Peryferia narracji w zagładowych opowieściach audialnych

Eliza Matusiak

doi:10.18778/1505-9057.65.12

Autor

Eliza Matusiak Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej, ul. Pomorska 171/173, 91-404 Łódź https://orcid.org/0000-0003-2455-0245

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.65.12

Słowa kluczowe:

słuchowisko, reportaż radiowy, Zagłada, postpamięć, literatura audialna

Abstrakt

Literatura audialna, zarówno fikcjonalna (słuchowiska radiowe), jak i dokumentalna (audycje dokumentalne, feature’y) podejmuje temat Zagłady. Dyskurs postpamięci traktuje o ofiarach i ocalałych, oddaje też głos drugiemu pokoleniu ocalałych i badaczom Zagłady. Celem artykułu jest analiza wybranych dzieł sztuki audio o Holocauście pod kątem ich specyfiki gatunkowej oraz wskazanie pól tematycznych, które znajdują się na peryferiach narracji radiowych. Ma to na celu odpowiedź na pytanie o przyczyny decentralizacji wskazanych tematów. Metodą badawczą jest analiza treści konkretnych tytułów słuchowisk radiowych oraz cech ich dramaturgii i konstrukcji.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Eliza Matusiak - Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej, ul. Pomorska 171/173, 91-404 Łódź

Eliza Matusiak – doktorantka w Katedrze Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego. W centrum jej badawczych zainteresowań swe miejsce znajduje sztuka audialna – jej dokumentalna, ale przede wszystkim fikcjonalna strona. Obecnie opracowuje rozprawę doktorską poświęconą interaktywnym słuchowiskom o ergodycznym charakterze. Jest współautorką dwu monografii poświęconych sztuce audialnej wobec Zagłady: Brzmienie Holocaustu. O reprezentacjach Zagłady w sztuce radiowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020 oraz „Już nie Żydowica, a ocalona”. Kobiety w Holocauście z perspektywy radiowych narracji artystycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2022.

Bibliografia

Bachura Joanna, Język adaptacji radiowej w słuchowisku „Od siódmej rano”, [w:] Dwa teatry. Studia z zakresu teorii i interpretacji sztuki słuchowiskowej, red. Elżbieta Pleszkun-Olejniczakowa, Joanna Bachura, Aleksandra Pawlik, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011, s. 365–380.
Google Scholar

Bachura Joanna, Odsłony wyobraźni. Współczesne słuchowiska radiowe, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.
Google Scholar

Bachura-Wojtasik Joanna, Przywrócić obecność. Holokaust i Żydzi w wybranych artystycznych audycjach radiowych Marii Brzezińskiej, „Narracje o Zagładzie” 2021, nr 7, s. 194–210. https://doi.org/10.31261/NoZ.2021.07.11
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31261/NoZ.2021.07.11

Bachura-Wojtasik Joanna, Matusiak Eliza, Brzmienie Holocaustu. O reprezentacjach Zagłady w sztuce radiowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020.
Google Scholar

Bachura-Wojtasik Joanna, Matusiak Eliza, „Już nie Żydowica, a ocalona”. Kobiety w Holocauście z perspektywy radiowych narracji artystycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2022.
Google Scholar

Bardijewska Sława, Słuchowisko jako tekst słowno-dźwiękowy, [w:], Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia, red. Maryla Hopfinger, Oficyna Naukowa, Warszawa 2002.
Google Scholar

Błoński Jan, Biedni Polacy patrzą na getto, „Tygodnik Powszechny” 1987, nr 2, za: https://sprawiedliwi.org.pl/sites/default/files/attachment_85.pdf [dostęp: 24.06.2022].
Google Scholar

Burzyńska Anna, Usłyszeć Zagładę: słuchowiska Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk i Zofii Posmysz, [w:] Świat (w) polskiej dramaturgii najnowszej: w radiu, red. Jacek Kopciński, Wydawnictwo PAN, Warszawa 2016, s. 83–91.
Google Scholar

Czapliński Przemysław, Zagłada jako wyzwanie dla refleksji o literaturze, „Teksty Drugie” 2004, nr 5, s. 9–22.
Google Scholar

Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 1–2, red. Barbara Engelking, Jan Grabowski, Centrum Badań nad Zagładą PAN, Warszawa 2018.
Google Scholar

de Beauvoir Simone, Druga płeć, przekł. Gabriela Mycielska, Maria Leśniewska, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2014.
Google Scholar

DeKoven Ezrahi Sidra, Holokaust a zmieniające się granice sztuki i historii, przekł. Marcin Michalski, [w:] Reprezentacje Holokaustu, red. Jerzy Jarniewicz, Marcin Szuster, Instytut Książki, Kraków–Warszawa 2014, s. 255–273.
Google Scholar

Forecki Piotr, Po Jedwabnem. Anatomia pamięci funkcjonalnej, IBL PAN, Warszawa 2018.
Google Scholar

Gross Jan Tomasz, Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Pogranicze, Sejny 2000.
Google Scholar

Gross Jan Tomasz, Sąsiedzi i inni. Prace zebrane na temat Zagłady, Austeria, Kraków 2018.
Google Scholar

Gross Jan Tomasz, Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści, Znak, Kraków 2008.
Google Scholar

Helman Alicja, Ostaszewski Jacek, Historia myśli filmowej. Podręcznik, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2007.
Google Scholar

Hirsch Marianne, Family Frames. Photography, Narrative and Postmemory, Harvrad University Press, Cambridge–Massachusetts–London 1997.
Google Scholar

