Kilka uwag o łacińskiej terminologii prawniczej w dziełach Adama Mickiewicza

Krzysztof Szczygielski

doi:10.18778/0208-6069.102.14

Autor

Krzysztof Szczygielski Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Prawa, Katedra Prawa Konstytucyjnego https://orcid.org/0000-0002-2412-7415

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6069.102.14

Słowa kluczowe:

Adam Mickiewicz, łacińska terminologia prawnicza, prawo rzymskie, Instytucje Gajusa, ustawodawstwo Justyniana

Abstrakt

Adam Mickiewicz postrzegany jest jako najwybitniejszy polski poeta romantyzmu, jak również jeden z najznakomitszych w skali europejskiej. Interesujące, że w swoich dziełach Mickiewicz używał fachowej łacińskiej terminologii prawniczej odnoszącej się do kwestii struktury społecznej, organizacji politycznej państwa rzymskiego i jego prawa. Wiedzę na ten temat poeta czerpał przede wszystkim z dzieł pisarzy antycznych, z którymi zapoznał się podczas studiów na Uniwersytecie Wileńskim. Mickiewicz czytał także opracowania szeroko omawiające historię starożytnego Rzymu takich autorów, jak Edward Gibbon, Barthold Georg Niebuhr, Jules Michelet czy Joachim Lelewel.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Alföldy, Géza. 1998. Historia społeczna starożytnego Rzymu. Tłum. Anna Gierlińska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Berger, Adolf. 1953. „Senatus populusque Romanus”. W Encyclopedic Dictionary of Roman Law. 696. Philadelphia: The American Philosophical Society. https://doi.org/10.2307/1005773
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/1005773

Białynicka, Zofia. 1959. „Studia i praca nauczycielska młodego Mickiewicza”. Rozprawy z Dziejów Oświaty 2: 89–118.
Google Scholar

Błazińska, Helena. 2021. „Kompetencje poliglotyczne Adama Mickiewicza”. W Pod znakiem Orła i Pogoni. Polsko-litewskie związki naukowe i kulturowe w dziejach Uniwersytetu Wileńskiego. Red. Irena Fedorowicz, Mirosław Dawlewicz, Kinga Geben. 119–138. Wilno: Wydawnictwo Uniwersytetu Wileńskiego.
Google Scholar

Breyer, Stefan. 1955. Spór Horeszków z Soplicami. Studium z dziedziny problematyki prawnej „Pana Tadeusza”. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
Google Scholar

Czacki, Tadeusz. 1811. Tłumaczenie się taynego konsyliarza i kawalera Czackiego iako wizytatora szkoł przed kommissyą reskryptem najwyższym 23 września 1810 roku dla rozważania rożnych przedmiotów o Wołynskiem Gimnazyum ustanowioną 18 grudnia 1810 roku w Żytomierzu podane. Żytomierz: wydawca nieznany.
Google Scholar

Dąbkowski, Przemysław. 1899a. „Uwagi prawne w Panu Tadeuszu”. Gazeta Sądowa Warszawska 4 z 16 stycznia 1899 r. 50–54.
Google Scholar

Dąbkowski, Przemysław. 1899b. „Uwagi prawne w Panu Tadeuszu”. Gazeta Sądowa Warszawska 5 z 23 stycznia 1899 r. 66–70.
Google Scholar

Dąbkowski, Przemysław. 1899c. „Uwagi prawne w Panu Tadeuszu”. Gazeta Sądowa Warszawska 6 z 30 stycznia 1899 r. 82–88.
Google Scholar

Gibbon, Edward. 1776–1788. The History of the Decline and Fall of the Roman Empire. Vol. 1–6. London: Printed for W. Strahan and T. Cadell.
Google Scholar

Górski, Konrad. 1948. „Kilka wyrażeń prawniczych w języku Mickiewicza”. Język Polski 5: 129–133.
Google Scholar

Knot, Antoni. 1938. „Czacki Tadeusz (1765–1813)”. W Polski słownik biograficzny. Tom 4. 144–146. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Kodrębski, Jan. 1990. Prawo rzymskie w Polsce XIX wieku. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Kołakowski, Zygmunt. 1938. „Prawo rzymskie w literaturze polskiej”. Prawo 15: 18–20.
Google Scholar

Kreczmar, Michał. 1922. Kwestja agrarna w starożytności. Warszawa: Polska Składnica Pomocy Szkolnych.
Google Scholar

Lécrivain, Charles. 1892. „Tribuni plebis”. W Dictionnaire des antiquités grecques et romaines d’après les textes et les monuments. Red. Charles Daremberg, Edmond Saglio. Tom 5. 418–423. Paris: Hachette.
Google Scholar

Lelewel, Joachim. 1818. Dzieje starożytne. Od początku czasów historycznych do drugiey połowy wieku szóstego, ery chrześciańskiey. Wilno: J. Zawadzki.
Google Scholar

Lizisowa, Maria Teresa. 1998. Prawem sądzić czyli o języku Statutów litewskich w Panu Tadeuszu. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie.
Google Scholar

