Bruno Schulz – pisarz bez archiwum? Medialne i archiwistyczne spojrzenie na przyszłość schulzologii
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.67.07Słowa kluczowe:
Bruno Schulz, schulzologia, kolekcjonerstwo, material studies, archiwa, Galicja, memory studiesAbstrakt
Badania nad twórczością Brunona Schulza, ze względu na brak ciągłości w zapiskach autobiograficznych, zaginioną korespondencję czy wreszcie nawet zaginione dzieła, nie od dziś przysparzają problemów badacz(k)om. Kompletne archiwum Schulza nie istnieje. Twórca, którego historia nie dysponuje kopią zapasową w postaci multimedialnych archiwów, zmienia się zatem w medialny byt, którego los jest nierozerwalnie związany z gestem tworzenia narracji. W ciągu ostatnich lat szczególnie dominującą narracją stała się ta wiążąca twórczość i całe życie Schulza z dyskursami kultury pamięci poświęconej Zagładzie.
Poszukując znaczenia archiwum w kontekście interpretacji dzieł pisarza i dyskursów biograficznych, autorka artykułu szuka odpowiedzi na pytanie dotyczące znaczenia luk w biografii Schulza i ich udziału w tworzeniu mitu pisarza poprzez referencje do teorii mediów i archiwistyki. Porównując biograficzne trendy z tymi dominującymi polską kulturę pamięci, tekst oferuje uaktualnione spojrzenie na twórczość Schulza oraz na sposoby pisania o pisarzach dwudziestolecia międzywojennego. Wykorzystując warsztat metodologiczny charakterystyczny dla badań medioznawczych, tekst udowadnia zasadność pozycjonowania prozy Schulza na szerszym socjopolitycznym i kulturowym tle Galicji początku XX wieku. Poprzez ponowną analizę takich tekstów, jak Wiosna czy Druga jesień, artykuł ukazuje twórczość pisarza jako multimedialne i komunikacyjne archiwum, którego jedną z płaszczyzn (istotnych dla prawidłowej interpretacji) jest ewokowanie kontekstów kulturowych związanych z dokładnie określonym czasem i przestrzenią.
Pobrania
Bibliografia
Anders Ferdinand, Von Schoenbrunn und Miramar nach Mexiko. Leben und Wirken des Erzherzog-Kaisers Ferdinand Maximilian, Adeva, Graz 2009.
Google Scholar
Assmann Aleida, Das neue Unbehagen an der Erinnerungskultur : eine Intervention, Beck, Monachium 2013. https://doi.org/10.17104/9783406652110
Google Scholar
Bannasch Bettina & Almuth Hammer (Hrsg), Verbot der Bilder - Gebot der Erinnerung : mediale Repräsentationen der Shoah, Campus Verlag, Frankfurt a. M., Nowy Jork 2004.
Google Scholar
Bruno Schulz. Listy, fragmenty. Wspomnienia o pisarzu, red. J. Ficowski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1973.
Google Scholar
Czabanowska-Wróbel Anna, Drohobyckie i berlińskie dzieciństwo. Bruno Schulz i Walter Benjamin, „Ruch Literacki” R. LVII, 2016, Z. 1 (334), s. 45–58.
Google Scholar
Czabanowska-Wróbel Anna, Od Adeli do zbawienia świata, „Teksty Drugie” 2004, z. 6, s. 53–57.
Google Scholar
Czabanowska-Wróbel Anna, „Sekret życia” i powtórzenie wokół „Nemroda” Brunona Schulza, „Pismo Wydziału Polonistyki UJ”, 2017 4 (34), s. 29–46.
Google Scholar
Dauksza Agnieszka, Ciążąca nieobecność. Gombrowicz wobec wojny i Żydów, „Teksty Drugie” 2016, z. 2, s. 211–230. https://doi.org/10.18318/td.2016.2.11
Google Scholar
Dybel Paweł, Mesjasz, który odszedł. Bruno Schulz i psychoanaliza, Universitas, Kraków 2018.
Google Scholar
Dybel Paweł, Sierpniowe inicjacje. Obraz kobiet w Sierpniu Brunona Schulza, [w:] Schulz/Forum 3, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk: 2013, s. 7–20.
Google Scholar
Ficowski Jerzy, Okolice szkiców cynamonowych, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1985.
Google Scholar
Ficowski Jerzy, Regiony Wielkiej Herezji. Szkice o Brunonie Schulzu, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1975.
Google Scholar
Fiut Aleksander, Schulz jako bohater literacki, [w:] W ułamkach zwierciadła. Bruno Schulz w 110 rocznicę urodzin i 60 rocznicę śmierci, red. M. Kitowska-Łysiak i W. Panas, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2003, s. 497–514.
Google Scholar
Gastgeber Christian, Erinnerungskultur: Text, Bild, Ton als mediales Gedächtnis, Phoibos, Wien 2013.
Google Scholar
Gombrowicz Witold, Dziennik 1953–1966, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986.
Google Scholar
Gombrowicz Witold, Dziennik 1961–1969, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986.
Google Scholar
Gondowicz Jan, Noc komety, [w:] Bruno Schulz. Rzeczywistośćprzesunięta, kat. wystawy w Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, Muzeum Literatury, Warszawa 2012, s. 31–59.
