Możliwości partytury – możliwości poezji. Schäffer i Wirpsza

Piotr Bogalecki

doi:10.18778/1505-9057.52.07

Authors

Piotr Bogalecki Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katedra Literatury Porównawczej; Plac Sejmu Śląskiego 1, 40-032 Katowice https://orcid.org/0000-0002-6527-9765

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.52.07

Keywords:

Bogusław Schäffer, Witold Wirpsza, Concrete poetry, Experimental poetry, Musical Score, Score-poem, Music and Literature, Neo-avant-garde

Abstract

This paper is an attempt to compare experimental artistic activities taken independently by the composer Bogusław Schäffer, and the poet Witold Wirpsza in the 1960s. In the works of the former the role and ways of using a word in his graphic scores are pointed out. It is argued that the score of S’alto for Alto Saxophone and Chamber Orchestra of Soloists (1963) might be recognized as the first example of concrete poetry in Poland. As far as Wirpsza’s work is concerned, two texts are discussed: a poem Południe (Noon), found in the archive in Książnica Pomorska in Szczecin, and referring to the new forms of musical notation; and an essay entitled Gra znaczeń (The Game of Meanings), important for Polish literary neo-avantgarde, and its fragments dedicated to musical notation. Following the intuitions of Gillo Dorfles, both artists’ activities are discussed as attempts to respond to postwar “semiotic crisis” previously explored in various ways by the artists of the European neo-Avantgarde.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Piotr Bogalecki, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katedra Literatury Porównawczej; Plac Sejmu Śląskiego 1, 40-032 Katowice

Piotr Bogalecki, dr hab., historyk i teoretyk literatury, adiunkt w Katedrze Literatury Porównawczej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autor monografii „Niedorozmowy”. Kategoria niezrozumiałości w poezji Krystyny Miłobędzkiej (Warszawa 2011, Nagroda Narodowego Centrum Kultury) oraz Szczęśliwe winy teolingwizmu. Polska poezja po roku 1968 w pespektywie postsekularnej (Kraków 2016). Kieruje projektem badawczym NCN „Wiersze-partytury jako wyzwanie dla literaturoznawstwa: recepcja – reminiscencje – rewizje teoretycznoliterackie (na materiale polskiej poezji 1945–2010)”.

References

Chojnowski Zbigniew, O „Faetonie” oraz „Liturgii” Witolda Wirpszy, w: Zbigniew Chojnowski, Ku Tajemnicy. Szkice o poezji po 1956, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2003.
Google Scholar

Dahlhaus Carl, Notacja współczesna, przeł. Antoni Buchner, „Res Facta” 1970, nr 4, s. 92–108.
Google Scholar

Dawidek Gryglicka Małgorzata, Historia tekstu wizualnego. Polska po 1967 roku, Korporacja Ha!art, Kraków–Wrocław 2012.
Google Scholar

Dorfles Gillo, Interferencje muzyki i poezji a współczesna notacja, przeł. Maria Wodzyńska, „Res Facta” 1972, nr 6, s. 211–220.
Google Scholar

Grafiki Bogusława Schaeffera. Sześćdziesięciolecie twórczości kompozytorskiej, red. Jadwiga Hodor, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2007.
Google Scholar

Grześczak Marian, Wiersze nadsłowne, w: Marian Grześczak, Wiersze wybrane, Czytelnik, Warszawa 1977, s. 243–246.
Google Scholar

Hejmej Andrzej, Partytura literacka, w: Andrzej Hejmej, Muzyka w literaturze. Perspektywy komparatystyki interdyscyplinarnej, Universitas, Kraków 2012, s. 59–79.
Google Scholar

Hejmej Andrzej, Wokół Schaefferowskich partytur, w: Andrzej Hejmej, Muzyka w literaturze. Perspektywy komparatystyki interdyscyplinarnej, Universitas, Kraków 2012, s. 169–191.
Google Scholar

Hodor Jadwiga, Fenomen Schaeffera, w: Bogusław Schaeffer. Możliwości muzyki, red. Marek Chołoniewski, Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 2016, s. 191–201.
Google Scholar

Jarniewicz Jerzy, Jabłko Picassa, czyli nieprzeźroczystość poezji konkretnej, w: Jerzy Jarniewicz, Od pieśni do skowytu. Szkice o poetach amerykańskich, Biuro Literackie, Wrocław 2008, s. 155–168.
Google Scholar

