A fascinating game. Ballada o szachiście and other “interesting songs” by Wojciech Młynarski written with Jerzy Wasowski during martial law (1982–1983)

Authors

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.63.03

Keywords:

Wojciech Młynarski, Jerzy Wasowski, The Song, PRL

Abstract

Among the composers with whom Wojciech Młynarski collaborated – a brilliant songwriter and penetrating satirist, librettist and translator, as well as a talented singer – was a completely unique artist, often referred to as the “Polish Gershwin” – Jerzy Wasowski. As a result of their nearly twenty years of cooperation, interrupted by Wasowski’s death in 1984, about thirty songs were created, most often being cabaret-satirical works or in the form of “sung columns”. Among the achievements of the Młynarski-Wasowski company there are many “small masterpieces”, which are examples of masterly connections between words and music. The works they wrote together in the last period of their cooperation have been remembered in a special way by Młynarski. These songs were written at a special moment in the history of the People’s Republic of Poland – during the “Solidarity” carnival and during the martial law period. Moreover, the story of their proprietary company closed. The works they wrote last – in 1982 and 1983 – were described by Młynarski as “interesting songs”. During the martial law period, Młynarski decided to suspend public appearances – joining the artists who, in protest, decided to boycott the state media. He only took care of writing lyrics for new songs. At that time, he addressed the proposal to compose music mainly to Wasowski, who, like him, believed that one should continue to write, but – for now – “in the drawer”. Eight works were written then, six of which – Ballada o szachiście (1982), Jestem piłeczką pingpongową (1982), Po Krakowskim w noc majową (1982), W miejskim teatrzyku lalek (1982), Róbmy swoje (1983), Ballada o dwóch koniach (1983) – had a satirical and journalistic character and entered Młynarski’s repertoire when he resumed his performances. Whereas the other two songs – Mam złe lata i dobre dni (1983) oraz Gram o wszystko (1983) – were lyrical-reflective pieces with female texts, and became their performers a few years later: Hanna Banaszak and Ewa Bem. This article analyzes one of these songs – Ballada o szachiście – aimed at explaining – in an elementary way – why Młynarski used the word “interesting” to refer to the songs written with Wasowski during the martial law period. This term is primarily intended to denote a work whose words and music were written in order to “give food for thought” to the audience.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Jerzy Wiśniewski, Uniwersytet Łódzki

Jerzy Wiśniewski, dr hab (ur. 1963), historyk literatury, adiunkt w Zakładzie Literatury i Tradycji Romantyzmu Instytutu Filologii Polskiej i Logopedii Uniwersytetu Łódzkiego. Zainteresowania badawcze koncentruje  wokół muzycznych inspiracji literatury i twórczości polskich poetów z drugiej połowy XX wieku. Współredaktor prac zbiorowych: Twórczość Zbigniewa Herberta (2001), Dlaczego Herbert. Wiersze – komentarze – interpretacje (2004), Muzyka i muzyczność w literaturze od Młodej Polski do czasów najnowszych, t. 1–2 (2012). Autor książek: Miron Białoszewski i muzyka (2004), Ku harmonii? Poetyckie style słuchania muzyki w wierszach polskich autorów po 1945 roku (2013). Opublikował także kilka szkiców poświęconych piosence: Polacy przy jedzeniu i za stołem w piosenkach Wojciecha Młynarskiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2010, nr 13, s. 269– 280; Wojciech Młynarski o rządzących i rządzonych w piosenkach z recitalu „Róbmy swoje (1984), [w:] adca, adza. Literackie doświadczenia Europejczyków. Wiek XX i XXI, red. M. Poradecki, M. Szymor-Rólczak, Łódź 2011, s. 277–286; Piosenka o piosence według Jerzego Wasowskiego i Jeremiego Przybory, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, 2012, nr 2: Muzyka i muzyczność w literaturze od Młodej Polski do czasów najnowszych, t. II, s. 92–109.

References

Derlatka Piotr, Poeci piosenki 1956–1989. Agnieszka Osiecka, Jeremi Przybora, Wojciech Młynarski i Jonasz Kofta, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2012.
Google Scholar

Michalski Dariusz, Dookoła Wojtek. Opowieść o Wojciechu Młynarskim, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2008.
Google Scholar

Michalski Dariusz, Starszy Pan A. Opowieść o Jerzym Wasowskim, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2005.
Google Scholar

Młynarski Wojciech, Moje ulubione drzewo, czyli Młynarski obowiązkowo, Wydawnictwo Znak 2007.
Google Scholar

Młynarski Wojciech, Od oddechu do oddechu, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2017.
Google Scholar

Młynarski Wojciech, Róbmy swoje, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1985.
Google Scholar

Published

2021-12-30

How to Cite

Wiśniewski, J. (2021). A fascinating game. Ballada o szachiście and other “interesting songs” by Wojciech Młynarski written with Jerzy Wasowski during martial law (1982–1983). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 63(4), 69–92. https://doi.org/10.18778/1505-9057.63.03

Most read articles by the same author(s)