 (43), 22–23.
Google Scholar
Więckowski, M. (2020). Natural heritage as a resource for tourism development in the Polish Carpathians. Geografický Časopis / Geographical Journal, 72 (3), 243–259. https://doi.org/10.31577/geogrcas.2020.72.3.12
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31577/geogrcas.2020.72.3.12
Zieliński, K. (2019). Tropem podkarpackim tradycyjnych smaków. Karpacki Przegląd Społeczno-Kulturalny, 6 (37), 22.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
