Powrót /do/ Rousseau: Czy „porażka” emancypacji i „załamanie Dzieła”? Uwagi krytyczne do książki Pawła Pieniążka pt. „Jednostka, zło, historia w myśli Rousseau”

Abstrakt

Tekst zawiera uwagi polemiczne do książki Pawła Pieniążka pt. Jednostka, zło, historia w myśli Rousseau (Łódź 2022). Podjęta zostaje próba dyskusji z Autorem nad interpretacją głównych dzieł Rousseau, ich najważniejszymi pojęciami i problemami teoretycznymi. Mowa jest zwłaszcza o Umowie społecznej, Emilu, Marzeniach samotnego wędrowca, Nowej Heloizie, lecz pojawiają się też istotne odniesienia do tzw. pierwszej i drugiej Rozprawy, Dialogów i Listów do Malesherbesa. Tam, gdzie Pieniążek widzi tylko dowody „porażki” ideałów emancypacyjnych Rousseau i „klęskę” jego dzieła, tam autor polemiki stara się pokazać, że istnieją alternatywne sposoby czytania tekstów Rousseau, pozwalające ochronić go przed tradycyjnym zarzutem, że nie zdołał on uzgodnić wspólnotowego i indywidualistycznego planu swojej myśli i pozostał rozdarty między dwoma sprzecznymi i wykluczającymi się wzajemnie ideałami: obywatela i samotnika.