Fragment, czyli pogranicze filozofii i literatury w pisarstwie Emila Ciorana

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.27.02

Abstrakt

This article concerns fragmentary writing of Emil Cioran. The author tries to show that the fragment is a specific type of artistic creativity that is situated between literature and philosophy. The initial part of the article deals with the problem of modern fragmentarism that was born in the times of German romanticism. Then, the author investigates the causes of Cioran’s fragmentary writing, which are: the opposition to systematic philosophy, the opposition to modern idea of a literary „work” and the intellectual honesty which shows heterogeneity of life. All this makes the fragment very difficult to interpret: we wish to adopt the whole sense of it, but we cannot do this. Also, the title issue turns out to be unsolvable. Cioran escapes fixed categories. And fragment, as an unsuccessful, fractured discourse, can be both literature and philosophy, or none of them. That makes it similar to Jacques Derrida’s ideas of farmakon, aporia or différance.

Bibliografia

Adorno, Theodor W., 1999, Minima moralia. Refleksje z poharatanego życia, przeł. M. Łukasiewicz, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zobacz w Google Scholar

Arendt, Hannah, 1991, Myślenie, przeł. H. Buczyńska-Garewicz, Warszawa: Czytelnik.
Zobacz w Google Scholar

Arystoteles, 1990, Metafizyka, [w:] Arystoteles, Dzieła wszystkie, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Benn, Gottfried, 2011, Nigdy samotniej i inne wiersze (1912–1955), wybór, oprac. i wstęp Z. Jaskuła, Wrocław: Biuro Literackie.
Zobacz w Google Scholar

Bosquet, Alain, 1995, Cioran, „Forum”, 22, s. 19.
Zobacz w Google Scholar

Chawziuk, Tadeusz, 1996, Cioran do śmiechu, „Nowy Nurt”, 6, ss. 1, 16.
Zobacz w Google Scholar

Cioran, Emil, 1999, Rozmowy z Cioranem, przeł. I. Kania, Warszawa: KR.
Zobacz w Google Scholar

Cioran, Emil, 2004, Zeszyty 1957–1972, słowo wstępne S. Boué, przeł. i opatrzył przypisami I. Kania, Warszawa: KR.
Zobacz w Google Scholar

Czaja, Dariusz, 2009, Fragmenty (nicości), [w:] Dariusz Czaja, Lekcje ciemności, Wołowiec: Czarne, ss. 237–252.
Zobacz w Google Scholar

Derrida, Jacques, 1992, Farmakon, przeł. K. Matuszewski, [w:] Jacques Derrida, Pismo filozofii, Kraków: inter esse.
Zobacz w Google Scholar

Derrida, Jacques, 1993, Aporias, trans. by T. Dutoit, Stanford.
Zobacz w Google Scholar

Filek, Janina, 2005, Filozofia odrzucenia. Wokół myśli Emila Ciorana, „Colloquia Communia. Filozofia człowieka”, 1–2, ss. 58–67.
Zobacz w Google Scholar

Gadamer, Hans-Georg, 2003, Język i rozumienie, wybór, przekład i posłowie P. Dehnel, B. Sierocka, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Zobacz w Google Scholar

Geertz, Clifford, 1998, O gatunkach zmąconych, przeł. Z. Łapiński, [w:] Ryszard Nycz (red.), Postmodernizm. Antologia przekładów, Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński.
Zobacz w Google Scholar

Hilsbecher, Walter, 1972, Tragizm, absurd i paradoks. Eseje, przeł. S. Błaut, Warszawa: PIW.
Zobacz w Google Scholar

Januszkiewicz, Michał, 1997, W perspektywie egzystencjalizmu: filozofia — literatura — interpretacja egzystencjalna, [w:] Tomasz Mizerkiewicz (red.), Śladami człowieka książkowego, Poznań: Polinfo.
Zobacz w Google Scholar

Kania, Ireneusz, 2001, Ścieżka nocy, Kraków: Znak.
Zobacz w Google Scholar

Kunce, Aleksandra, 2001, Jak mikro- i makrologicznie myśleć o tożsamości?, [w:] Aleksander Nawarecki (red.), Miniatura i mikrologia literacka, t. 2, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Zobacz w Google Scholar

Lyotard, Jean-Francois, 1997, Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, przeł. M. Kowalska i J. Migasiński, Warszawa: KR.
Zobacz w Google Scholar

Markowski, Michał Paweł, 1997, Nietzsche. Filozofia interpretacji, Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar

Markowski, Michał Paweł, 2009, Życie na miarę literatury, Kraków: Homini.
Zobacz w Google Scholar

Mattheus, Bernd, 2008, Cioran. Portret radykalnego sceptyka, przeł. R. Reszke, Warszawa: KR.
Zobacz w Google Scholar

Michalski, Maciej, 2003, Dyskurs — apokryf — parabola. Strategie filozofowania w prozie współczesnej, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Zobacz w Google Scholar

Mróz, Piotr, 2005, Samobójstwo myśli: uwagi o filozoficznej aforystyce E. Ciorana, „Estetyka i Krytyka”, 2, ss. 210–223.
Zobacz w Google Scholar

Nietzsche, Friedrich, 1973, Aforyzmy, Warszawa: PIW.
Zobacz w Google Scholar

Nietzsche, Friedrich, 2001, Zapiski o nihilizmie (z lat 1885–1889), przeł. G. Sowiński, [w:] Grzegorz Sowiński (red.), Wokół nihilizmu, Kraków: Wydawnictwo A.
Zobacz w Google Scholar

Pessoa, Fernando, 2007, Księga niepokoju Bernarda Soaresa, pomocnika księgowego w Lizbonie, przeł. M. Lipszyc, Izabelin: Świat Książki.
Zobacz w Google Scholar

Piechaczek, Sławomir, 2008, Człowiek jako chore zwierzę: z antropologii E. M. Ciorana, „Przegląd Filozoficzny”, 3, ss. 107–123.
Zobacz w Google Scholar

Schlegel, Friedrich, 2009, Fragmenty, przeł. C. Bartl, oprac., wstęp i koment. M. P. Markowski, Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar

Sontag, Susan, 1968, Introduction, [w:] Emil Cioran, The Temptation to Exist, Chicago.
Zobacz w Google Scholar

Zabłocki, Krzysztof, 1990, Cioran-story, „Literatura na Świecie”, 1, ss. 282–300.
Zobacz w Google Scholar

Zagajewski, Adam, 2007, Poeta rozmawia z filozofem, Warszawa: Zeszyty Literackie.
Zobacz w Google Scholar

Zawadzki, Andrzej, 2009, Literatura a myśl słaba, Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2014-12-30

Jak cytować

Szaj, P. (2014). Fragment, czyli pogranicze filozofii i literatury w pisarstwie Emila Ciorana. Hybris, 27(4), 20–38. https://doi.org/10.18778/1689-4286.27.02

Numer

Dział

Artykuły