Zapoznane dzieło Jana Styki w kościele ojców jezuitów w Łodzi

Krzysztof Stefański

doi:10.18778/2084-851X.15.03

Autor

Krzysztof Stefański Uniwersytet Łódzki, Instytut Historii Sztuki https://orcid.org/0000-0002-9686-7463

DOI:

https://doi.org/10.18778/2084-851X.15.03

Słowa kluczowe:

malarstwo religijne XIX wieku, sztuka Łodzi XIX wieku, Jan Styka, Juliusz Kunitzer

Abstrakt

Obecny kościół ojców jezuitów w Łodzi pw. Najświętszego Serca Jezusa to dawny (do 1945 r.) kościół ewangelicko-augsburski pw. św. Jana Ewangelisty, wzniesiony w latach 1880–1884. W jego ołtarzu głównym zawisło dzieło Jana Styki zatytułowane Chrystus nauczający uczniów i rzesze ludu, ufundowane przez jednego z najbardziej znanych łódzkich przemysłowców Juliusza Kunitzera. Obraz powstał w ciągu 1885 r., a w kościele został zawieszony w styczniu następnego roku. Wzbudził duże zainteresowanie w Łodzi i w Warszawie. Jego surowa forma artystyczna dostosowana została do wymogów kultu luterańskiego.

To zadecydowało zapewne, że w momencie przejęcia kościoła w 1945 r. przez jezuitów obraz został zdjęty z ołtarza głównego i przeniesiony na emporę. Tam znajdował się przez kilkadziesiąt lat. Zainteresowano się nim dopiero pod koniec ubiegłego stulecia, kiedy rozpoczęto renowację świątyni. Obraz został poddany konserwacji i pojawiły się plany jego zawieszenia na ścianie prezbiterium. Do dziś nie zostały jednak zrealizowane. Obraz znajdował się przez kilka lat w domu zakonnym ojców jezuitów, a obecnie zawisł na tylnej ścianie towarzyszącej kościołowi kaplicy św. Krzysztofa. To wysokiej klasy dzieło sztuki religijnej, jedno z najlepszych w dorobku Styki, którego losy są znamienne dla przemian zachodzących w Polsce po 1945 r., wciąż czeka na docenienie i właściwe wyeksponowanie.

Bibliografia

ANDREWS 1974 – Keith Andrews, Die Nazarener, München 1974.
Google Scholar

ANGERSTEIN 1909 – Wilhelm Petrus Angerstein, Andenken an die Jubelfeste in der St. Johannisgemeinde zu Lodz am 8. und 10 Oktober, Lodz 1909.
Google Scholar

BADZIAK 1997 – Kazimierz Badziak, Juliusz Kunitzer – symbol Łodzi wielonarodowościowej i wielkoprzemysłowej, [w:] Polacy, Niemcy, Żydzi. Sąsiedzi dalecy i bliscy, red. Paweł Samuś, Łódź 1997, s. 192–228.
Google Scholar

CZAPLIŃSKI 1985 – Czesław Czapliński, The Styka Family Saga/Saga rodu Styków, New York 1985.
Google Scholar

Diecezja Łódzka… 1987 – Diecezja Łódzka. Terytorium, organizacja, duchowieństwo, Łódź 1987.
Google Scholar

DIETRICH [1934] – Joseph Dietrich, 50 Jahre göttlicher Barmherzigkeit. Festschrift anlässlich der 50-jährigen Jubiläums der evang.-luth. St. Johannisgemeinde zu Lodz, Łódź [1934].
Google Scholar

GALLWITZ 1981 – Klaus Gallwitz, Die Nazarener in Rom, Ausstellungskatalog, München 1981.
Google Scholar

German Masters 1981 – German Masters of the Nineteenth Century, red. Bradford D. Kelleher, Ausstellungskatalog des The Metropolitan Museum of Art, New York 1981.
Google Scholar

GRALIŃSKI 1952 – Tadeusz Graliński ks., Spis parafii i kościołów diecezji łódzkiej i krótki ich opis historyczny, „Wiadomości Diecezjalne Łódzkie” 1952, nr 10–11, s. 295–328.
Google Scholar

HOLLEIN/STEINLE 2005 – Max Hollein, Christa Steinle, Religion Macht Kunst. Die Nazarener. Katalog zur Ausstellung in der Schirn Kunsthalle Frankfurt, Köln 2005.
Google Scholar

HORNIG 1995 – Christian Hornig, Bloch, Carl Heinrich, [w:] Saur. Allgemeines Künstler Lexikon. Die Bildenen Künstler aller Zeiten und Völker, t. II: Biklar-Bobrov, red. M. Hartwig, et al., München–Leipzig 1995, s. 529–530.
Google Scholar

KACPRZAK 2015 – Dariusz Kacprzak, Kolekcje Ziemi Obiecanej. Zbiory artystyczne łódzkiej burżuazji wielkoprzemysłowej w latach 1880–1939 (Biblioteka Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, 6), Warszawa 2015.
Google Scholar

