Prolegomena do analizy relacji systemowych pola asocjacyjnego OCZY w obszarze języków wschodniosłowiańskich

Maria Tomiak; Yury Fedorushkov

doi:10.18778/1731-8025.23.11

Авторы

Maria Tomiak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Filologii Wschodniosłowiańskich UAM https://orcid.org/0009-0006-7696-8191
Yury Fedorushkov Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Filologii Wschodniosłowiańskich UAM https://orcid.org/0000-0001-9433-0956

DOI:

https://doi.org/10.18778/1731-8025.23.11

Ключевые слова:

eksperyment asocjacyjny, relacje systemowe, pole asocjacyjne, języki wschodniosłowiańskie

Аннотация

Tekst artykułu poświęcony jest praktycznemu opisowi badań w zakresie podstawowych różnic między konceptualizacją pola asocjacyjnego pojęcia oczy w trzech językach wschodniosłowiańskich (rosyjskim, białoruskim i ukraińskim) na podstawie danych, których źródłem jest Słowiański Asocjacyjny Słownik: rosyjskiego, białoruskiego, bułgarskiego, ukraińskiego (Славянский ассоциативный словарь: русский, белорусский, болгарский, украинский), tzw. SAS.

W artykule zademonstrowane są wstępne wyniki badań nad systemem relacji semantycznych (np. synonimia, hiperonimia, fuzzynimia i in.) oraz typów akomodacji (np. rekcji czy kongruencji), w obrębie pary bodziec–reakcja zarejestrowanej w słowniku asocjacyjnym. Opisana została analiza porównawcza relacji semantycznych na linii bodziec–reakcja we wschodniosłowiańskich polach asocjacyjnych, a same relacje podzielono na paradygmatyczne i syntagmatyczne.

Biorąc pod uwagę ilościowe i jakościowe analizy danych zebranych w SAS, a także wyniki tej analizy, w artykule podjęta jest próba przybliżenia głębszego kontekstu kulturowo-semantycznego, w jakim koncept językowy OCZY funkcjonuje w tych trzech językach. Jako osobny rezultat, artykuł przedstawia grafikę ilustrującą różnice między trzema polami asocjacyjnymi badanego pojęcia.

Библиографические ссылки

Babenko, L.G. (2004). Filologicheskii analiz teksta. Osnovy teorii, printsipy i aspekty analiza: Uchebnik dlya vuzov. Moskva–Ekaterinburg: Ural’skii gosudarstvennyi pedagogicheskii universitet.
Google Scholar

Bіlodіd, І.K. (1970). Slovnik ukraїns’koї movi: V 11 tomakh. Kiїv: Naukova dumka.
Google Scholar

Blokh, M.Ya. (2004). Teoreticheskie osnovy grammatiki. Moskva: Vysshaya shkola.
Google Scholar

Efremova, T.F. (2000). Novyi slovar’ russkogo yazyka. Tolkovo-slovoobrazovatel’nyi. Moskva, Russkii yazyk.
Google Scholar

Evgen’eva, A.P. (1999). Slovar’ russkogo yazyka: V 4-kh t. Moskva: Russkii yazyk, Poligrafresursy.
Google Scholar

Fedorushkov, Y. (2019). Adaptacja warsztatu leksykograficznego do automatyzacji rozpoznawania frazemów w systemie uczącym się. Na przykładzie konstrukcji werbo-nominalnych języka rosyjskiego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Fedorushkov, Y., Narloch, A. (2014). Prolegomena do dydaktycznej prezentacji konceptu językowego w wizualizacji grafowej: na przykładzie rosyjskiego konceptu ‘белый’, Studia Rossica Gedanensia, 1, 179–208.
Google Scholar

Gawarkiewicz, R., Pietrzyk, I., Rodziewicz, B. (2008). Polski słownik asocjacyjny: z suplementem. Szczecin: PRINT GROUP.
Google Scholar

Karaulov, Yu.N., Cherkasova, G.A., Ufimtseva, N.V., Sorokin, Yu.A., Tarasov, E.F. (2002a). Russkii assotsiativnyi slovar’. V 2 t. T. I.: Ot stimula k reaktsii. Moskva: AST-Astrel’.
Google Scholar

Karaulov, Yu.N., Cherkasova, G.A., Ufimtseva, N.V., Sorokin, Yu.A., Tarasov, E.F. (2002b). Russkii assotsiativnyi slovar’. V 2 t. T. 2.: Ot reaktsii k stimulu. Moskva: AST-Astrel’.
Google Scholar

Klimenko, A.P. (2018). Tipy semanticheskikh otnoshenii mezhdu stimulom i reaktsiei v svobodnom assotsiativnom eksperimente (104–110). V: In Honorem: sbornik statei k 90-letiyu A.E. Supruna, V.N. Rudenko (red.). Minsk: RIVSh.
Google Scholar

Krapiva, K. (1977). Tlumachal’ny sloўnіk belaruskai movy. Mіnsk: Gal. red. Belaruskai Savetskai Entsyklapedyі.
Google Scholar

Kubryakova, E.S., Dem’yankov, V.Z., Luzina, L.G., Pankrats, Yu.G. (1997). Kratkii slovar’ kognitivnykh terminov. Moskva: Izdatel’stvo Moskovskogo gosudarstvennogo universiteta.
Google Scholar

Kuznetsov, S.A. (1998). Bol’shoi tolkovyi slovar’ russkogo yazyka. Sankt-Peterburg: Norint.
Google Scholar