Karasińska Marta, Dialog, nie-dialog Bogusława Schaeffera, w: Bogusław Schaeffer. Kompozytor i dramatopisarz / Bogusław Schaeffer. Composer and playwright, red. Małgorzata Sugiera, Joanna Zając, Księgarnia Akademicka, Kraków 1999, s. 45–70.
Google Scholar

Kremer Aleksandra, Przypadki poezji konkretnej. Studia pięciu książek, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2015.
Google Scholar

Malinowski Marek, Wokół Kłodzkich Wiosen Poetyckich, w: Zbliżenia. IX Kłodzka Wiosna Poetycka, s. 6–18.
Google Scholar

Mann Tomasz, Doktor Faustus, przeł. Maria Kurecka, Witold Wirpsza, Muza, Warszawa 2012.
Google Scholar

Pawelec Dariusz, Przedmowa, w: Witold Wirpsza, Sonata i inne wiersze do roku 1956, s. 5–23.
Google Scholar

Schäffer Bogusław, Decomposizione, w: Grafiki Bogusława Schaeffera. Sześćdziesięciolecie twórczości kompozytorskiej, red. Jadwiga Hodor, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2007, s. 22.
Google Scholar

Schäffer Bogusław, Dzieje muzyki, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1983.
Google Scholar

Schäffer Bogusław, Howl dla recytatora i zespołu wykonawców wg Allena Ginsberga, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1974.
Google Scholar

Schäffer Bogusław, Mały informator muzyki XX wieku. Wydanie nowe, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1967.
Google Scholar

Schäffer Bogusław, S·alto na saksofon altowy i solistyczną orkiestrę kameralną, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Warszawa 1965.
Google Scholar

Schäffer Bogusław, TIS MW2. Kompozycja sceniczna, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1972.
Google Scholar

Sugiera Małgorzata, Zając Joanna, Tytułem wstępu, w: Bogusław Schaeffer. Kompozytor i dramatopisarz / Bogusław Schaeffer. Composer and playwright, red. Małgorzata Sugiera, Joanna Zając, Księgarnia Akademicka, Kraków 1999, s. 5–9.
Google Scholar

Themerson Stafan, Beyamus, w: Stafan Themerson, Generał Piesc i inne opowiadania, Czytelnik, Warszawa 1980, s. 5–114.
Google Scholar

Walaciński Adam, Salto 1963–1998. Dwa bieguny teatru instrumentalnego, w: Bogusław Schaeffer. Kompozytor i dramatopisarz / Bogusław Schaeffer. Composer and playwright, red. Małgorzata Sugiera, Joanna Zając, Księgarnia Akademicka, Kraków 1999.
Google Scholar

Wirpsza Witold, bruchsünden und todstücke, tłum. Maria Kurecka, E. Walther, Stuttgart 1967.
Google Scholar

Wirpsza Witold, Don Juan, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1960.Wirpsza Witold, Faeton, Instytut Mikołowski, Mikołów 2006.
Google Scholar

Wirpsza Witold, Faeton II, Instytut Mikołowski, Mikołów 2007.
Google Scholar

Wirpsza Witold, Gra znaczeń. Szkice literackie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965.
Google Scholar

Wirpsza Witold, Listy z oflagu, oprac. Dariusz Pawelec, Zaułek Wydawniczy Pomyłka, Szczecin 2015.
Google Scholar

Wirpsza Witold, Poezja a muzyka, w: Ruchome granice. Szkice i studia, red. Marian Grześczak, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1968, s. 175–186.
Google Scholar

Valoch Jiří, Partytury, przeł. Ewa Ciszewska, w: Dźwięki elektrycznego ciała/ Sounding the Body Electric, red. David Crowley, Daniel Muzyczuk, Muzeum Sztuki, Łódź 2012, s. 110–119.
Google Scholar

Zając Joanna, Dramaturgia Schaeffera, Collsch Edition, Salzburg 1998.
Google Scholar

Zając Joanna, Multidymensjonalność w czasach niepewności, w: Bogusław Schaeffer. Kompozytor i dramatopisarz / Bogusław Schaeffer. Composer and playwright, red. Małgorzata Sugiera, Joanna Zając, Księgarnia Akademicka, Kraków 1999, s. 11–26.
Google Scholar

Zając Joanna, Muzyka, teatr i filozofia Bogusława Schaeffera. Trzy rozmowy, Collsch Edition, Salzburg 1992.
Google Scholar