Aron Aleksander Olizarowski i jego sylwetka naukowa w ocenie XIX-wiecznych polskich myślicieli

Piotr Niczyporuk

doi:10.18778/0208-6069.102.11

Autor

Piotr Niczyporuk Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Prawa, Katedra Nauk Historyczno-Prawnych, Teorii i Filozofii Prawa oraz Komparatystyki Prawniczej https://orcid.org/0000-0002-2240-0959

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6069.102.11

Słowa kluczowe:

Aron Aleksander Olizarowski, De politica hominum societate, Tadeusz Czacki, kwestia chłopska, stosunki pańszczyźniane

Abstrakt

Dzieło życia Arona Aleksandra Olizarowskiego De politica hominum societate jest częściowo poświęcone kwestii chłopskiej w Polsce XVII w. Zostało ono dostrzeżone w nauce polskiej w XIX w. Ludwik Alojzy Cappelli niewątpliwie znał to dzieło, gdyż prezentował poglądy w nim zawarte w ramach publicznych posiedzeń naukowych Uniwersytetu Wileńskiego w 1817 r. Również Tadeusz Czacki w pracy O litewskich i polskich prawach kilkakrotnie nawiązał do De politica hominum societate i cytował jego obszerny fragment. Zabiegi Czackiego mogą świadczyć o uznaniu doniosłości poglądów Olizarowskiego w kwestii chłopskiej. Również inni polscy uczeni, tacy jak: Feliks Słotwiński, Piotr Chmielowski czy Joachim Lelewel, nawiązywali do dzieła Olizarowskiego, by pokazać jego oryginalny wkład w próbę zreformowania stosunków pańszczyźnianych.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bandtkie, Jan Wincenty. 1825. O poważaniu dawniejszym w Polszcze prawników uczonych. Przemowa przy naypierwszem udzielaniu doktoratu prawa Wincentemu Kraińskiemu, Adwokatowi Sądu Apellacyynego K. P. miana w Uniwersytecie Królewskim Warszawskim d. 10 lutego 1825 roku. Warszawa: Mikołaj Nataniel Glücksberg.
Google Scholar

Bodin, Jean. 1636. De Republica libri sex. Parisiis: Iacobum Dupuys.
Google Scholar

Brensztejn, Michał. 1922. Biblioteka uniwersytecka w Wilnie do 1832-go. Wilno: Księgarnia Józefa Zawadzkiego.
Google Scholar

Cappelli, Ludwik Alojzy. 1827. O wykładzie nauki prawa rzymskiego w ogólności, a w szczególności o dziele elementarnem w tymże przedmiocie, które mogłoby się przydać w uniwersytetach państwa: rzecz czytana przy otwarciu lekcyi w Cesarskim Uniwersytecie Wileńskim, dnia 15 września 1827 profesora przez Cappelli. Wilno: [wydawca nieznany].
Google Scholar

Chmielowski, Piotr. 1899. Historya literatury polskiej. Tom 2. Warszawa: Drukarnia Granowskiego i Sikorskiego.
Google Scholar

Czacki, Tadeusz. 1801. O litewskich i polskich prawach, o ich duchu, źrzódłach, związku i o rzeczach zawartych w pierwszem Statucie dla Litwy 1529 Roku wydanem. Tom 2. Warszawa: Drukarnia Jana Chrystiana Godfryda Ragoczego.
Google Scholar

Falkowski, Czesław. 1937. „Cappelli (Capelli, Kapplli) Ludwik Alojzy”. W Polski słownik biograficzny. Red. Jan Brożek, Franciszek Chwalczewski. Tom 3. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Hoffman, Karol Boromeusz. 1869. Historya reform politycznych w dawnej Polsce. Poznań: Mieczysław Leitgeber.
Google Scholar

Jarra, Eugeniusz. 1931. Aron Aleksander Olizarowski jako filozof prawa. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Google Scholar

Kasparek, Franciszek Ksawery. 1877. „O pracach Polaków w dziedzinie nauk politycznych słów kilka”. Niwa: XI–XII.
Google Scholar

Kot, Stanisław. 1929. Aron Aleksander Olizarowski, profesor prawa Akademii Wileńskiej. Wilno: Uniwersytet Stefana Batorego.
Google Scholar

Krowicki, Stanisław Ludwik. 2016. Spacerkiem po dziejach polskiej edukacji. Kielce: Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP.
Google Scholar

Lelewel, Joachim. 1855. Polska. Dzieje i rzeczy jej rozpatrywane przez Joachima Lelewela. Tom 3: Uprzednia myśl czyli Słowa do poszukiwań wstępne; Uwagi nad dziejami Polski i ludu jej; Historyczna parallela Hiszpanii z Polską w XVI, XVII, XVIII wieku. Poznań: Jan Konstanty Żupański.
Google Scholar

Lityńska, Aleksandra. 1992. „Poglądy społeczno-prawne Feliksa Słotwińskiego”. Zeszyty Naukowe. Akademia Ekonomiczna w Krakowie 393: 55–65.
Google Scholar

Lukšaitė, Ingė. 1991. „Aaronas Aleksandras Olizarovijus. Švietimas – valstybės galia”. W Lietuvos pedagoginės minties raida XVI–XVII a. kultūros veikėjų raštuose. 68–78. Kaunas: Šviesa.
Google Scholar