Lachur, Cz. (2004). Zarys językoznawstwa ogólnego. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Leont’ev, A.A. (1977). Slovar’ assotsiativnykh norm russkogo yazyka. Moskva: Izdatel’stvo Moskovskogo universiteta.
Google Scholar

Martіnek, S. (2007). Ukraїns’kii asotsіativnii slovnik. L’vіv: Vidavnichii tsentr LNU іmenі Іvana Franka.
Google Scholar

Maslova, V.A. (2007). Kognitivnaya lingvistika. Moskva: Flinta, Nauka.
Google Scholar

Nagórko, A. (2007). Zarys gramatyki polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Piotrowska, K. (2022). Сравнение потенциала системных отношений: польское и русское ассоциативные измерения концепта ЛЮБОВЬ. Praca magisterska na kierunku filologia wschodniosłowiańska, specjalność filologia rosyjska na programie S2-FWSr w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskich UAM. Promotor: dr Yury Fedorushkov. Poznań. Zasób APD https://apd.amu.edu.pl
Google Scholar

Polański, K. (red.). (1999). Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Rudenko, V.N. (red.). (2018). In Honorem: sbornik statei k 90-letiyu A.E. Supruna. Minsk: RIVSh.
Google Scholar

Saloni, Z., Świdziński, M. (2007). Składnia współczesnego języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Sroka, K.A. (2022). Komutacja (stosunek paradygmatyczny) i kookurencja (stosunek syntagmatyczny) w świetle algebry Boole’a, Biuletyn PTJ, LXXVIII (78), 205–220. https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.2020
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.2020

Tsitova, A.I. (1981). Asatsyyatyўny sloўnіk belaruskai movy. Minsk: vyd. BDU im. U.I. Lenina.
Google Scholar

Ufimtseva, N.V. (red.) (2004). Slavyanskii assotsiativnyi slovar’: russkii, belorusskii, bolgarskii, ukrainskii. Moskva: Institut yazykoznaniya RAN.
Google Scholar

Wobszal, K. (2022). Восточнославянский концепт ДОМ/ ДОМ/ ДІМ по данным ассоциативного словаря: сравнение и визуализация (на примере по GEPHI и NEO4J). Praca magisterska na kierunku filologia wschodniosłowiańska, specjalność filologia rosyjska na programie S2-FWSr w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańśkich UAM. Promotor: dr Yury Fedorushkov. Poznań. Zasób APD https://apd.amu.edu.pl
Google Scholar

Бабенко, Л.Г. (2004). Филологический анализ текста. Основы теории, принципы и аспекты анализа: Учебник для вузов. Москва–Екатеринбург: Уральский государственный педагогический университет.
Google Scholar

Білодід, І.К. (1970). Словник української мови: В 11 томах. Київ: Наукова думка.
Google Scholar

Блох, М.Я. (2004). Теоретические основы грамматики. Москва: Высшая школа.
Google Scholar

Евгеньева, А.П. (1999). Словарь русского языка: В 4-х т. Москва: Русский язык, Полиграфресурсы.
Google Scholar

Ефремова, Т.Ф. (2000). Новый словарь русского языка. Толково-словообразовательный. Москва, Русский язык.
Google Scholar

Караулов, Ю.Н., Черкасова, Г.А., Уфимцева, Н.В., Сорокин, Ю.А., Тарасов, Е.Ф. (2002a). Русский ассоциативный словарь. В 2 т. Т. I.: От стимула к реакции. Москва: АСТ-Астрель.
Google Scholar

Караулов, Ю.Н., Черкасова, Г.А., Уфимцева, Н.В., Сорокин, Ю.А., Тарасов, Е.Ф. (2002b). Русский ассоциативный словарь. В 2 т. Т. 2.: От реакции к стимулу. Москва: АСТ-Астрель.
Google Scholar

Клименко, A.П. (2018). Типы семантических отношений между стимулом и реакцией в свободном ассоциативном эксперименте (104–110). В: In Honorem: сборник статей к 90-летию А.Е. Супруна, В.Н. Руденко (рeд.). Минск: РИВШ.
Google Scholar

Крапива, К. (1977). Тлумачальны слоўнік беларускай мовы. Мінск: Гал. рэд. Беларускай Савецкай Энцыклапедыі.
Google Scholar

Кубрякова, Е.С., Демьянков, В.З., Лузина, Л.Г., Панкрац, Ю.Г. (1997). Краткий словарь когнитивных терминов. Москва: Издательство Московского государственного университета.
Google Scholar

Кузнецов, С.А. (1998). Большой толковый словарь русского языка. Санкт-Петербург: Норинт.
Google Scholar

Леонтьев, А.А. (1977). Словарь ассоциативных норм русского языка. Москва: Издательство Московского университета.
Google Scholar

Мартінек, С. (2007). Український асоціативний словник. Львів: Видавничий центр ЛНУ імені Івана Франка.
Google Scholar

Маслова, В.А. (2007). Когнитивная лингвистика. Москва: Флинта, Наука.
Google Scholar

Руденко, В.Н. (рeд.). (2018). In Honorem: сборник статей к 90-летию А.Е. Супруна. Минск: РИВШ.
Google Scholar

Уфимцева, Н.В. (рeд.) (2004). Славянский ассоциативный словарь: русский, белорусский, болгарский, украинский. Москва: Институт языкознания РАН.
Google Scholar

Цiтова, А.I. (1981). Асацыятыўны слоўнік беларускай мовы. Мiнск: выд. БДУ iм. У.I. Ленiна.
Google Scholar