Φιλήκοος καὶ φιλόμουσος. Sul ruolo del greco nell’educazione riformata a Danzica nel XVI seco
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-0319.26.18Słowa kluczowe:
Michał Retell, greka humanistyczna, pareneza, Gdańsk, Reformacja, Gymnasium DantiscanumAbstrakt
The article presents the edition and commentary of an adhortatio to learn Greek addressed to the pupils of the Gymnasium Dantiscanum (Gdansk). The text was printed in 1571 as part of an anthology of Greek poems and prose composed by Humanist Michael Retell from Zittau (1530–1576). Retell was invited to Gdansk to organize the recently founded grammar school. Although a number of publications are now available on Retell, reconstructing his biography and commenting on his Latin works, however, there is still a lack of studies on his Greek output. They could help clarify the author’s use of ancient models, since his poems often have bilingual versions, and only the Latin ones have been studied. Moreover they could offer more insight into the school and its scholars during its lesser-known early years of activity (1558–1580).
Bibliografia
A Greek-English Lexicon. (1940). Compiled by H.G. Liddell and R. Scott. Oxford: Clarendon Press.
Google Scholar
A Patristic Greek Lexicon. (1964). G.W.H. Lampe (ed.). Oxford: Clarendon Press.
Google Scholar
Awianowicz, B. (2016). Retoryka w Gdańskim Gimnazjum Akademickim w świetle programów szkolnych, wykładów i praktyki oratorskiej drugiej połowy XVI i w XVII wieku. In: M. Otto, J. Pokrzywnicki (red.). W gdańskim ogrodzie Muz. Gimnazjum Akademickie w Gdańsku wobec kultury starożytnych Greków i Rzymian : idee, teksty, artefakty. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. 41–65.
Google Scholar
Babnis, M. (1992). Michał Retell. In: S. Gierszewski (red.). Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. T. 1. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie. 56.
Google Scholar
Bogumił, I. (2016). Inspiracje antyczne w twórczości poetów Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. In: M. Otto, J. Pokrzywnicki (red.). W gdańskim ogrodzie Muz. Gimnazjum Akademickie w Gdańsku wobec kultury starożytnych Greków i Rzymian: idee, teksty, artefakty. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. 23–40.
Google Scholar
Bogumił, I. (2017). Rzymskie Kameny nad Bałtykiem. O łacińskiej poezji w Gdańsku w drugiej połowie XVI wieku. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar
Brodnicki, M. (2012). Nauczanie filozofii w Gdańskim Gimnazjum Akademickim do połowy XVII wieku. Gdańsk: Wydawnictwo Athenae Gedanenses.
Google Scholar
Ciccolella, P. (2008). Donati Graeci. Learning Greek in the Renaissance. Leiden-Boston: Brill.
Google Scholar
Czerniatowicz, J. (2013). “Greek Poetry Composed by Polish Authors in the 16th and 17th Centuries”. Eos C fasciculus extra ordinem editus electronicus. 403–423 [= Czerniatowicz, J. (1984). Eos 72. 189–206]. http://ptf.edu.pl/wp-content/uploads/2016/07/407_EOS-2013-CD.pdf [20.12.2022]
Google Scholar
Franckenberger, A. (1568). Constitutio nova Gymnasii Dantiscani [...] a c. di Z. Głombiowska. In: L. Mokrzecki (red.). (2008). Gdańskie Gimnazjum Akademickie. T. 2. Wybór źródeł z XVI i XVII wieku. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. 21–48.
Google Scholar
Gärtner, Th. (2020). Jonische Hexameter als Träger der norddeutchen Reformation. In: M. Kajava, T. Korhonen, T. Vesterinen, (eds.). Meilicha Dôra. Poems and Prose in Greek from Renaissance and Early Modern Europe. Vaasa: Societas Scientiarum Fennica. 217–243.
Google Scholar
Lizelius, M.G. (1730). Historia poetarum Graecorum Germaniae a renatis literis ad nostra usque tempora. Francofurti et Lipsiae apud Io. Paulum Rothium.
Google Scholar
Mattox, M.L. (2009). Martin Luther’s Reception of Paul. In: R. Ward Holder (ed.). Companion to Paul in the Reformation. Leiden, Boston: Brill. 93–118.
