Zagadnienie stosunków polsko-ukraińskich w geopolitycznej koncepcji polskich prometeistów, zaprezentowanej na łamach czasopism z lat trzydziestych wieku XX

Abstrakt

W artykule są rozpatrywane główne idee zwolenników ruchu prometejskiego, dotyczące zagadnień stosunków polsko-ukraińskich okresu międzywojennego prezentowane na łamach czasopism, które stały się placówkami polskiego prometeizmu. Fundamentem koncepcji tych działaczy była idea państwa – mocarstwa, a także idea „jagiellońska”.

Autorka przeanalizowała zwłaszcza wypowiedzi prometeistów polskich opublikowane na łamach czasopism „Bunt Młodych” i „Biuletyn Polsko-Ukraiński”, w których zaprezentowane są propozycje rozwiązania zagadnienia ukraińskiego w Polsce lat trzydziestych wieku XX. Omówione zostały psychologiczne, kulturowe i polityczne aspekty problemu. Publicyści podkreślali najważniejsze punkty dotyczące „samourządzenia”, uwzględnienia w wewnętrznej polityce państwa interesów narodowych ludności ukraińskiej. Prezentowali przekonanie, że pomyślne rozwiązanie kwestii ukraińskiej zapewni bezpieczeństwo od wschodu. Rozpatrywali istotę pojęć, takich jak: polityczna koniunktura, ukrainofilizm, stereotypy masowej wyobraźni, racja stanu, interesy narodowe, „misja na Wschodzie” i in.

Badaczka odrębnie omawia publicystykę Włodzimierza Bączkowskiego, specjalisty z zakresu wschodniej problematyki, który poddawał analizie polskie interesy narodowościowe w kontekście dylematu „wschód–zachód”, czyli „Niemcy–Rosja” i uzasadniał polityczne, ekonomiczne i kulturowe priorytety polsko-ukraińskiej współpracy. Zaprezentowała główne zasady koncepcji Włodzimierza Bączkowskiego, punkty dotyczące strategicznego i taktycznego charakteru problemu, wkład publicysty w rozwój polsko-ukraińskiego dialogu.

W artykule zajęto się też wpływem autorytetu Józefa Piłsudskiego na poglądy przedstawicieli ruchu prometejskiego. Omówiono również występy publicystyczne innych działaczy – Leona Wasilewskiego, Adolfa i Aleksandra Bocheńskich, Stanisława Łosia, Konstantego Symonolewicza, Piotra Dunina-Borkowskiego. Autorka dokonała analizy historycznego, informatycznego i opiniotwórczego znaczenia prac tych publicystów, podała krótki biogram Konstantego Symonolewicza, jednego z najmniej znanych twórców ze środowiska polskich prometeistów, który pisał dla „Biuletynu Polsko-Ukraińskiego”, odnaleziony w zbiorach rękopisów St. Lama w Polskiej Bibliotece w Paryżu.