Kronika Łódzka 1885 – Kronika Łódzka, „Dziennik Łódzki” 1885, nr 255, s. 224.
Google Scholar

Kronika Łódzka 1886a – Kronika Łódzka, „Dziennik Łódzki” 1886, nr 9, s. 2.
Google Scholar

Kronika Łódzka 1886b – Kronika Łódzka, „Dziennik Łódzki” 1886, nr 10, s. 2.
Google Scholar

LUBOS-KOZIEŁ 2009 – Joanna Lubos-Kozieł, XIX-wieczne malarstwo religijne jako przedmiot badań historii sztuki, „Sacrum et Decorum”, 2009, t. II, s. 8–15.
Google Scholar

Lwów 2001 – Lwów. Ilustrowany przewodnik, red. Jurij Biriułow, Lwów–Wrocław 2001.
Google Scholar

MAŁACZYŃSKI 1930 – Aleksander Małaczyński, Jan Styka (szkic biograficzny) (odbitka z Księgi pamiątkowej II Gimnazjum im. Szajnochy we Lwowie), Lwów 1930.
Google Scholar

MARXEN-WOLSKA/WOLSKI 2000 – Ewa Marxen-Wolska, Jerzy Wolski, Malowidła w prezbiterium kościoła środowisk twórczych w Łodzi, [w:] Sztuka w Łodzi. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej z okazji 45. rocznicy łódzkiego Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki w 575. rocznicę nadania Łodzi praw miejskich, 4–5 czerwca 1998 roku, red. Jadwiga Szewczyk, Łódź 2000, s. 99–104.
Google Scholar

MAZUREK 1935 – Franciszek Mazurek, Kościół i parafia św. Wojciecha w Kielcach (opis historyczno-prawny), Kielce 1935, s. 54–55.
Google Scholar

PEŁKA 1971 – Bolesław Pełka, Kunitzer Karol Juliusz, „Polski Słownik Biograficzny”, t. 16, z. 68, Wrocław 1971, s. 198–199.
Google Scholar

Pismo Święte 1983 – Pismo Święte Nowego Testamentu, w przekładzie z języka greckiego, opracował zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, Wrocław 1983.
Google Scholar

RÉAU 1957 – Réau Louis, Iconographie de l’art chrétien, Paris 1957.
Google Scholar

SALVE 1886 – Salve, Z krainy piękna, „Biesiada Literacka” 1886, nr 2, s. 21.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1292/jvms1885.1886.9_21

SCHINDLER 1982 – Herbert Schindler, Nazarener – Romantischer Geist und christliche Kunst im 19. Jahrhundert, Regensburg 1982.
Google Scholar

STEFAŃSKI 1999 – Krzysztof Stefański, Kościół ojców jezuitów p.w. Najświętszego Serca Jezusa w Łodzi. Dzieje i współczesność, Łódź 1999.
Google Scholar

STEFAŃSKI 2004 – Krzysztof Stefański, Problemy renowacji dziewiętnastowiecznej architektury sakralnej na przykładzie zabytków łódzkich, [w:] Dzieło sztuki a konserwacja. Materiały LII Ogólnopolskiej Sesji Naukowej SHS, Kraków 20–22 XI 2003, Kraków 2004, s. 251–273.
Google Scholar

STRAGIEROWICZ 2016 – Beata Stragierowicz, „Quo vadis” i zapomniane kapryjskie muzeum. W 120 rocznicę powieści Henryka Sienkiewicza, „Roczniki Sztuki Śląskiej” 2016, t. XXV, s. 261–272.
Google Scholar

STRZAŁKOWSKI 1991 – Jacek Strzałkowski, Artyści, zbieracze, obrazy, Łódź 1991.
Google Scholar

STYKA M./STYKA A. 1930/2005 – Maria Styka, Andrew Styka, Styka – The Art and Family Memories, [b.m.w.] 2005.
Google Scholar

SWANE [b.r.] – Swane Leo, Bloch Carl Heinrich, [w:] Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart…, red. Ulrich Thieme, Felix Becker, t. IV, Leipzig [b.r.], s. 120–121.
Google Scholar

TRZECIAK 1992 – Przemysław Trzeciak, Malarstwo włoskie XV wieku, [w:] Sztuka świata, t. V, red. Przemysław Trzeciak, Warszawa 1992, s. 165–216.
Google Scholar

TYSZKOWSKA 1986 – Krystyna Tyszkowska, Panorama Racławicka: 90 lat niezwykłych dziejów, Wrocław 1986.
Google Scholar

W kręgu Panoramy 1985 – W kręgu Panoramy Racławickiej, red. Bożena Steinborn, Wrocław 1985.
Google Scholar

http://wojciech-kielce.pl/o-parafii/historia-kosciola/ [dostęp: 4.01.2022].
Google Scholar