Łukaszewicz, Józef. 1849. Historya szkół w Koronie i w Wielkiem Księstwie Litewskiem od najdawniejszych czasów aż do roku 1794. Tom 1. Poznań: Jan Konstanty Żupański.
Google Scholar

Niczyporuk, Piotr. 2015. „Aaron Aleksander Olizarowski profesorem prawa Akademii Wileńskiej”. Miscellanea Historico-Iuridica 14(2): 181–206. https://doi.org/10.15290/mhi.2015.14.02.10
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15290/mhi.2015.14.02.10

Olizarovius, Aarone Alexandro. 1651. De politica hominum societate libri tres. Dantisci: Georgii Forsteri.
Google Scholar

Pawluk, Tadeusz. 1976. „Z zagadnień kanonistyki polskiej”. Prawo Kanoniczne 19(3–4): 153–230. https://doi.org/10.21697/pk.1976.19.3-4.09
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1976.19.3-4.09

Petrani, Aleksy. 1961. Nauka prawa kanonicznego w Polsce w XVIII i XIX wieku. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar

Piechnik, Ludwik. 1983. Dzieje Akademii Wileńskiej. Tom 2: Rozkwit Akademii Wileńskiej w latach 1600–1655. Rzym: Institutum Historicum Societatis Jesu.
Google Scholar

Prašmantaitė, Aldona. 1992. „Viesieji susirinkimai Vilniaus universitete 1803–1830 metais”. W Lietuvos istorijos metrastis. 1990 metai. 14–25. Vilnius: „Mokslas”.
Google Scholar

Prašmantaitė, Aldona. 2005. „Posiedzenia publiczne Uniwersytetu Wileńskiego (1803–1832) – formą popularyzacji wiedzy naukowej wśród społeczeństwa ziem byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego”. Echa Przeszłości 6: 71–85.
Google Scholar

Pyszka, Stanisław. 2002. „Il diritto alla libertà personale e alla cittadinanza dei contadini polacchi e lituani in Aron Aleksander Olizarowski (1610–1659)”. Forum Philosophicum 7: 205–237. https://doi.org/10.5840/forphil2002721
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5840/forphil2002721

Pyszka, Stanisław. 2011. Nauczanie filozofii moralnej w uniwersytetach i gimnazjach akademickich w Polsce i na Litwie od XV do XVIII wieku w świetle podręczników wykładowych. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Rabikauskas, Paulius. 1975. „Teisė ir medicina Vilniaus akademijoje”. Aidai 3: 97–112.
Google Scholar

Ragauskas, Aivas. 2002. Vilniaus miesto valdantysis elitas XVII a. antrojoje pusėje (1662–1702 m.). Vilnius: Diemedis.
Google Scholar

Sarcevičienė, Julija. 2003. „Aronas Aleksandras Olizarovijus ir jo Trys knygos apie politinę žmonių są jungą”. W Aronas Aleksandras Olizarovijus. Apie politinę žmonių sąjungą. Tłum. Julija Sarcevičienė. Vilnius: Aidai.
Google Scholar

Siemek, Kasper. 2018. Civis bonus. Dobry obywatel. Red. Ilona Balcerczyk, Paweł Sydor. Tłum. Józef Macjon. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury. Łódź: Centrum Myśli Polityczno-Prawnej im. Alexisa de Tocqueville’a.
Google Scholar

Skrobacki, Andrzej. 1969. „Nowe przyczynki do biografii Arona Aleksandra Olizarowskiego (1618?–1659), profesora prawa na Akademii Wileńskiej i doktora medycyny Uniwersytetu Królewieckiego”. Komunikaty Mazursko-Warmińskie 2: 187–193.
Google Scholar

Słotwiński, Feliks. 1825. Rosprawa o początkach i postępach w nauce prawa natury, tudzież o istotnych różnicach między dawnym i dzisiejszym stanem tej umiejętności: czytana na posiedzeniu publicznem Towarzystwa naukowego z Uniwersytetem Jagiellońskim połączonego, dnia 23 Maja 1825 roku w dzień Zielonych Swiątek, na obchód roczney pamiątki założenia Akademii Krakowskiej. Kraków: w Drukarni u Stanisława Gieszkowskiego.
Google Scholar

Szlachta, Bogdan. 2000. „Franciszek Kasparek”. W Złota księga Wydziału Prawa i Administracji. Red. Jerzy Stelmach, Wacław Uruszczak. 168–177. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Tyla, Antanas. 2000–2001. „Vilniaus universiteto profesūros pritarimas teisės fakulteto įsteigimui”. Lietuvos Istorijos Metraštis: 299–309.
Google Scholar

Ulčinaitė, Eugenija. 1978. „Vilniaus akademijos profesorius A. Olizarovijus”. Mokslas ir gyvenimas 5(5): 16.
Google Scholar

Dziennik Wileński. 1817. Grudzień, 1817, 6(36): 659–660.
Google Scholar

Sapiehowie. 1590–1600. Korespondencja i akta dotyczące spraw rodzinnych i gospodarczych Sapiehów z lat 1590–1800: 714 + 2 k. ochr: 36,5 x 22 cm., nr inw. MNK 17-rkps-2896-IV. Archiwum Fotograficzne Muzeum Narodowego w Krakowie 53: 195.
Google Scholar