Łoposzko, Tadeusz. 1989. Zarys dziejów społecznych cesarstwa rzymskiego. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Łoś, Jan Stanisław. 1946. Sprawa agrarna w Rzymie II-go i I-go wieku przed Chrystusem. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Markelov, Andrei Y. 2019. „Augustus as Princeps Senatus”. Acta Classica Universitatis Scientiarum Debreceniensis 55: 203–218. https://doi.org/10.22315/ACD/2019/12
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.22315/ACD/2019/12

Mączyński, Andrzej. 2019. „Wśród prawników w Soplicowie”. W Mickiewiczowskie konteksty. Red. Maria Cieśla-Korytowska. 59–82. Kraków: Wydawnictwo Avalon.
Google Scholar

Méyet, Leszek. 1899. „Mickiewicz nauczycielem prawa”. W Prawda: książka zbiorowa dla uczczenia dwudziestopięcioletniej działalności Aleksandra Świętochowskiego 1870–1895. 321–330. Lwów: Nakładem Księgarni K. Altenberga.
Google Scholar

Michelet, Jules. 1831. Histoire romaine. Paris: Librairie Classique de L. Hachette.
Google Scholar

Mickiewicz, Adam. 1818. „Zima miejska”. Tygodnik Wileński 6: 254–256.
Google Scholar

Mickiewicz, Adam. 1949. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 3: Utwory dramatyczne. Oprac. Stanisław Pigoń. Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Oświatowa „Czytelnik”.
Google Scholar

Mickiewicz, Adam. 1950a. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 5: Pisma prozą. Część I: Pisma filomatyczne. Pisma estetyczno-krytyczne. Opowiadania. Oprac. Zofia Ciechanowska. Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Oświatowa „Czytelnik”.
Google Scholar

Mickiewicz, Adam. 1950b. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 6: Pisma prozą. Część II: Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego. Pisma polityczne z lat 1832–1835. Oprac. Leon Płoszewski. Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Oświatowa „Czytelnik”.
Google Scholar

Mickiewicz, Adam. 1950c. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 7: Pisma prozą. Część III: Pisma historyczne. Wykłady lozańskie. Oprac. Jerzy Kowalski, Leon Płoszewski. Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Oświatowa „Czytelnik”.
Google Scholar

Mickiewicz, Adam. 1952. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 8: Literatura słowiańska. Kurs pierwszy, półrocze I. Tłum. i oprac. Leon Płoszewski. Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Oświatowa „Czytelnik”.
Google Scholar

Mickiewicz, Adam. 1953a. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 11: Literatura słowiańska. Kurs trzeci i czwarty. Tłum. i oprac. Leon Płoszewski. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
Google Scholar

Mickiewicz, Adam. 1953b. Dzieła. Wydanie narodowe. Tom 14: Listy, część I. Warszawa: Oprac. Stanisław Pigoń. Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
Google Scholar

Niebuhr, Barthold Georg. 1811–1812. Römische Geschichte. Berlin: G. Reimer. https://doi.org/10.1515/9783112627785
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783112627785

Półturzycki, Józef. 1998. Adam Mickiewicz jako nauczyciel i pedagog. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar

Rotondi, Giovanni. 1912. Leges publicae populi Romani. Elenco cronologico con una introduzione sull’attività legislativa dei comizi romani. Milano: Società Editrice Libraria.
Google Scholar

Sinko, Tadeusz. 1957. Mickiewicz i antyk. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Szczygielski, Krzysztof. 2015a. „O sławnych prawodawcach w wierszach Adama Mickiewicza”. Miscellanea Historico-Iuridica 14(2): 281–295. https://doi.org/10.15290/mhi.2015.14.02.16
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15290/mhi.2015.14.02.16

Szczygielski, Krzysztof. 2015b. „Prawodawstwo Justyniana w dziełach Adama Mickiewicza”. W Justynian i prawo rzymskie. Refleksje w 1450. rocznicę śmierci cesarza. Red. Krzysztof Szczygielski. 169–185. Białystok: Wydawnictwo Prymat.
Google Scholar

Szczygielski, Krzysztof. 2016. „Adam Mickiewicz i prawo rzymskie”. Edukacja Prawnicza 1: 10–12.
Google Scholar

Szczygielski, Krzysztof. 2022. „Adam Mickiewicz o senacie i zgromadzeniach ludowych w starożytnym Rzymie”. Rocznik Komparatystyczny 13: 131–150.
Google Scholar

Talbert, Richard John Alexander. 1984. The Senate of Imperial Rome. Princeton: Princeton University Press. https://doi.org/10.1515/9781400849765
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9781400849765

Tansey, Patrick. 2000. „The Princeps Senatus in the Last Decades of the Republic”. Chiron 30: 15–30.
Google Scholar

Tarwacka, Anna. Jan Zabłocki. 2021. Rzymskie prawo publiczne. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Zakrzewski, Kazimierz. 1939. „Narodziny demokracji rzymskiej. (Trybunat T. Gracchusa)”. Przegląd Historyczny 35: 50–65.
Google Scholar

Zarębina, Maria. 1999. Poeta wśród prawników. O Panu Tadeuszu inaczej. Kraków: Universitas.
Google Scholar