Google Scholar
Jarzębski Jerzy, Bruno Schulz jako krytyk – figury wyobraźni, [w:] Schulz/Forum 3. Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk: 2013, s. 15–23.
Google Scholar
Jarzębski Jerzy, Wobec awangardy: Bruno Schulz i Debora Vogel, „Teksty Drugie” 2013, z. 6, s. 275–285.
Google Scholar
Krämer Sybille, Übertragen als Transfiguration oder: Wie ist die Kreativität von Medien erklärbar?, [w:] „Zeitschrift für Medien- Kulturforschung“, 1 (2010), nr 2, s. 77–94. https://doi.org/10.28937/1000107504
Google Scholar
Lindskog Alexander, Subwersja seksualności, [w:] Przed i po. Bruno Schulz, Pasaże, Nowy Sącz 2018.
Google Scholar
Markowski Michał Paweł, Schulz – pisarz jako filozof, „Schulz / Forum”, nr 2 (2013), s. 7–14.
Google Scholar
Massumi Brian, Politics of Affect, Polity Press, Cambridge 2015.
Google Scholar
Mazurkiewicz Filip, Przed Schulzem, czyli przeciw mitologom, [w:] Przed i po. Bruno Schulz, Pasaże, Nowy Sącz 2018, s. 59–69.
Google Scholar
Medien des kollektiven Gedächtnisses: Konstruktivität, Historizität, Kulturspezifität, red. A. Erll, de Gruyter, Berlin 2004.
Google Scholar
Meniok, Wiera, Przypadek hermeneutyki fenomenologicznej Brunona Schulza [w:] Schulz/Forum 3. Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk: 2013, s. 21–34.
Google Scholar
Mityzacja rzeczywistości. Bruno Schulz 1892–1942, red. I. Kossowska, M. Kitowska-Łysiak i in., Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002.
Google Scholar
Olejniczak Józef, Pryncypia i marginesy Schulza, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2019.
Google Scholar
Panas Władysław, Żeński Mesjasz, czyli o Wiośnie Brunona Schulza, [w:] W ułamkach zwierciadła. Bruno Schulz w 110 rocznicę urodzin i 60 rocznicę śmierci, red. M. Kitowska-Łysiak i W. Panas, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2003, s. 35–47.
Google Scholar
Piętniewicz Michał, Między Mitem a Kiczem. O Prozie Brunona Schulza, Znak, Kraków 2021.
Google Scholar
Romanowski Marcin, Mimowolna sylwa. O książce Anny Kaszuby-Dębskiej „Bruno. Epoka genialna” [w:] Schulz/Forum 16 . Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk: 2020, s. 121–135. https://doi.org/10.26881/sf.2020.16.06
Google Scholar
Rosiek Stanisław, Jak pisał Bruno Schulz? Domysły na podstawie sześciu stron rękopisu jednego opowiadania, [w:] Schulz/Forum 4 . Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk: 2014, s. 54–74.
Google Scholar
Rosiek Stanisław, Odcięcie. Szkice wokół Brunona Schulza, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2022.
Google Scholar
Scholz Jacek, Oryginał czy przekład – Zagadka tekstu Brunona Schulza, Ojczyzna, [w:] W ułamkach zwierciadła. Bruno Schulz w 110 rocznicę urodzin i 60 rocznicę śmierci, red. M. Kitowska-Łysiak i W. Panas, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2003.
Google Scholar
Schulz Bruno, Księga listów. Dzieła zebrane tom 5, red. J. Ficowski, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2016.
Google Scholar
Schulz Bruno, Opowiadania. Wybór esejów i listów, Ossolineum, Wrocław 1989.
Google Scholar
Skiba Tymoteusz, Humunkulusy Brunona Schulza, [w:] Schulz/Forum. 3. Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk: 2013, s. 79–88.
Google Scholar
Steedman Carolyn, Dust: the archive and cultural history, Rutgers University Press, New Brunswick, New Jersey 2002.
Google Scholar
Suppantitisch Victor, Leitfaden der Philatelie. Ein unentbehrlicher Ratgeber für angehende Philatelisten sowie fier fortgeschrittene Sammler, Wartig‘s Verlag, Leipzig 1880.
Google Scholar
Traba Robert, Symbole Pamięci: II wojna światowa w świadomości zbiorowej Polaków. Szkic do tematu, „Przegląd Zachodni” 2000, nr 1, s. 52–67.
Google Scholar
Urbanowski Maciej, Bruno Schulz i polityka, „Wielogłos. Pismo Wydziału Polonistycznego UJ” 2 (16) 2013, s. 1–23.
Google Scholar
Wyskiel Wojciech, Inna twarz Hioba. Problematyka alienacyjna w dziele Brunona Schulza, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980.
Google Scholar
Young, James E., Matthew Baigell, The art of memory: Holocaust memorials in history, Prestel, New York 1994.
Google Scholar
Biblioteka Narodowa, BN Rps 14449 III
Google Scholar
Biblioteka Narodowa, BN Rps 14541 III/4
Google Scholar
Biblioteka Narodowa, BN Rps 14617 III
Google Scholar
Biblioteka Narodowa, BN Rps 14618 III
Google Scholar
Biblioteka Narodowa, BN Rps 14618 III
Google Scholar
Biblioteka Narodowa, BN Rps 14627 III
Google Scholar
Opublikowane
Wersje
- 2024-04-18 - (2)
- 2023-12-30 - (1)
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
