Żeliwo jako nieodłączny element radomskich kamienic z przełomu XIX i XX wieku na przykładzie balkonów na ul. Piłsudskiego

Olga Stawczyk

doi:10.18778/2084-851X.17.05

Autor

Olga Stawczyk Radomskie Towarzystwo Naukowe https://orcid.org/0009-0000-8034-2833

DOI:

https://doi.org/10.18778/2084-851X.17.05

Słowa kluczowe:

Radom, ul. Piłsudskiego, balkony, zabudowa XIX/XX w., żeliwo, odlewnictwo, detal metalowy

Abstrakt

Radom stanowi jeden z głównych ośrodków występowania historycznych/ zabytkowych, żeliwnych odlewów architektonicznych. Niniejszy artykuł prezentuje część z tego zasobu – zespół balkonów metalowych (żeliwnych) zdobiących kamienice przy reprezentatywnym terenie radomskiego śródmieścia – ulicy Piłsudskiego. Omówiona została typologia konstrukcji wraz ze wzorami (modelami) jakie występują na omawianym obszarze (z podziałem na adresy). Analiza wskazuje, że balkony metalowe lub patrząc szerzej – żeliwny detal – stanowią nieodłączny element historycznej zabudowy Radomia.

Bibliografia

WUOZ Inwentaryzacja – WUOZ del. Radom, Inwentaryzacja architektoniczno-konserwatorska budynku przy ul. Nowotki 14 w Radomiu, oprac. J. Głowacki, R. Rogoziński, 1982 r., sygn. RADOM 166.
Google Scholar

WUOZ Projekt kolorystyki – WUOZ del. Radom, NN, Projekt kolorystyki elewacji budynku mieszkalnego, 1979, sygn. RADOM 155.
Google Scholar

WUOZ Projekt techniczny – WUOZ del. Radom, Projekt techniczny budowlany remontu i modernizacji budynku oficyny Sądu wraz z podjazdem dla niepełnosprawnych. Część architektoniczno-konstrukcyjna, oprac. mgr inż. arch. Jacek Kapusta, inż. Anna Derr, 1998, sygn. RADOM 154 L.
Google Scholar

JANKOWSKI 1899 – Aleksander Jankowski, Widoki Radomia, Warszawa 1899.
Google Scholar

KALINOWSKI 1979 – Wojciech Kalinowski, Przebudowa miasta w pierwszej połowie XIX w., [w:] Architektura i urbanistyka miasta Radomia, red. Wojciech Kalinowski, Lublin 1979.
Google Scholar

KOWALIK 1999 – Wiesław Marek Kowalik, Polichromie w kamienicach Radomia (4), „Wczoraj i Dziś Radomia” 1999, nr 4, s. 33–34.
Google Scholar

Kronenblum 1939 – Fabryka Odlewów Żelaznych zakłady mechaniczne i chromoniklarnia, S. Kronenblum Końskie, Katalog nr 4, 1901–1939.
Google Scholar

KSIĄŻKIEWICZ 2012 – Andrzej Książkiewicz, Żeliwne elementy ozdobne budynków i mała architektura żeliwna, „Renowacje i Zabytki” 2012, nr 4, s. 62–69.
Google Scholar

Neptun 1934 – Katalog. Fabryka odlewów żelaznych Zakłady Mechaniczne i Niklarnia „Neptun” J. Mintz, Końskie 1934.
Google Scholar

POPŁAWSKA 1979 – Irena Popławska, Rozwój przestrzenny Radomia i jego zabudowa (poł. XIX w. – 1918 r.). Zabudowa, [w:] Architektura i urbanistyka miasta Radomia, red. Wojciech Kalinowski, Lublin 1979.
Google Scholar

Radom 1985 – Radom, dzieje miasta w XIX i XX w., red. Stefan Witkowski, Warszawa 1985.
Google Scholar

ROGUSKA 2014 – Jadwiga Roguska, Metalowy detal zewnętrzny w architekturze mieszkaniowej Warszawy (1850–1939), Dziedzictwo na nowo odkrywane, red. Jadwiga Roguska, Warszawa 2014, s. 152–210.
Google Scholar

ROMANOWSKI 1902 – Jan Romanowski, Nowy informator oraz skorowidz, czyli spis nieruchomości m. Radomia oraz alfabetyczny wykaz właścicieli tychże nieruchomości i właścicieli nieruchomości na przedmieściach m. położonych, Radom 1902.
Google Scholar

SABATOWIE 2019 – Teresa i Zdzisław Sabatowie, Żeliwne zabytki na cmentarzach kieleckich, Kielce 2019.
Google Scholar

SEKULSKI 2012 – Jerzy Sekulski, Encyklopedia Radomia. Nowe wydanie, Radom 2012.
Google Scholar

STAWCZYK 2021 – Olga Stawczyk, Pierwsze spotkanie z radomskim żeliwem. Wstęp do problematyki zabytkoznawczej żeliwno-stalowych schodów w Radomiu, „Arte Fakty. Muzeum Portret Własny” 2021, R. 1, s. 104–115.
Google Scholar

STAWCZYK/KITLAS-GAWIN 2022 – Olga Stawczyk, Dorota Kitlas-Gawin, Jakie treści niosą stare mury – o kamienicy przy ul. Moniuszki 18 w Radomiu, [w:] Radomir, red. Wojciech Jabłoński, Radom 2022, s. 212–233.
Google Scholar

WOSZCZYŃSKI 1917 – Zdzisław Woszczyński (?), Ś.p. Józef Brant, Radom 1917, https://bc.radom.pl/dlibra/publication/40757/edition/39502/content [dostęp: 28.04.2024].
Google Scholar

KZAR (Piłsudskiego 9) – Katalog Zabytkowej Architektury Radomia, https://hnwu2l.webwave.dev/Pilsudskiego_9 [dostęp: 30.04.2024].
Google Scholar

KZAR (Piłsudskiego 12) – Katalog Zabytkowej Architektury Radomia, https://hnwu2l.webwave.dev/artykuly-r-m%2C-biblioteka [dostęp: 10.07.2023].
Google Scholar