Cmentarz ewangelicko-augsburski w Pabianicach – dzieje i analiza wartości artystycznych

Dominika Gwarda

doi:10.18778/2084-851X.08.05

Authors

Dominika Gwarda Uniwersytet Łódzki, absolwentka Instytutu Historii Sztuki

DOI:

https://doi.org/10.18778/2084-851X.08.05

Keywords:

Cemetery, Lutherans, Evangelical-Augsburg, Pabianice, Krusche, Ender, Kindler

Abstract

The Evangelical-Augsburg Cemetery in Pabianice was founded in the beginnings of the Lutheran parish. Lutherans were founders of the textile industry and they contributed to development of the city. Their cemetery is a place of eternal rest for the members of the wealthiest families of Pabianice. Their social status and fortune is visibly reflected on their graves. The gravemarkers have high artistic values and were made by best sculptural companies and acclaimed artists – such as Johannes Schilling, the professor of Fine Arts Academy from Dresden, who created the statue of Christ on the grave of Krusche family. Most of the realizations were made by local companies and most of the gravemarkers with signatures were made by company of Antoni Urbanowski and Fiebigier & Frantz from Łódź. This is a reason why we can find some identical gravemarkers on the cemetery on Ogrodowa street in the near city. In the Lutheran cemetery there are realisations of most popular themes and styles in sepulchral art of XIX and XX century and many types of gravemarkers such as stellas, cippuses, aediculas, broken columns, obelisks or the most popular – simple or stylized crosses. Even though they were often designed for serial production, they are still beautiful piece of craft and important sign of the past.

References

ADAMEK 1997 – Robert Adamek, Krusche, Ender, Kindler, Królowie bawełny w Pabianicach w XIX–XX w. Informator do wystawy, Pabianice 1997.
Google Scholar

ADAMEK /NOWAK 2005 – Robert Adamek, Tadeusz Nowak, 650 lat Pabianic. Studia i szkice, Łódź 2005.
Google Scholar

BADZIAK /CHYLAK /ŁAPA 2014 – Kazimierz Badziak, Karol Chylak, Małgorzata Łapa, Łódź wielowyznaniowa. Dzieje wspólnot religijnych do 1914 r., Łódź 2014.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-512-6

BARUCH 1903 – Maksymilian Baruch, Pabianice, Rzgów i wsie okoliczne. Monografia historyczna dawnych dóbr kapituły krakowskiej w sieradzkiem i łęczyckiem, Warszawa 1903.
Google Scholar

CHAPEAUROUGE 2014 – Donat de Chapeaurouge, Symbole chrześcijańskie, Kraków 2014.
Google Scholar

DOBROWOLSKI 1974 – Tadeusz Dobrowolski, Rzeźba neoklasyczna i romantyczna w Polsce, Wrocław 1974.
Google Scholar

DOMINIKOWSKI 2004 – Jan Dominikowski, Nekropolia Łodzi Wielkoprzemysłowej. Cmentarz Stary przy ulicy ogrodowej – dzieje i sztuka 1854–1945, Łódź 2004, s. 97–104.
Google Scholar

DOPART 2008 – Alicja Dopart, Stary Cmentarz Katolicki w Pabianicach 1824–2004, Pabianice, 2008, s. 28.
Google Scholar

FEUILET 2006 – Michel Feuilet, Leksykon symboli chrześcijańskich, Poznań 2006.
Google Scholar

GIGLEWICZ 2011 – Edward Giglewicz, Formy krzyża, [w:] Krzyż (Biblioteka Encyklopedii katolickiej, 6), red. Elżbieta Kasjaniuk, Lublin 2011.
Google Scholar

GROCHOWSKA /STEFAŃSKI 2011 – Ewa Grochowska, Krzysztof Stefański, Kaplica grobowa Kindlerów w Pabianicach i witraże Richarda Schleina, [w:] Witraże secesyjne: tendencje i motywy, red. Tomasz Szybisty, Kraków 2011, s. 176–187.
Google Scholar

HECKERT 2011 – Harry Heckert, Die chronik der Evangelisch-Augsburgischen Gemeinde zu Pabianice, Castrop Rauxel 2011.
Google Scholar

KIRSCH 2012 – Piotr Kirsch, Dzieje Parafii ewangelicko-augsburskiej św. Piotra i Pawła w Pabianicach w latach 1914–1939, Łódź 2012.
Google Scholar

KOPALIŃSKI 1991 – Władysław Kopaliński, Słownik Symboli, Warszawa 1991.
Google Scholar

KOTULA/KRAKOWSKI 1980 – Adam Kotula, Piotr Krakowski, Rzeźba XIX wieku, Kraków 1980.
Google Scholar

KWIATKOWSKA 1995 – Maria Irena Kwiatkowska, Rzeźbiarze Warszawscy XIX wieku, Warszawa 1995.
Google Scholar

Pismo Święte 1962 – Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, w przekładzie polskim W.O. Jakuba Wujka S. J., Kraków 1962.
Google Scholar

Przedsiębiorstwo 2013 – Przedsiębiorstwo Antoniego i Józefa Urbanowskich. Rodzina, dzieło twórcy, red. Katarzyna Kuropatwa-Pik, Marcin J. Szymański, Cezary Pawlak, Łódź 2013.
Google Scholar

Rożek 2010 – Michał Rożek, Idee i symbole sztuki chrześcijańskiej, Kraków 2010.
Google Scholar

STEFAŃSKI 2000 – Krzysztof Stefański, Zakład Antoniego Urbanowskiego – przyczynek do dziejów sztuki łódzkiej przełomu XIX i XX w., [w:] Sztuka w Łodzi. Materiały sesji naukowej zorganizowanej z okazji 45 rocznicy łódzkiego Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki w 575 rocznicę nadania Łodzi praw miejskich 4–5 czerwca 1998, Łódź 2000, s. 47–62.
Google Scholar

STEFAŃSKI 2013 – Krzysztof Stefański, Twórczy dorobek zakładu Antoniego Urbanowskiego – działalność na polu sztuki sepulkralnej i sakralnej oraz budownictwa, [w:] Przedsiębiorstwo 2013, s. 95–134.
Google Scholar

TAYLOR 2006 – Richard Taylor, Przewodnik po symbolice kościoła, Warszawa 2006.
Google Scholar

„Weg und Ziel” – „Droga i Cel”, nr 6, czerwiec 2009, s. 6.
Google Scholar

WOŹNIAK 1995 – Krzysztof Woźniak, Protestanci Pabianiccy (Do 1914 r.). Szkic do portretu. [w:] „Pabianicana 3”, Pabianice 1995, s. 63–66.
Google Scholar

http://pabianice.naszemiasto.pl/artykul/zdjecia/odnawiaja-pomniki-na-pabianickim-cmentarzu,1516711,galop,3285837,t,id,tm,zid.html [dostęp: 20.11.2018].
Google Scholar

http://www.museum-mittweida.de/johannes-schilling-haus/ [dostęp: 20.11.2018].
Google Scholar

http://www.pabianice.luteranie.pl [dostęp: 20.11.2018].
Google Scholar

https://schilling-association.org/index.php/joh-schilling-en.html [dostęp: 20.11.2018].
Google Scholar