Hirsch Marianne, The Generation of Postmemory. Writing and Visual Culture after the Holocaust, Columbia University Press, New York 2012.
Google Scholar

Hopfinger Maryla, Żukowski Tomasz, Opowieść o niewinności. Kategoria świadka Zagłady w kulturze polskiej (1942–2015), IBL PAN, Warszawa 2018.
Google Scholar

Jones Adam, Gender Inclusive: Essays on Violence, Men, and Feminist International Relations, Routledge Publishers, Londyn 2009.
Google Scholar

Jones Adam, Genocide: A Comprehensive Introduction, Routledge Publishers, Londyn 2006.
Google Scholar

Jones Adam, New Directions in Genocide Research, Routledge Publishers, Londyn 2012. https://doi.org/10.4324/9780203698327
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203698327

Jones Adam, The Scourge of Genocide: Essays and Reflections, Routledge Publishers, Londyn 2013. https://doi.org/10.4324/9780203494011
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203494011

Karathanasopoulou Evangelia, An Examination of the Concept of Intimacy in Radio Studies, Combining Mainstream and Non Mainstream Theories and Practices, 2014, http://sure.sunderland.ac.uk/id/eprint/6792 [dostęp: 24.06.2022].
Google Scholar

Karolak Sylwia, Utwory o matkach i córkach. Kobiece narracje postmemorialne, „Politeja” 2015, nr 4(35), s. 171–187. https://doi.org/10.12797/Politeja.12.2015.35.13
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.12.2015.35.13

Karwowska Bożena, Ciało. Seksualność. Obozy Zagłady, Universitas, Kraków 2009.
Google Scholar

Klimczak Kinga, Reportaż radiowy o krzywdzie i cierpieniu, Primum Verbum, Łódź 2011.
Google Scholar

Kremer S. Lillian, Women’s Holocaust Writing: Memory and Imagination, University of Nebraska Press, Londyn 2001.
Google Scholar

Krupa Bartłomiej, Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987–2003), Universitas, Kraków 2013.
Google Scholar

Michalak Katarzyna, Przeciwko „zglobalizowanej obojętności”. Reportażysta radiowy wobec problematyki uchodźczej, [w:] Tropami retoryki, stylistyki i dziennikarstwa, red. Bogumiła Fiołek-Lubczyńska, Monika Worsowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 255–269.
Google Scholar

Olechowska Paulina, Krzywda i zadośćuczynienie – indywidualne doświadczenia wojny i okupacji bohaterów reportaży nominowanych i nagrodzonych w konkursie o Polsko-Niemiecką Nagrodę Dziennikarską, „Naukowy Przegląd Dziennikarski” 2017, nr 3, s. 61–79.
Google Scholar

Ostrowska Joanna, Obca ofiara – figura prostytutki obozowej i jej wyparcie w dyskursie poholokaustowym, [w:] Auschwitz i Holocaust. Dylematy i wyzwania polskiej edukacji, red. Piotr Trojański, Wydawnictwo PMA-B, Oświęcim 2008, s. 285–292.
Google Scholar

Ostrowska Joanna, Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej, Marginesy, Warszawa 2018.
Google Scholar

Prowincja noc. Życie i zagłada Żydów w dystrykcie warszawskim, red. Barbara Engelking, Jacek Leociak, Dariusz Libionka, IFiS PAN, Warszawa 2007.
Google Scholar

Ringelheim Joan, The Split between Gender and the Holocaust, [w:] Women in the Holocaust, red. Dalia Ofer, Lenore Weitzmann, Yale University Press, New Haven 1998, s. 340–350.
Google Scholar

Ringelheim Joan, The Unethical and the Unspeakable. Women and the Holocaust, „Simon Wiesenthal Center Annual” 1984, nr 1, s. 69–87.
Google Scholar

Stachyra Grażyna, Komunikowanie emocji w nocnych rozmowach radiowych w świetle paradygmatu analizy konwersacyjnej, „Forum Lingwistyczne” 2017, nr 4, s. 55–66.
Google Scholar

Sulej Karolina, Rzeczy osobiste. Opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagłady, Czerwone i Czarne, Warszawa 2020.
Google Scholar

Ubertowska Aleksandra, „Niewidzialne świadectwa”. Perspektywa feministyczna w badaniach nad literaturą Holokaustu, „Teksty Drugie” 2009, nr 4, s. 214–226.
Google Scholar

Ubertowska Aleksandra, Świadectwo – trauma – głos. Literackie reprezentacje Holokaustu, Universitas, Kraków 2007.
Google Scholar

Vrzgulova Monika, Holocaust in Women’s Lives: Approaching a Slovak Oral History Archive, [w:] Women and the Holocaust: New Perspectives and Challenges, red. Andrea Pető, Louise Hecht, Karolina Krasuska, IBL PAN, Warszawa 2015.
Google Scholar

Waxman Zöe, Kobiety Holocaustu, przekł. Joanna Bednarek, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2019.
Google Scholar

Żukowski Tomasz, Wielki retusz. Jak zapomnieliśmy, że Polacy zabijali Żydów, Wielka Litera, Warszawa 2018.
Google Scholar

Żukowski Tomasz, Zmiana reguł komunikacji: „Sąsiedzi” Jana Tomasza Grossa, [w:] Debaty po roku 1989. Literatura w procesach komunikacji w stronę nowej syntezy (2), red. Maryla Hopfinger, Zygmunt Ziątek, Tomasz Żukowski, IBL PAN, Warszawa 2017, s. 263–285.
Google Scholar