Google Scholar
McGregor, B. (2016). On Good Manners for Boys / De civilitate morum puerilium. In: DOBD Collected Works of Erasmus: Volume 3: De conscribendis epistolis / Formula / De civilitate. Volume 4: De pueris instituendis / De recta pronuntiatione. Toronto: University of Toronto Press. 269–290.
Google Scholar
Mokrzecki, L. (2008). Gdańskie Gimnazjum Akademickie, zarys dziejów. In: E. Kotarski (red.). Gdańskie Gimnazjum Akademickie. T. I Szkice z dziejów. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. 13–41.
Google Scholar
Nadolski, B. (1966). “Michał Retell – humanista gdański z czasów Zygmunta Augusta”. Rocznik Gdański 25. 293–304.
Google Scholar
Nadolski, B. (1969). Ze studiów nad życiem literackim i kulturą umysłową na Pomorzu w XVI i XVII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Nadolski, B. (1976). Poezja renesansowa na Pomorzu. Wybór, wstęp i objaśnienia. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie.
Google Scholar
Nowak, Z. (1988–1989). Michał Retell. In: E. Rostworowski (red.). Polski Słownik Biograficzny. Vol. XXXI. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. 146–147.
Google Scholar
Pelczar, M. (1969). Nauka i kultura w Gdańsku. In: T. Bieniecki (red.). Gdańsk, jego dzieje i kultura. Warszawa: Arkady.
Google Scholar
Pontani, F., Weise, S. (2021). General Introduction. In: F. Pontani, S. Weise (eds.). The Hellenizing Muse: A European Anthology of Poetry in Ancient Greek from the Renaissance to the Present. Berlin, Boston: De Gruyter. 1–18.
Google Scholar
Praetorius, E. (1713). Athenæ Gedanenses: Sive Commentarius Historico-Chronologicus Succinctus [...]. Lipsiae: Apud O.F. Gleiditsch et filium.
Google Scholar
Rabil, A. (1979). “Erasmus’ Paraphrase of the Gospel of John”. Church History 48. 142–155.
Google Scholar
Retell, M. (1571). Michaēlou Retelliou Poiēmátōn Hellēnikōn bíbloi dúo. Toũ autoũ ekeínou lógōn bíblos mía. Michaelis Retellii Poematvm Graecorvm libri dvo [...], eiusdem autoris Orationu[m] liber vnus. Dantisci. Excudebat Iacobus Rhodus.
Google Scholar
Reychman, J. (1969). Katedra języków orientalnych gdańskiego gimnazjum akademickiego (1584–1810). In: J. Reychman (red.). Szkice z dziejów polskiej orientalistyki. T. 3. Warszawa: PWN. 83–121.
Google Scholar
Rochette, B. (2018). “La terminologie grecque et latine du plurilinguisme”. Lingue antiche e moderne 7. 191–219.
Google Scholar
Salthenius, D.L. (1751). Bibliothecae viri, cum viveret, summe reverendi, atque excellentissimi, Danielis Salthenii, S.S. theologiae doctoris et professoris ordinarii, scholaeque cathedralis rectoris, libri [...] rariores et rarissimi, uni, si Deo ita visum fuerit, emptori tradendi. Regiomonti Borussorum. Joh. Henr. Hartungii.
Google Scholar
Sebastiani, V. (2013). “Gli “Antibarbari” di Erasmo e il programma editoriale della stamperia Froben”. Bruniana & Campanelliana 19(2). 385–395.
Google Scholar
Suidae Lexicon. (1931). T. II. A. Adler (ed.). Lepzig: B.G. Teubner.
Google Scholar
Veteikis, T. (2021). Poland and Lithuania. In: F. Pontani, S. Weise (eds.). The Hellenizing Muse: A European Anthology of Poetry in Ancient Greek from the Renaissance to the Present. Berlin, Boston: De Gruyter. 604–647.
Google Scholar
Weise, S. (2017). Prooímion. In: S. Weise (ed.). Hellenistí! Altgriechisch als Literatursprache in neuzeitlichen Europa. Stuttgart: Franz Steiner Verlag. 7–11.
Google Scholar
Wengert, T.J. (2009). The Rhetorical Paul: Philip Melanchthon’s Interpretation of the Pauline Epistles. In: R. Ward Holder (ed.). Companion to Paul in the Reformation. Leiden, Boston: Brill. 129–136.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Wersje
- 2023-12-08 - (2)
- 2023-10-05 - (1)
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
